Sanatın deneyimlenme koşulları: Günümüzde katılımla tamamlanan sanat

Abstract

Sanat ve hayat sanat tarihi boyunca her dönem farklı boyutlarda olsa da birbirleriyle karşılıklı bir ilişki içerisinde olmuştur. Sanat eseri her zaman üretildiği zamanın etkilerini içinde barındırır. Bu etkilere, toplumsal ve politik olaylar da dahildir. 20.yüzyıla kadar sanatın ana konusu estetik değerlere odaklanmış iken 20.yüzyılla birlikte sanatta estetik değerlerin yanı sıra hayata dönük konulara ve biçimlere de yer verilmiştir. Bu değişimin en önemli sebepleri 20.yüzyıl boyunca yaşanan savaşlar, toplumsal ve politik olayların toplum ve birey üzerinde yarattığı etkilerdir. Çünkü yaşam koşullarında oluşan her türlü değişim toplumla birlikte, toplum içerisinde yaşayan ve toplumdan beslenen sanatçıyı da doğrudan etkiler.1. ve 2. Dünya Savaşlarının şehirlerde yaşayan insanları doğrudan etkilemesi ve iletişim olanaklarının yaygınlaşmasıyla tüm savaş, terör vb. vahşet içeren olayların görüntülerinin her bireyin evine girmesi, toplumun politikleşmesine önemli ölçüde etki etmiş ve hayatın bu politikleşme süreci sanatta da karşılığını bulmuştur. Hayatın ve sanatın politikleştiği bu süreçte farklı biçimlerde politik görüşlerin dillendirildiği sanat üretme biçimleri arasında performans sanatı önemli bir yere sahiptir. Çünkü performans sanatının malzemesi politik değişimleri doğrudan hisseden bedendir. 1950'lerden günümüze, sanat tarihinde önemli bir yere sahip olan performans sanatı, 1970'lerde Joseph Beuys ve Marina Abramoviç gibi bedenini sanatının malzemesi yapan sanatçıların öncülüğünde, ele alınan, savaşlar, toplumsal olaylar, denetleme politikaları, dinsel ve ideolojik sömürüler, kimlik ve cinsiyet ayrımcılığı, hastalıklar, işsizlik, ekonomik ve ekolojik sorunlar gibi konularla politik bir kimliğe bürünmüştür. Hayatın politikleşmesi, özellikle içinde bulunduğumuz coğrafyanın da içinde olduğu üçüncü dünya ülkelerinde çok daha fazla hissedilmektedir. Kapitalist postmodern sistemin topluma direttiği tüketim kültürü, iktidarların beden üzerine kurmaya çalıştığı ideolojik baskılar, denetleme politikaları, çevre politikaları, toplumsal olaylar, ayrıştırma ve kimlik sorunları gibi birçok politik konu hayatın ana başlıkları olduğu gibi sanatın da temel konularındandır. Tüm bu politik baskılara toplumun verdiği cevap ise sıklıkla, 'birlikte olma' duygusundan gücünü alan eylemler; yeni toplumsal olaylar olarak ortaya çıkmaktadır. Bu eylemlerde en önemli nokta herkesi ilgilendiren temel konuların altında birleşen insanların bütünleşme, birlikte hareket etme dürtüsüdür. Çünkü güçlü iktidar sistemleri karşısında bireyler ancak bütünleşerek, birlikte hareket ederek durabilmekte, seslerini duyurabilmektedirler.Buradan hareketle, politik performans sanatının sanatçıyla izleyicinin birlikte eylem yapma fikriyle kurgulanması, hayat ile sanat arasındaki doğal bir etkileşimin sonucudur. Günümüzde sanatçının gerçekleştirdiği eyleme izleyicinin de fiziksel olarak doğrudan veya dolaylı yoldan ya da empati boyutunda katılımının olduğu birçok performans örneği tüm dünyada görülmektedir.Bu kapsamda `Sanatın Deneyimlenme Koşulları: Günümüzde Katılımla Tamamlanan Sanat` başlıklı çalışma, ilk olarak 20. yüzyılda değişen politik ve toplumsal koşulların toplum, birey ve sanatçı üzerindeki etkilerini araştırırken bireyin yalnızlaşmasına ve bu yalnızlaşmanın sanatçı üzerindeki etkisine odaklanır. İkinci olarak son elli yıllık süreçte değişen toplumsal olaylar ve bu olayların sanat yapma biçimlerine yansımaları izleyici katılımıyla gerçekleştirilen güncel politik performans örnekleriyle araştırılır. Ardından özellikle toplumsal olaylarda politik itirazı dillendirmek için bireysel ya da toplumsal olarak gerçekleştirilen 'davranış'larla sanatsal eylemlerdeki 'tutum' arasındaki farklar ve benzerlikler tespit edilmeye çalışılır. Çalışmanın son bölümünde konuyla ilgili gerçekleştirilen katılımcı politik performanslar araştırılan konular doğrultusunda irdelenir.Anahtar SözcüklerPolitik Performans, İzleyici, Katılım, Sanatsal ve Gündelik Eylem, Toplumsal Olaylar.

In the every age, art and life have been related reciprocally to each other at different levels. Art work carries the effects time in which it is created. Social and political events are part of these effects. Until 20th century main subject of art was aesthetical values. In 20th century, subjects and forms from daily life entered the realm of art alongside of the aesthetical values. Main reasons behind this is the effects of changings of social and politic events on individuals and society. Because every change in living conditions directly affects to artists who lives and feeds from society along with the society. The direct effect of 1. and 2. World Wars on people living in cities and increase in communication devices, images of war, terror and violence entered every individual's house and this was resulted with the politization of society and its echo was seen in art. In this politization process of art and life, performance art plays an important role between art styles in each of them political ideas expressed differently since material of the performance art is the body who feels political changes directly. Performance art is important in art history from 1950's till today. With the leadership of artists who uses his/her body as their art's material, such as Marina Abramovic and Joseph Beuys, art gained a political identity thanks to the subjects such as wars, social events, controlling politics, religious and ideological exploitation, identity and gender discrimination, illness, unemployment, economic and ecological problems.Politization of life is overly perceived in third world countries and our country is one of them. Consumption culture dictated by Capitalist Postmodern system, ideological restraint on bodies tried to construct by governments, control politics, ecological politics, social events, discrimination and identity problems are main subjects of life and also art's. Reflection of society to all these politic restraints are generally the acts taken their power from the feeling of `being together`: occurred as new social events. The most important point in these acts is people's drive to `` to be together`` under the basic subjects concerned by everyone. Because against powerful government systems individuals might their wishes hearable only when they become together and make a union. Concerning this point, the establishment of politic performance art as viewer's and artist common act is a result of natural relation between art and life. Today there are many examples of performance in which viewer participated to it direct or indirect way or through empathy. Within this context, in this study titled as `The Conditions of Experiencing Art: Art Concluded with Participation Today`, firstly effects of politic and social conditions changing in 20th century on individuals and artist are examined. And also it is focused on isolation of individual and effects of this isolation on artist. Secondly, social events of changing in recent fifty years and their reflections on production of art production through examples contemporary politic performance completed with participation are overviewed. Following this part, the differences and similarities between `behavior` practiced individually or socially and `attitude` in artistic acts tried to be determined in order to show objection especially in social events. In the conclusion part of the study politic performances which were performed concerning the subject of the study are examined by following the researched subjects. Key Words: Politic Performance, Viewer, Participation, Artistic and Daily Act, Social Events.