Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu`nda yaşam kalitesinin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışma ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanısı alan çocuk ve ergenlerin yaşam kalitelerinin sağlıklı çocuk ve ergenlerden farklı olup olmadığını belirlemek, varsa bu farklılığı etkileyen etmenleri saptamak, DEHB'li çocuk ve ergenlerin sosyal beceri düzeylerinin sağlıklı çocuk ve ergenlerden farklı olup olmadığını belirlemek, sosyal beceri düzeyinin yaşam kalitesine katkısını incelemek amaçlanmıştır.Yöntem: Çalışmanın araştırma grubunu 01.10.2015- 18.12.2015 tarihleri arasında Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları polikliniğine ilk kez başvuran, klinik görüşme ve psikometrik incelemeler sonucunda DSM-V tanı ölçütlerine göre DEHB tanısı konulan ve çalışmaya katılmayı kabul eden 6-18 yaş arasındaki 64 çocuk ve ergen, anne-babaları ve öğretmenleri oluşturmuştur. Kontrol grubuna ise araştırma grubu ile yaş ve cinsiyete göre eşleştirilmiş 59 çocuk ve ergen alınmıştır. Tüm ebeveynlerden Dikkat Eksikliği ve Yıkıcı Davranış Bozuklukları İçin DSM IV'e Dayalı Tarama Ve Değerlendirme Ölçeği (Turgay) - ebeveyn formu, Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği - ebeyevn formu ve Sosyal Cevaplılık Ölçeğini doldurmaları istenmiştir. Çocuk ve ergenler ise Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği - çocuk formu, Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği, Çocuklar İçin Anksiyete Bozukluklarını Tarama Ölçeğini doldurmuştur. Öğretmenler Dikkat Eksikliği ve Yıkıcı Davranış Bozuklukları İçin DSM IV'e Dayalı Tarama Ve Değerlendirme Ölçeği (Turgay) - öğretmen formunu doldurmuşlar ve araştırmacı tarafından yarı yapılandırılmış görüşme formu sosyodemografik verileri elde etmek için doldurulmuştur. Elde edilen veriler SPSS 13.0 paket programı ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırmaya dahil edilen 64 DEHB'li çocuk ve ergenin %84.4'ü erkek, %15.6'sı kız, yaş ortalamaları 105±28.6 ay idi. DEHB'li çocuk ve ergenlerin %60.9'u bileşik alt tip, %31.3.0'ü dikkatsizliğin baskın olduğu alt tip, %7.8'i ise hiperaktivite/impulsivitenin baskın olduğu alt tip tanı ölçütlerini karşılıyordu. Anne-babalarının doldurdukları Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği puanlarına göre DEHB'li çocukların yaşamlarının tüm alanlarında düşük yaşam kalitesine sahip oldukları, çocuk ve ergenlerin doldurdukları Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği puanlarına göre DEHB'li çocukların yaşamlarının fiziksel sağlık kesiti dışında düşük yaşam kalitesine sahip oldukları bulundu. DEHB'li gruptaki çocuk ve ergenlerin %50'sinde sosyal becerilerinde bozulma görülürken bu oran kontrol grubunda %10.2 idi ( p<0.001). Hasta grubunda; sosyal beceri düzeyleri ile DEHB alt tipleri arasındaki dağılım karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık saptanmadı. Sosyal beceri düzeyi bozulmuş olan DEHB'li olguların %68.8'inde komorbid psikiyatrik bozukluğun olduğu saptandı. Sosyal beceri düzeyi bozulmuş DEHB' li çocukların yaşam kalitesi tüm alt ölçek skorlarının, sosyal beceri düzeyi bozulmamış DEHB'li çocuklardan daha düşük olduğu tespit edildi. Kontrol grubunda ise sosyal beceri düzeyi bozukluğunun sadece yaşam kalitesi okul işlevselliği alt ölçek puanında düşüklüğe sebep olduğu bulundu. Sosyal cevaplılık ölçeği puanları ile anne babanın doldurduğu yaşam kalitesi tüm alt ölçek puanları arasında negatif korelasyon olduğu tespit edildi. DEHB'li çocuk ve ergenlerde sosyal beceri prediktörü olarak okul öncesi eğitim alma süresinin yüksekliği bulunmuştur.SONUÇ: Sonuç olarak DEHB, çocuk ve ergenin gelişiminin tüm basamaklarında ciddi sosyal, akademik ve psikolojik yetersizliklere yol açmaktadır. Hastalığın çok boyutlu izlenmesinde klinik parametrelerin yanı sıra psikososyal boyutun giderek önem kazandığı, bu boyuttaki yeterlilik ve yetersizliklerin en iyi yaşam kalitesi ile açıklanabileceği bildirilmektedir. Bu bilgiler ışığında DEHB'de okul öncesi dönemde tanı, erken ebeveyn eğitimi, erken okul müdahalesi ve erken sosyal beceri eğitiminin ilerleyen yaşlarda DEHB'li bireylerde yaşam kalitesini artırıcı etkisi olduğu sonucuna ulaşılabilir.

