900 megahertz elektromanyetik alanın orta ve geç adolesan dönemdeki sıçanların ovaryumu üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı orta ve geç adolesan dönemlerinde 900 MHz elektromanyetik alan (EMA) etkisine maruz kalan sıçanların ovaryumlarında meydana gelen değişikliklerin histolojik ve biyokimyasal yöntemler kullanarak araştırılmasıdır. Çalışmada 34 günlük 24 adet Spraque Dawley tipi dişi sıçan kullanıldı. Sıçanlar her grupta eşit sayıda olmak üzere kontrol, sham ve EMA gruplarına ayrıldılar. EMA grubu sıçanlar, postnatal 35-59. günleri arasında, her gün aynı saatte, bir saat süreyle EMA kafesi içerisinde 900 megahertz EMA etkisine maruz bırakıldılar. Sham grubu sıçanlar ise postnatal 35-59. günler arasında EMA grubu ile aynı süre ve zamanda, herhangi bir etkiye maruz bırakılmadan EMA kafesi içerisine tutuldular. Kontrol grubuna ise herhangi bir işlem yapılmadı. Çalışmanın bitiminde (postnatal 60 gün) sıçanların anestezi altında ovaryumları çıkarıldı, kan örnekleri alınarak sakrifiye edildi. Sağ ovaryum dokuları rutin doku takip işlemlerinden geçirildikten sonra, kesildi ve hematoksilen eozin, peryodik asit shift ve masson trikrom ile boyanarak ışık mikroskobunda histopatolojik değerlendirmeleri ve skorlamaları yapıldı. Hematoksilen eozin boyalı ovaryum kesitlerinde follikül sayımı yapıldı. Apopitozisi değerlendirmek için TUNEL yöntemi kullanıldı. Sol ovaryum dokusunda ve kan örneklerinde ise biyokimyasal olarak malondialdehit (MSH), glutatyon (GSH), katalaz (CAT), süperoksid dismutaz (SOD), 8-Hidroksi-Deoksiguanozin (8-OHdG), 3-nitrotirozin (3-NT) ve anti müllerian hormon (AMH) değerlerine bakıldı. Serumda toplam antioksidan (TAS) ve oksidan (TOS) durumlarına bakıldı, oksidatif stres indeks (OSİ) hesaplaması yapıldı. Yapılan histopatolojik değerlendirmelerde, EMA grubunun ovaryum dokusunun zona granuloza ve teka tabakalarında incelme, granuloza hücrelerinde küçülme, hiperkromazi, mitotik aktivitede azalma, folliküllerde ve stromada lökosit infiltrasyonu izlendi. EMA grubunda sekonder follikül sayısının diğer gruplara göre anlamlı derecede azaldığı gözlendi. Biyokimyasal olarak EMA ve sham grubunun doku SOD, CAT ve AMH, EMA grubunun 3-NT değerlerinin kontrol grubuna göre anlamlı derecede arttıkları saptandı. EMA ve Sham grubunun serum CAT ve 8-OHdG değerlerinin kontrol grubuna göre, EMA grubunun TOS ve OSI değerlerinin kontrol ve sham gruplarına göre anlamlı derecede arttığı saptandı. Sonuç olarak orta ve geç adelosan dönemde uygulanan 900 megahertz EMA'nın sıçan ovaryumunun morfolojisinde ve biyokimyasında değişikliklere neden olduğu söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Elektromanyetik alan, orta ve geç adolesan dönem, ovaryum, sıçan

The purpose of this study was to evaluate changes taking place in the ovaria of rats exposed to the effect of a 900-Megahertz electromagnetic field (EMF) in middle and late adolescence using histological and biochemical methods. Twenty-four 34-day-old female Sprague Dawley rats were assigned equally into control, sham or EMF groups. EMF group rats were exposed to the effect of a 900-Megahertz EMF for 1 hour a day, at the same time every day between postnatal days 35 and 59, while inside an EMF cage. Sham group rats were kept inside the EMF cage for the same time between postnatal groups 35 and 50 without being exposed to any effect. No procedure was performed on control group rats. At the end of the study (postnatal day 60), rats' ovaria were removed under anesthesia, blood specimens were taken, and the animals were sacrificed. Right ovarium tissues were subjected to routine procedures, sectioned and stained with hematoxylin and eosin, periodic acid shift and Masson's trichrome. Histological evaluation and scoring was performed under light microscopy. Follicles were counted in ovarium sections stained with hematoxylin and eosin. The TUNEL method was used to evaluate apoptosis. Malondialdehyde, glutathione, catalase (CAT) superoxide dismutase (SOD), 8-hydroxy-deoxiguanosine (8-OHdG), 3-nitrotirosin (3-NT) and anti-mullerian hormone (AMH) values were investigated biochemically in left ovarium tissue and blood specimens. Total antioxidant status (TAS) and total oxidant status (TOS) were investigated in serum, and the oxidative stress index was calculated (OSI). Histopathological examination of EMF group ovarium tissue revealed thinning in the zona granulosa and theca layers, shrinking in granulose cells, hyperchromasia, reduced mitotic activity and leukocyte infiltration in the follicles and stroma. Secondary follicle numbers in the EMF group were significantly lower than in the other groups. In terms of biochemistry, EMF and sham group SOD, CAT and AMH levels and EMF group 3-NT values increased significantly compared to the control group. EMA and sham group serum CAT and 8-OHdG values increased significantly compared to the control group, and EMF group TOS and OSI values were significantly higher compared to the sham and control groups. In conclusion, 900-Mehahertz EMF applied in middle and late adolescence may cause changes in the morphology and biochemistry of the rat ovarium. Key words: Electromagnetic field, middle and late adolescence, ovarium, rat