XX. yüzyıl ilk yarısı Avrupa heykel sanatında yaşanan değişim süreci ve bu sürecin Türk heykel sanatına yansıması

Abstract

Tarihsel süreçte kültür ve sanat alanında meydana gelen çağdaş oluşumlar, içinde şekillenerek enerjisini aldıkları dönemlerin ve toplumların, ekonomik ve siyasal verilerini kapsayan kültürel durumlarını yansıtmaktadırlar.Çağdaş sorunların beraberinde getirdiği değişim kavramının bağlamsal olarak algılanması, bu kavramın meydana gelişinde etkili olan sosyo-ekonomik siyasal ve kültürel unsurların tarihsel boyutları ile kavranmasına bağlı bulunmaktadır.Tarihin her döneminde değişen dünya şartlarına bağlı olarak, insani değerlerin tamamında bir farklılaşma ve ötekileşme gerçekleşmiştir. Yüzyılların akış ekseninde maddi ve manevi unsurların tamamı, kendinden önce gelen dönemlerden etkilendiği kadar, kendinden sonra gelen süreçleri de etkilemiştir. Bu manada; 20. yüzyılın ilk elli yılı da eşi benzeri görülmemiş, savaşlar, felaketler, ekonomik çıkmazlar, etkisi inanılmaz boyutlara ulaşan teknolojik gelişmeler, ruhsal bunalımlar ve bilimsel atılımların yaşandığı bir dönem olmuştur. İnsanoğlunun maddi ve manevi anlamda çöküşte olduğu bu yıllarda, ilginç bir biçimde sanatın yükselişe geçtiği de görülmektedir. Sanatın bütün disiplinlerini etkileyen değişim olgusu doğal bir etkiyle heykel sanatını da bu atmosfere çekmiş, geleneksel heykel anlayışı modern bir atılım sergilemiştir.20. yüzyıl heykel sanatında yaşanan değişim olgusunun nedenlerinin incelendiği bu araştırmada değişim sürecini hazırlayan şartlar, 19. yüzyılın son çeyreğinden kurgulanarak getirilmiş ve kuramsal bir altyapı oluşturulmaya çalışılmıştır. Araştırmanın temelinde, 1900?1950 arasında Avrupa heykel sanatı ve onun değişiminde rol oynayan sosyo-ekonomik, siyasal ve kültürel unsurların etkisi araştırılmıştır. Buradan elde edilen verilerle, aynı dönemlerde kendi içinde çok yönlü bir değişim yaşayan Türk toplumunda, heykel sanatının gelişimi ve genel durumu belirlenmiştir. Bu süreçte iki farklı siyasal ve ideolojik yapılanmanın etkisindeki Türk toplumunda heykel sanatının, mevcut sosyo-kültürel yapının verileri ışığında, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında, Cumhuriyet Türkiye'sinin ise ilk yıllarından itibaren nitel ve nicel açılardan Avrupa heykel sanatından etkilendiği görülmüştür. Bireysel sanat gelişimlerinde hemen her sanatçının, Avrupa'da tanınmış eğitim kurumlarında almış olduğu eğitim neticesinde mütevazi ama ısrarcı bir kararlılıkla çalıştığı görülmüş, en önemli atılımların ise Türk toplumu açısından bir kırılma noktası olan 1950'lerde gerçekleştiği tespit edilmiştir.Anahtar Sözcükler: 20. yüzyıl, Heykel Sanatı, Değişim, Türk Heykel Sanatı, Kültür.

Modern formations emerged in culture and art fields in historical process reflect cultural situations of their periods and societies from where they got energy by being shaped that also covers economic and political data.Conceptual perception of change concept accompanying with modern problems depends of conception of socio-economical, political and cultural components together with historical dimensions that are influential for the emergence of this concept.Depending on the world conditions changing in every period of history, a differentiation and alienation in all the humanitarian values happened. In the flow axis of centuries, all the material and spiritual components were influenced by all the periods before them as well as they influenced processes happened after them. In this sense, the first fifty years of the 20th century had been a period of unprecedented wars, disasters, and economical gridlocks, technological developments whose affect reached to the unbelievable dimensions, psychological depressions and scientific processes. In these years when humankind cracked up materially and spiritually, it is seen that art started to rise interestingly. Change effect that influenced all the disciplines of art drew the art of sculpture to this atmosphere with a natural affect and traditional understanding of sculpture exhibited a modern progress. In this research where reasons of change effect in the 20th century art of sculpture, terms which prepared change process were carried being fictionalized in the last quarter of 19th century and it was attempted to constitute an institutional substructure.On the basis of research, influence of socio-economical, political and cultural components playing a role in the European art of sculpture and its change between 1900 and 1950 was researched. With data obtained from here, development and general situation or sculpture art was determined in the Turkish society who lives a multilateral change in itself during the same periods. In this process, it is seen that, in art of sculpture of Turkish society under the influence of two different political and ideological structuring, in the light of the data of existing socio-cultural structure, Ottoman Empire was influenced in the last years and Republic of Turkey in the first years qualitatively and quantitively by the European art of sculpture. It is seen that in their personal art development, almost all the artist worked demurely, but with an insistent pertinacious and determined that the most important progresses were performed in 1950s that is a breaking point for Turkish society.Keywords: 20th Century, Art of Sculpture, Change, Turkish Art of Sculpture, Culture