Sosyal sorumluluk projesi olarak elektronik ortamda katılımcı, etkileşimli medya

Abstract

Teknolojik gelişmelerle kültürel değişimler arasında karşılıklı bir etkileşim bulunmaktadır. Teknolojik gelişmelerin düşünsel tabanı önemli ölçüde kültürel değişmelerin yarattığı yeni ihtiyaç ve beklentilerin karşılanmasına dayalıdır. Ancak teknolojik gelişmeler aynı zamanda kültürel değişimin hızlandırıcılarından olup, yeni ihtiyaçlara, yeni beklentilere ve yeni algı biçimlerine yol açarlar. Başka bir deyişle toplumu değiştirirler. Teknoloji ve toplum arasındaki bu ilişki en fazla iletişim alanında geçerlidir. İletişim olanaklarındaki gelişmeler toplumu değiştirmektedir. Web teknolojilerinin kullanımındaki artış ve sağladıkları olanaklar bakımından, afet durumları kapsamında da önemli rolleri vardır.Ülkemizin tektonik özellikleri nedeniyle her an olası bir deprem riski ile yaşamak durumundayız. Deprem farkındalığının ve duyarlılığının geliştirilmesi, toplumun depreme hazırlanması ve deprem zararlarının en aza indirilmesi, temelde kamu yönetimine ve kamu kuruluşlarına düşen bir görevdir. Bununla birlikte sivil girişimlerin de bu görevin yerine getirilmesinde önemli payları bulunmaktadır. Bu tezde, elektronik ortamda deprem odaklı, katılımcı, etkileşimli bir medya uygulaması gerçekleştirilerek toplumun depreme hazır hale gelmesine etkin bir katkı sağlanması amaçlanmıştır. Tezde tasarlanan `deprempaylaş.com` ile bu amaç doğrultusunda iki yönlü olarak katkıda bulunulacağı öngörülmüştür. Bunlardan birincisi, depremler konusunda topluma bilgi vermek, farkındalık ve duyarlılık geliştirmektir. Bu bağlamda görsel ağırlıklı olarak deprem olgusu her yönüyle tanıtılmakta, Türkiye'nin deprem geçmişi ele alınmakta, depreme hazırlık için yapılması gerekenler ortaya konulmakta ve deprem sırasında nasıl davranılması gerektiği anlatılmaktadır.İkinci olarak, deprem etkilerine maruz kalmış kişilerin, depremden etkilenmiş diğer kişilerle iletişim kurmalarının, yardımlaşmalarının, anıları ile acılarını paylaşmalarının sağlanması ve bu paylaşımları arşivleyerek gelecek nesillere taşınması hedeflenmiştir. Bu paylaşımların aynı zamanda depreme ilişkin kamu uygulamalarına ışık tutabileceği ve kamu politikalarının oluşumuna da katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. Bu paylaşımlardan bilimsel araştırmalarda ve sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarında da yararlanılabilecektir. Tezin giriş bölümünde çalışmanın konusu, kapsamı, amacı ve önemi sunulmaktadır. Girişin ardından gelen birinci bölümde `medya türleri` ele alınmakta ve ağırlıklı olarak `Web 2. 0` incelenmektedir. Yeni medya alanı ile ilgili tanımlamalara yer verilmekte, yeni medya olanakları ve çeşitleri incelenmekte ve seçilen örnekler görseller ile desteklenerek açıklanmaktadır. Böylece, medya kullanıcılarının bir tüketiciden bir üreticiye dönüşüm sürecinin nasıl gerçekleştiği ortaya konmaktadır. `Deprem` başlığını taşıyan ikinci bölüm deprem ve depremsellik olgularının tanıtılması ile başlamaktadır. Depremlerin özellikleri ve ölçümü üzerinde durulduktan sonra depreme hazırlık planlamaları ve depremin etkileri incelenmekte ve deprem konusunda hayata geçirilmiş yerli ve yabancı sosyal sorumluluk projelerinden örnekler sunulmaktadır.Web teknolojilerindeki gelişmelerin sonucu olarak günümüz kullanıcıları artık; bir taraftan bilgi ihtiyaçlarını karşılayan, diğer taraftan ise kendilerini anlayan, durumlarını, duygularını ve düşüncelerini toplumla paylaşmalarını sağlayan tasarımlar aramaktadırlar. Bu nedenle, katılımcı, etkileşimli yeni medya ürünleri her alanda ortaya çıkmakta ve popüler hale gelmektedir. Katılımcı, etkileşimli yeni medya ürünlerinin oluşturulması süreci; hedef kitle analizi, içerik ve gereksinimlerin belirlenmesi, yapının ve ön tasarımın kararlaştırılması aşamalarını içermektedir. Bu nedenle tez çalışmasının üçüncü bölümünde sözü edilen aşamalarda kullanılabilecek yöntem ve teknikler detaylandırılarak ve örnekler sunularak açıklanmaktadır. Daha sonra, katılımcı ve etkileşimli ürünlerin geliştirilmesinde tasarım ilkelerine yer verilmekte, süreçler incelenmekte, uygulama yöntem ve teknikleri tartışılmaktadır.Tezin en kapsamlı bölümü olan dördüncü bölümde, deprem konulu katılımcı, etkileşimli medya tasarımı uygulaması olarak `deprempaylaş.com` sunulmaktadır. Kullanıcıların belirlenmesi, kullanıcı ihtiyaçları ve sistem gereksinimlerinin tanımlanması, taslak tasarım süreçleri ve nihai tasarımının gerçekleştirilmesi ayrıntılı bir şekilde ele alınmakta, seçilen yöntem ve tekniklerin uygulanması ile elde edilen tasarımlar görselleri ile zenginleştirilerek açıklanmaktadır. Uygulama çalışması olarak ilk sürümü tamamlanan katılımcı, etkileşimli yeni medya ürünü olan `deprempaylaş.com` verimli bir tasarım ve değerlendirme sürecinin ardından sonuçlandırılmakta ve kullanıcılarına sunulmaktadır. Deprem konusu ile ilgili olarak sözü edilen temel hedefleri içeren online sosyal paylaşım ve etkileşim platformunun oluşturulması, konunun gün ışığına çıkarılarak herkese açık, kullanıcı uyumlu, sürdürülebilir bir altyapı ve yalın bir tasarım ile sunulması her an olası bir deprem riski ile yaşayan ülkemizin depreme daha hazır olma ve var olan teknolojileri etkin bir biçimde kullanma yolunda dikkate değer bir adım olarak benimsenebilir.Anahtar Sözcükler: Toplum ve iletişim, sosyal sorumluluk, depreme hazırlık, deprem anıları, sosyal medya, sosyal paylaşım, etkileşim tasarımı, kullanıcı odaklı tasarım, web platform tasarımı, disiplinler arası tasarım, işbirliğine dayalı tasarım.

