Abeer çocuk dental Anksiyete Skalası`nın (ACDAS) Türkçe uyarlamasının geçerlilik-güvenilirliği

Abstract

Dental anksiyete; diş tedavisi gören hastalarda oldukça sık karşılaşılan, hekim ve hasta yönünden problem oluşturabilen bir durumdur. Bu nedenle, diş hekimleri tarafından dental anksiyetenin erken dönemde belirlenmesi ve özel yaklaşım gerektiren çocukların tespit edilmesi, diş tedavisinin başarı şansını artırmaktadır. Çalışmanın amacı çocuklarda dental anksiyete ölçümü için geliştirilen Abeer Çocuk Dental Anksiyete Skalası'nın (AÇDAS) (Abeer Children Dental Anxiety Scale-ACDAS) Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliğini değerlendirmektedir. Çalışmada 7-12 yaş arası 122 hastaya bekleme salonunda `Abeer Çocuk Dental Anksiyete Skalası (AÇDAS)` ve `Çocuk Korku Değerlendirme Skalası - Dental Alt Ölçeği (ÇKDS-DAÖ) (Children Fear Survey Schedule-Dental Subscale/CFSS-DS)` baş araştırmacı tarafından uygulandı. Aynı ziyarette 20 katılımcıya AÇDAS başka bir çocuk diş hekimi tarafından tekrar uygulandı. İki hafta sonra AÇDAS baş araştırmacı tarafından 122 katılımcıya tekrar uygulandı. Çalışmaya başlamadan önce ölçeğin dil geçerliliğini test etmek amacıyla çeviri/tekrar çeviri yöntemi kullanıldı. İstatiksel analiz için gözlemciler arası uyumun tespitinde Cohen's Kappa testi kullanıldı. Kullanılan skalanın geçerliliğini saptamak amacıyla AÇDAS ile ÇKDS-DAÖ arasında; Spearman korelasyon analizi ve ROC (Reciever Operating Characteristic) analizleri kullanıldı. Güvenilirlik analizleri için tüm testte Cronbach-Alfa (iç tutarlılık) ve Wilcoxon testi uygulandı. Ayrıca anket soruları için McNemar ve McNemar-Bowker testi uygulandı. Tüm analizlerde p<0.05 düzeyi anlamlı olarak kabul edildi.Sonuçlar değerlendirildiğinde; AÇDAS ile ÇKDS-DAÖ arasında yapılan Spearman korelasyon analizinde yüksek düzeyde ve istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon bulundu (r=0.760; p<0.001). Alıcı İşlem Karakteristik Eğrisi analizi sonucunda AÇDAS'ın iyi bir tanısal performans gösterdiği saptandı (eğri altında kalan alan=0.849). İç tutarlılık analizinde elde edilen güvenirlik katsayısı ile ölçeğin yüksek derece güvenilir bir ölçek olduğu tespit edildi (=0.934). İki araştırmacının gözlemciler arası uyumunun tespitinde Cohen's Kappa testi kullanıldı ve sonuçlar birbiri ile tümüyle uyumlu bulundu (κ =1, p<0.001). Wilcoxon testi sonucu dental bölüm, bilişsel bölüm ve çocuk değerlendirilmesinde (ÇD) diş hekiminin verdiği cevapların tekrarında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmazken (p>0.05), çocuk değerlendirmesinde yasal sorumluların cevapladığı bölümde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptandı (p=0.004; p<0.01). Çocuk değerlendirilmesi bölümünde yasal sorumlunun cevaplandırdığı; çocuğunuz daha önce diş tedavisi geçirdi mi? (evet/hayır) sorusunun analizinde verilen cevaplarda istatiksel olarak anlamlı fark saptandı (p<0.001). Çocuk değerlendirilmesi bölümünde, yasal sorumlunun cevaplandırdığı; çocuğunuzun bugünkü davranışının nasıl olmasını bekliyorsunuz? (mutlu/iyi/korkmuş) sorusunun analizinde ise verilen cevaplarda istatiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). Abeer Çocuk Dental Anksiyete Skalası'nın baş araştırmacı tarafından ilk uygulaması (AÇDAS1) sonucu hastaların 78'i (%63.9) kaygısız, 44'ü (%36.1) kaygılı bulundu.Bu sonuçlara göre AÇDAS'ın Türkçe versiyonu, 7-12 yaşları arasındaki çocuklarda dental korku değerlendirmesi için geçerli ve güvenilir bir araç olarak kullanabileceği bulgulanmaktadır.

Dental anxiety; this is a very common problem in dental patients and may cause problems for both the physician and the patient. Therefore, early detection of dental anxiety by dentists and identification of children that requiring special approaches increase the chance of success of dental treatment. The aim of this study is to evaluate the validity and reliability of the Turkish version of the Abeer Children Dental Anxiety Scale (ACDAS) which was developed for the measurement of dental anxiety in children. In this study, `Abeer Children Dental Anxiety Scale (ACDAS)` and `Children Fear Survey Schedule-Dental Subscale (CFSS-DS)` were administered to 122 patients between the ages of 7 and 12 by the chief investigator. At the same visit, 20 participants were re-administered ACDAS by another pediatric dentist. Two weeks later, ACDAS was re-administered to 122 participants by the chief investigator. Translation/re-translation method was used to test the language validity of the scale. Cohen's Kappa test was used to determine interobserver agreement for statistical analysis. In order to determine the validity of the scale Spearman correlation analysis and ROC (Reciever Operating Characteristic) analysis were used. For reliability analysis, Cronbach-Alfa (internal consistency) and Wilcoxon test were used in the whole test. In addition, McNemar and McNemar-Bowker tests were used for the questionnaire questions. The level of p <0.05 was considered significant in all analyses.According to the results; a high and statistically significant correlation was found in the Spearman correlation analysis between the ACDAS and CFSS-DS (r=0.760; p<0.001). As a result of the receiver operating characteristic curve analysis, ACDAS showed a good diagnostic performance (area under the curve=0.849). The reliability coefficient obtained from the internal consistency analysis revealed that the scale was a highly reliable scale (α=0.934). Cohen's Kappa test was used to determine the interobserver agreement between the two researchers and the results were found to be fully compatible with each other (κ =1, p<0.001). Results of Wilcoxon test showed that there was no statistically significant difference in the repetition of the answers given by the dentist in the evaluation of dental department, cognitive department and child, while there was a statistically significant difference in the part that the legal guardian answered in the evaluation of the child (p=0.004; p<0.01). In the Child Assessment section; in the analysis of the `Has your child had previous dental treatment?` (yes/no) question answered by legal guardian, found a statistically significant difference in the answers given (p<0.001). In the analysis of the `How do you expect your child's behaviour today?` (happy/ok/scared) question answered by legal guardian, not found a statistically significant difference in the answers given (p>0.05). As a result of the first administration of the Abeer Children Dental Anxiety Scale (ACDAS1) by the chief investigator, 78 (%63.9) patients were found carefree and 44 (%36.1) were anxious.Consequently, the Turkish version of ACDAS was found to be a valid and reliable tool for the assessment of dental fear in children aged 7-12 years.