OBJECTIVE: The purpose of this study was to determine whether the quality of life of children and adolescents with ADHD( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) differed from those of healthy children and adolescents, to determine the factors affecting this difference, to determine whether the social skills levels of ADHD children and adolescents differed from healthy children and adolescents, to investigate its contribution.METHOD: The study group consisted of 6-18 years old 64 children and adolescent who were attended to the Child and Adolescent Psychiatry Outpatient Clinic of Karadeniz Technical University, Faculty of Medicine, between 01.10.2015- 18.12.2015 and diagnosed ADHD according to DSM-V diagnostic criteria a result of clinical interviews and psychometric examinations and who agreed to participate in the study and their parents and teachers. On the other hand control group consisted of 59 healty children and adolescents that were paired by age and sex with study group. All parents were asked to complete pediatric Qualtiy Of Life İnventory-Parent Form ( PedsQOL), Turgay DSM-IV based Child and Adolescent Behavior Disorders Screening and Rating Scale - parent form, Social Responsiveness Scale. Children and adolescent filled out PedsQoL-child form, Children's Depression Inventory, Screen for Child Anxiety and Related Disorders. The teachers completed Turgay DSM-IV based Child and Adolescent Behavior Disorders Screening and Rating Scale- teacher form and the semi-structured interview form was filled by the researcher to obtain sociodemographic data. The obtained data were evaluated with SPSS Windows 13.0 package program.RESULTS: Of the 64 children and adolescents with ADHD who were included in the study, 84.4% were male, 15.6% were female, and the mean age was 105 ± 28.6 months. 60.9% of the children and adolescents with ADHD met the combined presentations, 31.3% had the predominantly inattentive presentations and 7.8% met the diagnostic criteria with hyperactivity / impulsiveness predominant. presentations. It has been found that children with ADHD have low quality of life in all areas of their lives, according to their PedsQOL- parent form scores. According to the PedsQOL-Chil and adolescent form, the children of ADHD have a low quality of life in all areas except physical health. While 50% of children and adolescents with ADHD had impaired social skills, this rate was 10.2% in the control group ( p<0.001). No significant difference was found when comparing the distribution of social skills and ADHD subtypes in the patient group. Comorbid psychiatric disorder was found in 68.8% of cases with ADHD with impaired social skills. It was found that all subscale scores of PedsQOL-Chil and adolescent form children with ADHD with impaired social skills were lower than those of children wıth ADHD with unimpairment social skills. In the control group, it was found that the level of social skills disability was only low in the quality of life school function subscale score. It was determined that there was a negative correlation between the social response scale scores and all the subscale scores of the quality of life that the parents completed. Prevalence of pre-school education was found to be a predictor of social skills in children and adolescents with ADHD.DISCUSSION: In conclusion, ADHD has led to serious social, academic and psychological deficits in all stages of child and adolescent development. In the multidimensional monitoring of the disease, it is reported that the psychosocial dimension as well as the clinical parameters are increasingly important, and the qualifications and deficiencies at this dimension can be explained with the best quality of life. In the light of this information, it can be concluded that pre-school diagnosis, parental psychoeducation, early school intervention, and early social skills training in ADHD are the enhancing effects of quality of life in ADHD children in later ages.