Trabzon ili kalkınma bölgesindeki bireylerin organ bağışı hakkında bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Dünya genelinde organ nakilleri çoğunlukla kadavradan yapılmakta, Türkiye'de ise organ nakillerinin büyük kısmı canlı vericilerden yapılmaktadır. Ülkemizde organ bağışı oranlarının düşük olması, toplumumuzun organ bağışı hakkındaki bilgi durumunun, tutumlarının ve davranışlarının nasıl olduğunu merak ettirmiştir. Çalışmamızda organ bağışında bulunma davranışına ve organ bağışında bulunma konusunda olumlu tutuma etki eden faktörleri incelemeyi amaçladık. Gereç Yöntem: Çalışmamızı Temmuz 2018 ile Aralık 2018 tarihleri arasında Trabzon ili Kalkınma bölgesindeki üç farklı aile sağlığı merkezinde (ASM) gerçekleştirdik. Çalışmaya 18 yaş ve üzeri 467 katılımcıyı dahil ettik. Katılımcılara sosyodemografik bilgiler ve organ bağışı hakkında bilgi, tutum ve davranışları değerlendirme anketini yüz yüze görüşme yöntemi ile uyguladık. Bulgular: Katılımcıların %57,8'i (n=270) organ bağışında bulunma konusunda olumlu tutuma sahipti. Katılımcıların organ bağışında bulunma davranışı sıklığı ise %3,2 (n=15) idi. Organ bağışında bulunma konusunda olumlu tutuma sahip olan katılımcıların bu tutumlarının en sık sebebi hayat kurtarmak istemek [%57,8 (n=156)]; olumsuz tutuma sahip olan katılımcıların bu tutumlarının en sık sebebi vücut bütünlüğünün bozulmasını istememek [%24,6 (n=14)]; kararsız olan katılımcıların kararsız olmalarının en sık sebebi ise organ bağışı konusunda daha önce düşünmemekti [%35,7 (n=14)]. Organ bağışında bulunma konusunda olumlu tutuma sahip olmak, bekar olmak ile (p=0,008), lise mezunu olmak ile (p<0,001), herhangi bir işte çalışmamak ile (p=0,003), organ bağışı hakkında eğitim almak ile (p=0,011) ilişkiliydi. Organ bağışında bulunma davranışı, sağlık çalışanı olmak ile (p=0,007), organ bağışı hakkında eğitim alma durumu ile (p=0,003) ve ailesinde organ bağışında bulunma öyküsü olması ile (p=0,040) ilişkiliydi. Sonuç: Çalışmamızda organ bağışında bulunma davranışının da organ bağışında bulunma konusunda olumlu tutuma sahip olmanın da organ bağışı hakkında eğitim alma durumu ile ilişkili olduğunu bulduk. Toplumumuzda organ bağış oranlarının artması için toplumun sağlık hizmetiyle ilk temas noktası olan aile hekimlerine büyük görev düşmektedir. Anahtar kelimeler: Organ bağışı, organ nakli, birinci basamak hekimleri

Introduction: Organ transplants around the world are mostly made of cadavers. The majority of organ transplants from living donors are carried out in Turkey. The low rate of organ donation in our country has made us wonder how our society has knowledge, attitudes and behaviors about organ donation. In our study, we aimed to investigate the factors affecting organ donation behavior and the positive attitude towards organ donation.Material method: We conducted our study between July 2018 and December 2018 in three different family health centers in the Kalkınma Region of Trabzon. 467 participants aged 18 and over were included in the study. We applied the questionnaire to the participants about sociodemographic information and organ donation evaluation, with face to face interview method.Results: 57.8% (n=270) of the participants had a positive attitude towards organ donation. The frequency of organ donation behavior of participants was 3.2% (n=15). The most common reason for the attitudes of the participants who have a positive attitude towards organ donation was to want to save lives [57.8% (n=156)]; the most common reason for the attitudes of the participants who have negative attitudes wasn't wanting to disrupt the integrity of the body [24.6% (n=14)]; the most common reason for indecisive participants wasn't to think about organ donation before [35.7% (n=14)]. Positive attitude towards organ donation was associated with to be single (p = 0.008), to be high school graduates (p <0.001), not to work in any job (p = 0.003), to be trained about organ donation (p = 0.011). Organ donation behavior was related with to being a health worker (p = 0.007), having a training on organ donation (p = 0.003) and a family history of organ donation (p = 0.040).Conclusion: In our study, we have found that organ donation behavior and having a positive attitude to organ donation are related having a training on organ donation. In order to increase the rate of organ donation in our society, family physicians who are the first point of contact with the health service of the society have a great role.Keywords: Organ donation, organ transplantation, primary care physicians