Bazı scrophularia L. türlerinin uçucu yağları üzerinde araştırmalar

Abstract

Scrophularia L. (Scrophulariaceae) cinsi dünyada yaklaşık 207 takson, Türkiye'de 77 tür ve alttürle temsil edilmektedir. Bazı Scrophularia türleri halk arasında birçok hastalıkta kullanılmaktadır. Bu çalışmada Scrophularia kotschyana Benth, Scrophularia chrysantha Jaub et Spach, Scrophularia cinerascens Boiss, Scrophularia zuvandica Grossh, Scrophularia olympica Boiss bitkilerinin toprak üstü kısımları toplanmış, Clevenger cihazında su distilasyonu yöntemiyle uçucu yağlar elde edilmiştir. Elde edilen uçucu yağların analizi gaz kromatografisi-kütle spektrometrisi (GC-MS) ile gerçekleştirilmiştir. Aynı bitki türlerinin uçucu bileşenleri SPME-GC-MS-FID tekniği ile çalışılarak, sonuçlar karşılaştırılmıştır. Uçucu yağ verimlerinin %0.10 ve %0.16 arasında olduğu tespit edilmiştir. S. cinerascens'e ait uçuçu yağda ana bileşen olarak; Clevenger yöntemine göre nonanal, fitol ve 2(E)-nonenal; SPME yöntemine göre ise izovaleraldehit, 1-hekzanol, hekzanal ve 2-etilfuran bulunduğu tespit edilmiştir. S. zuvandica'ya ait uçuçu yağda ana bileşen olarak; Clevenger yöntemine göre linalol ve karvakrol; SPME yöntemine göre ise izovaleraldehit, tiglik aldehit ve 3-Z-hekzenol bulunduğu tespit edilmiştir. S. olympica'ya ait uçuçu yağda ana bileşen olarak; Clevenger yöntemine göre fiton, fitol ve vinilamilkarbinol; SPME yöntemine göre ise ökaliptol, β-pinen ve sabinen bulunduğu tespit edilmiştir. S. chrysantha'ya ait uçuçu yağda ana bileşen olarak; Clevenger yöntemine göre linalol, karvakrol ve vinilamilkarbinol; SPME yöntemine göre ise 2-etilfuran, hekzanal ve izovaleraldehit bulunduğu tespit edilmiştir. S. kotschyana'ya ait uçuçu yağda ana bileşen olarak; Clevenger yöntemine göre fiton, fitol ve vinilamilkarbinol SPME yöntemine göre ise izovaleraldehit, hekzanal ve 2-etilfuran bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca elde edilen uçucu yağlar agar difüzyon kuyucuk metoduyla antibakteriyel aktivite yönünden araştırılmış, tüm uçucu yağların antitüberküloz aktiviteye, S. zuvandica ve S. cinerascens bitkilerine ait uçucu yağların ise antifungal aktiviteye de sahip olduğu tespit edilmiştir.

Scrophularia L. genus (Scrophulariaceae) is represented by 207 taxon 77 species and subspecies in Turkey. Some Scrophularia species are used in folk medicine for the treatment of many diseases. With recent studies antiinflammatory effective phenylethanoid glycosides, iridoid glycosides and saponins were isolated from Scrophularia species. In this study aerial parts of Scrophularia kotschyana Benth, Scrophularia chrysantha Jaub et Spach, Scrophularia cinerascens Boiss, Scrophularia zuvandica Grossh, Scrophularia olympica Boiss were collected, the essential oils of the plants were gained by using hydro-distillation method at Clevenger apparatus. The essential oils were analysed with using GC-MS. The same specieses essential components were studied with the technique of SPME-GC-MS-FID and the results were compared. The yield of essential oils were seen between %0.10 and %0.16. The major compounds of essential oil which gained from S. cinerascens are nonanal, phytol and 2(E)-nonenal for the method of Clevenger and isovaleraldehyde, 1-hekzanol, hexanal and 2-etylfuran for the method of SPME. The major compounds of essential oil which gained from S. zuvandica are linalool and carvacrol for the method of Clevenger and tiglic aldehyde, 3(Z)-hexenol and isovaleraldehyde for the method of SPME. The major compounds of essential oil which gained from S. olympica are phyton, phytol and vinylamylcarbinole for the method of Clevenger and eucalyptol, β-Pinene and sabinene for the method of SPME. The major compounds of essential oil which gained from S. chrysantha are linalool, carvacrol and vinyl-amyl-carbinole for the method of Clevenger and hexanal, isovaleraldehyde and 2-etylfuran for the method of SPME. The major compounds of essential oil which gained from S. kotschyana are phyton, phytol and vinylamylcarbinole for the method of Clevenger and hexanal, 2-etylfuran and isovaleraldehyde for the method of SPME. Also the essential oils reserched by using agar well diffusion method for antibacterial activity. It was identified that all of the essential oils have anti-tuberculosis activity and the essential oils gained from S. zuvandica and S. cinerascens have anti-fungal activity too.