Nasturiler ve 1924 Ayaklanması

Abstract

Nasturi Ayaklanması 1924 yılında, Türkiye ile ingiltere arasında gerçekleştirilen Musul görüşmeleri sırasında İngiltere'nin desteğiyle ortaya çıkmıştır. Bu sebepten dolayı, bu olayın Türkiye Cumhuriyeti Tarihi açısından önemli bir yeri vardır. Nasturilik, V. yy. 'da İstanbul Patriği Nestorious'un, İsa'nın kişiliği ile ilgili aykırı görüşleri yüzünden afaroz edilmesiyle Mezopotamya, Çin, Hindistan ve Orta Asyaya yayılmıştır. Böylelikle, bünyesinde farklı toplulukları içine alan bir inanç şekline gelmiştir. XVI. yy.'dan itibaren Türk yönetimine giren Nasturi topluluğu, Van Gölü'nün güneyi, Hakkari ve Musul çevrelerinde yaşamışlardır. XIX. yjfa gelinceye kadar herhangi bir sorunla karşılaşmayan bu topluluk, yüzyıl başlarında, diğer Osmanlı azınlıkları gibi batılı devletlerle misyonerlik faaliyetleri adı akında sürekli temas halinde bulunmuşlardır. Bu temaslar süresince İngiltere tarafından ortaya ablan ve diğer devletler tarafından desteklenen, Nasturüerin Keldani ve Süryanilerle birlikte eski Asurlularm torunları olduktan iddiası daha çok Nasturiler arasında yayılmıştır. Zamanla bu topluluk İngiltere ve Rusya ile daha yakın ilişkiler kurmaya başlamış ve I. Dünya Savaşı sırasında onlann müttefiki olmuşlardır. Öncelikle, Rusya ile birlikte hareket eden Nasturiler, 1915 yılında Osmanlıya karşı ayaklanmışlardır. Fakat 1917 yılında yaşanılan Rus ihtilali sonrası, İngiltere'nin Ortadoğu politikası içinde Musul Meselesi çözülünceye kadar `küçük müttefik ` sıfatıyla yer almıştır. Böylelikle Musul'un Türklere karşı savunulmasında görev yapmış olan Nasturiler, Musul üzerindeki politik görüşmelerde de önemli bir sorun haline gelmişlerdir. İngiltere, Musul üzerindeki Türk taleplerini engellemek için Türkiye ile Musul arasına Hakkari ili sınırlan dahilinde ` Nasturi Yurdu` adında tampon bir bölge yaratmaya çalışmıştır. Kısa bir süre sonraadı geçen bu bölgede Nasturiler ayaklanmışlardır. Ayaklanma sayesinde İngiltere gerçekleştirmek istediği politikasında başarılı olmuş ve Musul'un kendi denetimi alandaki Irak'a bırakılmasını sağlamıştır. Sonuçta, Nasturi ayaklanması Musul Meselesinin İngiltere'nin çıkarları doğrultusunda çözülmesine katkıda bulunmuştur.

The Nestorian Revolt took place with the support of England during the Musul negotiations between Turkey and England in 1924. So, It has an important place in the history of Turkish Republic. Nestorianism spread in Mesopotamia, China, India, and Middle Asia after Nestorious, the Patriarch of Istanbul, was condemned because of his belief about the nature of Christ So, that Christian sect gathered members of different societies under its belief. The Nestorian society Which came under the Ottoman administration in the XVI th century, lived between the territory, Lake Van, Hakkari and Musul. Until the XDC th century, there was no problem for Nestorians. But, at the begining of that century, like the other Ottoman minorities, they began to contact with the Westerners under the name of missionary activities. During that time, England, with the support of the other Western countries, alleged mat Nestorians, together with Chaldeans and Syrians were the predecessors of the ancient Assyrians. So, mat allegation was most favoured by Nestorians. Then, the society began to contact with England and Russia closely and became their airy in the first World War. First of all, they were together with the Russians and revolted against the Ottomans in 1915. But after the Russian Revolution in 1917, they became `the little ally` of England and became the one of the most important element in her Near Eastern policy until the Question of Musul was solved. So, they were the ally of England and took part in the defence of Musul against Turkey. During the political negotiations, the Nestorian Society became the main subject of Musul Question. In order to prevent Turkish claims, England tried to create a buffer state under the name of `the home of Nestorians in Hakkari` between IIITurkey and Musul. In a short time, Nestorians revolted with the support of England in this territory. After that, England became successful in her policy and Musul became a part of Iraq Which was under her mandate. IV