There is an interactive relation between technological developments and cultural changes. The conceptual basis of the technological developments relies on fulfillment of new needs and expectations arising from cultural changes. However, technological developments are also catalyzers of cultural changes; they cause new necessities, new expectations and new modes of perceptions. In other words, they change the society. This relationship between the technology and the society is dynamic in the field of communication. Developments in communication possibilities change the society. Web technologies have important roles, in times of crisis and on disaster events, in terms of facilities provided by them and increase in their use. People had to live with high risk of a potential earthquake in Turkey, because of the tectonic characteristics of the country. Fundamentally, developing awareness and sensitivity against a potential earthquake and reduce the impact of destructive results of the earthquake is the task of public institutions. But civil initiatives also have important roles in performing this task. In this thesis, an earthquake-driven, participatory, interactive media design was intended to ensure an effective contribution to the readiness of the society to earthquakes.With respect to this general aim, two contributions are envisaged to be provided by `deprempaylas.com` designed in the thesis. The first aim is to provide knowledge to the society, thus develop awareness and sensitivity. Under this context, the fact of earthquake is presented in every aspect by visual emphasis, the earthquake history of Turkey is was shown, works to be performed for the readiness was demonstrated, and how to act during an earthquake was described.Secondly, communication and mutual cooperation between people effected from earthquakes, sharing memories and experience, and forming a collaborative archive from these memories in order to pass their experiences was aimed. It was suggested that the learning outcomes of collaborative sharing process might shed light on public policy applications and contribute to public policy formation. The collaborative outcomes of `deprempaylas.com` may be also used in scientific research and in the work of civil society organizations.In the Introduction of the thesis, the subject, context, aim and importance of the study is presented. Following the introduction, in the first section, `types of media` is analyzed and emphasis was given to `Web 2.0`. New media fields were described, new media types and possibilities were analyzed and selected examples were explained with supported visuals. In this manner, transformation process of media users from consumers to producers was described.The second section as headed `Earthquake` begins with description of earthquake and cases of seismicity. After explaining the earthquakes' peculiarities and scaling process, earthquake preparation planning studies and earthquake effects are examined. Finally examples of national and international social responsibility projects implemented were presented. As a result of advances in web technologies, users nowadays look for designs meeting their information needs, appreciating their positions, providing participation of their feelings, and seek designs that allow them to share their feelings and thoughts with the public. For this reason, almost in every field collabrative, interactive new media products are developed and become popular. The process of developing collaborative and participatory media products comprises the phases of analysis of target population, determination of context and necessities, definition of the structure and pre-design. Therefore, in the third section of the thesis, the methods and techniques to be used in the mentioned phases were detailed and supplied by examples. Subsequently, design principles for the development of collaborative and interactive media products were covered, processes were analyzed, and implication methods and techniques are discussed. In the fourth section, which is the most comprehensive section of the thesis the collaborative, interactive media design application on the subject of earthquake; `deprempaylas.com` is presented. The process of user determination, definition of user necessities and system requirements, pre-design processes and final design were described in detail, the designs finalized by the use of methods and techniques chosen were described, enriched with visuals.`deprempaylas.com`; the collaborative, interactive new media product, which its first version is completed; was finalized and supplied to users after a productive design and evaluation process. `deprempaylas.com` submitted to the users after a productive design and evaluation phase. Providing an social collaborative and interactive platform on earthquake phenomenon, presents the users a platform open to public, user centered and friendly, through a sustainable infrastructure and simple design, makes a contribution to the means to sustain the goal of earthquake preparedness and efficient use of existing technologies in Turkey which has a high risk of being effected from earthquakes.Key Words: Society and communication, social responsibility, preparation to earthquake, earthquake memories, social media, social participation, interaction design, used centered design, web platform design, interdisciplinary design, collaborative design.