Çeviribilim uygulamaları açısından Heinrich Mann`ın Professor Unrat adlı romanı

Abstract

Heinrich Mann'ın Professor Unrat adlı romanı üç farklı çevirmen tarafından Türkçe'ye aktarılmıştır. Bu çeviriler yazın çevirisi ilkeleri çerçevesinde karşılaştırmalı ve betimlemeli yöntemle incelenmek üzere araştırmamıza konu olmuştur. Heinrich Mann'ın Professor Unrat adlı eseri ile İlknur Özdemir'in Profesör Unrat-Mavi Melek, Hale Kuntay'ın Mavi Melek ve Seyhan Bilbaşar'ın da Mavi Melek adıyla Türkçe'ye yaptıkları çeviriler incelenmiş; bu eserin özgün dilden hedef dile nasıl aktarıldığı ve özgünlüğün ne ölçüde korunduğu, karşılaştırmalarla saptanmaya çalışılmıştır. Tezin birinci bölümünde edebi eserlerin temel niteliğini oluşturan dil, edebiyat, üsl?p ve kültür kavramları kısaca açıklanmış ve tezin analiz aşamasına ışık tutması beklenen çevirmen, çeviri, yazın çevirisi, çeviride eşdeğerlik gibi kavramlar üzerinde durulmuştur. Tezin ikinci bölümünde Heinrich Mann, Heinrich Mann'ın yazınsal konumu ve teze konu olan Professor Unrat adlı eser ve yazarın diğer eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Son bölümde Almanca'dan Türkçe'ye yapılan çevirilerde ortaya çıkan çeviri güçlükleri, hatalar ve sapmalar; sözcük, söz dizimi ve anlam boyutunda karşılaştırılarak incelenmiştir. Bu karşılaştırmanın sonucunda çevirmenler tarafından yapılan eklemeler, çıkarmalar, kaydırmalar, üstü örtük ifadeler, mecazlar, deyim aktarmaları, çevrilmemiş cümleler, hatalı çevrilen cümleler, cümle yapılarının aktarımındaki benzerlikler ve farklılıklar ana başlıklardan alt başlıklara ayrılarak, örnekler seçilerek ortaya konmuştur. Böylece çevirmenlerden İlknur Özdemir'in; bazı sapmalar dışında, Heinrich Mann'ın üsl?bunu, kaynak metinde kullanılan dilin özelliklerini, cümle yapılarını yansıtabildiği, Hale Kuntay'ın; üsl?p ve dil konusunda daha serbest davrandığı, bu nedenle de kaynak metin ile hedef metin arasında örtüşmezliklerin doğduğu, Seyhan Bilbaşar'ın ise; eşdeğerlik ilkesinden uzak serbest bir çeviri ortaya koyduğu böylece okuru özgün esere götürmede yetersiz kaldığı saptanmıştır. Bu edebi çevirilerde benimsenmemesi gereken bir tutumdur. Çeviride eşdeğerlik önemlidir.

Heinrich Mann's novel Professor Unrat was translated in Turkish by three different translators. These translations have been the subject of this investigation according to the principles of of literary translation through comparative and descriptive methods to be examined. Professor Unrat written by Heinrich Mann was translated by İlknur Özdemir as Profesör Unrat -Mavi Melek, Hale Kuntay, as Mavi Melek and Seyhan Bilbaşar as Mavi Melek. Tried to be determined by comparisons how to transfer from the original language into the target language and originality of this work is how it is protected. At the first chapter of the thesis, the language of literary works, literature, and cultural concepts, style have been explained. Translator, the concept of translation, translation types, equivalence in translation have been emphasized. At the second chapter of the thesis, the information about Heinrich Mann and the understanding of literature were presented, the work of Professor Unrat and other works have been indicated. Then, the resulting translations in German to Turkish translation of the difficulties and errors in syntax and meaning of the original size of Turkish translations of works by comparing have been analyzed. As a result of the comparison, made by translators additions, subtractions, the shift, over the implicit expressions, metaphors, idioms transfers, untranslated sentences, incorrectly translated sentences, sentence structures, transmissions similarities and differences have been presented in the main titles were divided into sub-headings, selected examples of the works. Consequently the translation of İlknur Özdemir could reflect Heinrich Mann's style and she doesn?t not change the features of the original language and sentence structures, except for some deviations and it has been noticed that there are certain discrepancies between the original text and the target text of Hale Kuntay?s translation. Sie have treated free in terms of language and style. The Novel has been summareized by Seyhan Bilbaşar. She has demonsrated a free translation away from the principle of equivalence. Her translation has been insufficient for the Reader. This is not a choice to adopt for literal translations. Translation equivalence is important.