Holland`ın mesleki tipleri ile beş faktörlü kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler

Abstract

Bu araştırmada, ortaokul son sınıf öğrencilerinin Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile Holland'ın Mesleki Tipleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu amaçla Holland'ın, realistik, araştırıcı, yaratıcı, sosyal, girişimci ve düzenli meslek tipleri ile Beş Faktörlü Kişilik Boyutları olan duygusal dengesizlik, dışa dönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk kişilik özellikleri arasındaki ilişkiye ve beş faktörlü kişilik özelliklerinin mesleki tipleri yordama düzeylerine cevaplar aranmıştır.Araştırma grubunu Ankara ve Konya illerinde 2015-2016 eğitim-öğretim yılında öğrenim görmekte olan 149'u kız, 162'si erkek olan toplam 311 sekizinci sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Araştırmada verilerin toplanması amacıyla, Bacanlı, İlhan ve Aslan (2009) tarafından geliştirilen Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi, Tracey ve Caulum (2015) tarafından geliştirilen, Türkçe'ye uyarlama çalışmaları araştırmacı tarafından yapılan Çocuk Etkinlikleri Envanteri ve araştırma grubuna ait demografik bilgileri elde etmek için hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır.Toplanan verilerin analizinde; korelasyon ve çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Elde edilen bulgulara göre yetenek boyutu açısından; realistik mesleki tip ile dışa dönüklük, deneyime açıklık ve yumuşak başlılık arasında pozitif;ilgi boyutu açısından ise duygusal dengesizlik ile negatif, deneyime açıklık ve yumuşak başlılık arasında ise anlamlı pozitif korelasyonlar saptanmıştır.Yetenek boyutu açısından; araştırıcı mesleki tip ile dışa dönüklük, deneyime açıklık ve sorumluluk arasında, ilgi boyutu açısından incelendiğinde ise deneyime açıklık ve sorumluluk arasında anlamlı pozitif korelasyonlar gözlenmiştir.Yetenek boyutu açısından; yaratıcı mesleki tip ile duygusal dengesizlik arasında negatif, deneyime açıklık ve sorumluluk arasında pozitif ilişkiler gözlenmiştir. İlgi boyutu açısından incelendiğinde ise yaratıcı mesleki tip ile deneyime açıklık ve sorumluluk arasında anlamlı pozitif korelasyonlar bulunmuştur.Yetenek boyutu açısından; sosyal mesleki tip ile duygusal dengesizlik arasında negatif, dışa dönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk arasında pozitif ilişkiler gözlenmiştir. İlgi boyutu açısından incelendiğinde ise sosyal mesleki tip ile dışa dönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk arasında anlamlı pozitif korelasyonlar gözlenmiştir.İlgi ve yetenek boyutu açısından girişimci mesleki tip duygusal dengesizlik ile negatif, dışa dönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk arasında pozitif ilişkiler saptanmıştır.İlgi ve yetenek boyutu açısından düzenli mesleki tip ile beş faktörlü kişilik özellikleri boyutlarından duygusal dengesizlik ile negatif, dışa dönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk arasında pozitif ilişkiler bulunmuştur.Sıfatlara Dayalı Kişilik Envanteri alt boyutlarının, Çocuk Ekinlikleri Envanteri alt boyutlarındaki varyansları %5-%30 arasında değişen oranlarda yordadığı araştırma bulgularından elde edilmiştir.Araştırmadan elde edilen bulgular, ilgili literatür ışığında tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Holland'ın Mesleki Tipleri, Beş Faktör Kişilik Özellikleri

This study is intended to investigate the relations between five-factor personality traits of the students in the last year of secondary school and Holland's vocational typology. For this reason, answers were sought to the relation between Holland's realistic, investigative, artistic, social, enterprising, conventional vocational types and five-factor personality dimensions consisting of extraversion, agreeableness, openness, conscientiousness and neuroticism; and to predicting levels of five-factor personality traits for vocational types. Research group consists of 311 eighth grade students – 162 males and 149 females- who receive education in Ankara and Konya in 2015-2016 school year. To collect the data in the study; Adjective Based Personality Scale developed by Bacanlı, İlhan and Aslan (2009), Inventory of Children's Activities developed by Tracey and Caulum (2015) and adapted for Turkish by the researcher and Personal Information Form to obtain information of research group were used. Correlation and multiple regression analysis were used for the analysis of the collected data. According to the obtained results, in terms of competence; a positive correlation was found between realistic vocational type and extraversion, opennes, agreeableness; and in terms of liking, a negative correlation was found between realistic vocational type and neuroticism; and there was a significant positive correlation between realistic and opennes, agreeableness. In terms of competence; significant positive correlation was observed between investigative vocational type and extraversion, opennes and conscientiousness; and when it was searched in terms of liking, a significant positive correlation was found out again between investigative vocational type and openness and conscientiousness. In terms of competence; a negative correlation was found between artistic vocational type and neuroticism and a positive correlation was found between artistic vocational type and openness and conscientiousness. When it was investigated in terms of liking, significant positive correlations were found between artistic vocational type and openness and conscientiousness. In terms of competence, a negative correlation was found between social vocational type and neuroticism; and positive relations were observed between social type and extraversion, openness, agreeableness and conscientiousness. When investigating in terms of liking, it was seen that significant positive correlations were found between social vocational type and extraversion, openness, agreeableness and conscientiousness. In terms of competence and liking, a negative correlation was found between enterprising vocational type and neuroticism, and positive relations were found between enterprising vocational type and extraversion, openness, agreeableness and conscientiousness. In terms of competence and liking, a negative relation was seen between conventional vocational type and neuroticism; and positive relations were found between conventional vocational type and extraversion, openness, agreeableness and conscientiousness. It was discovered from the results of the study that the sub-dimensions of Adjective Based Personality Scale predicted the variances in the sub-dimensions of Inventory of Children's Activities between 5% and 30%. The results obtained from the study were discussed within the literature. Key Words: Holland's Vocational Types, Five Factor Personality Traits