Teke yöresi ve Muğla zeybeklerinin tür, ayak, tavır, usul ve söz yönünden incelenmesi

Abstract

Teke ve Muğla yöresine ilişkin zeybek ezgilerinin tür, ayak, tavır, usul ve söz unsurlarının incelendiği betimsel nitelikteki bu çalışmada, zeybeklerin belirtilen unsurlar açısından birbirleriyle farklılıklarının ya da benzerliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır.Tarama modelindeki bu çalışmada, kavramsal ve kuramsal çerçeve için literatür tarama yapılmış, yörede bilinen halk oyunlarında kullanılan 40 Teke Yöresi ve 40 Muğla yöresi zeybek ezgisinin belirlenebilmesi için literatür tarama kapsamında repertuvar incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda yöreye özgü eserler, tablolar oluşturularak incelenmiştir.Bu yörelerdeki ezgiler ayak açısından incelendiğinde, `yahyalı kerem ayağı'nın en yaygın ayak türü olduğu belirlenmiş ve genel olarak zeybek ezgilerinin ses aralığı 5 ile 15 ses arasında değiştiği tespit edilmiştir. Muğla yöresinde 7'li hece ölçüsünde `mani' türü yaygınken, Teke yöresinde 11'li hece ölçüsünde `türkü' türü daha yaygın görülmüştür. Her iki yörede de ayak ve söz açısından farklılık görülmüş, tavırsal açıdan ve usullerdeki hız açısından farklılığa rastlanmamıştır.Anahtar Kelimeler: Teke ve Muğla Yöresi Zeybekleri, Ayak, Tavır, Usul.

In this descriptive research where ezgi of zeybek, tür, ayak, tavur, usul, and remark elements of Teke and Muğla district are examined , it is aimed to examine the differences and similarities of each other on the declared factors.In this scaning model, litearture scanning has been applied for conceptual and theoretical frame and repertoire is analysed to assess melody of zeybek of 40 Teke district and 40 Muğla district in tha literature scanning. In this aim, masterpieces of the districts are examined by forming boards.When the melodies in these districts are examined in terms of ayak, `yahyalı kerem ayağı? is determined as the most common ayak type and is stated that sound pause of melody of Zeybek changes between 5 and 15 sound. While `mani? type is common in 7 syllable measure in Muğla district , `türkü? is seen as a more common type in 11 syllable measure in Teke district. There are some differences in terms of ayak and remark in both districts but there is no difference on tavır and speed of usuls.Key Words: The zeybek of Teke and Muğla districts, Ayak, Tavır, Usul.