X. dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi (1954-1957)

Abstract

ÖZET Türkiye'de Meclis kavramı, Türk modernleşmesiyle birlikte gelişmiş ve Türk siyasî ve sosyal hayatında yerini almıştır. Fakat Türk modernleşmesi kendine has özelliği ile iç dinamiklerin etkisinden çok dış dinamiklerin etkisiyle oluşmuş bir süreci ifade eder. Zira, Osmanlı devletinin özellikle Tanzimat'tan itibaren gerçekleştirmeye çalıştığı Batıyı ulaşılması gereken yaşam şekli olarak görmesinin etkisi, sosyal hayatın şekillenmesinde önemli etkisi olduğu kadar siyasal hayatın şekillenmesinde de etkisi büyüktür. Konumuz açısından bu süreci Osmanlı devletinin Tanzimat'tan itibaren bürokratik yönetim geleneğinin Cumhuriyet dönemine yansıması olarak görerek II. TBMM ile başlayan bu yapıyı çalışmamızda tahlil etmeye gayret ettik, İnönü döneminden itibaren yönetime hakim olan asker ağırlıklı yapının çok partili hayata geçiş sürecine kadar kat ettiği siyasî yol, çalışmamızın başlangıç noktasını oluşturdu. `Yeter! artık söz milletindir` söylemiyle iktidara gelen DP, dönemindeki siyasi ve sosyal yapı değişikliğinin sebepleri üzerinde de durulmuştur. Asıl tez konumuz olan X. Dönem (1954-1957) TBMM'nin Türk siyasetindeki altı bölümde ele alınarak incelenmiştir. Birinci bölümde, Türk parlamenter yapısının oluşmasını sağlayan etmenler üzerinde durularak bunun tarihi gelişimi incelenmiştir. İkinci bölümde tezimizin ağırlık noktası, iktidarının doruğunda olan DP'nin 1954 seçiminde iktidara nasıl güç kazanarak geldiği konusu incelenerek bunlar sayısal veri tablolarıyla desteklenmiştir. Üçüncü bölümde Türkiye'nin yirmi birinci ve yirmi ikinci hükümetlerinin kurulması ve iç gelişmeler üzerinde durularak DP iktidarının çözülüş gerekçeleri açıklanmıştır. Tezin dördüncü ve beşinci bölümünde DP politikalarının iç politikaya yansımasının asıl göstergesi olan eğitim ve ekonomik faaliyetler üzerinde durulmuştur. Tezimizin son bölümünü dış siyasete ayırarak DP döneminde dış politikadaki değişmelerin gerekçeleri sorgulanmıştır. Sonuç bölümünde ise dönem bir bütünlük içinde değerlendirilerek Türk siyasî hayatı için taşıdığı önem üzerinde durulmuştur.

ABSTRACT The concept of Assembly has developed as a result of the Turkish modernisation and has taken its place in political and social life of Turkey. Yet, this particular modernisation suggests a process influenced by internal dynamics rather than internal dynamics. (This is so because) The fact that the Ottoman Empire saw the West which tried to realise especially since the Tanzimat as a life style to be reached had an important influence on the formation of not only the social life but also the political life. From our stand, seeing this process as the reflection of the bureaucratic administrative tradition of the Ottoman Empire since the Tanzimat on the Republic. This study attempts to analyse The political structure that started with the second TBMM (the Turkish Grand National Assembles). The political advance made by the more militarist political structure, in power since lnönü's time, until the multi-party political life began makes the starting point of this study. The study has also focused on the reasons for the changes in the political and social structure during the time of DP (Democratic Party), which come to power in Turkey With the slogan, `Enough! People's turn to speak`. The role played, in the political life, by the X. TBMM (1954- 1957), which is the central concern of this dissertation, has been studied in six chapters. Chapter 1, the factors enabling the birth of the Turkish parliamentary structure as well as the historical development of this structure have been studied. DP's coming to power has thoroughly been examined in this chapter by focusing on the reasons for the transition from one-party to multi-party political system and the importance this transition bears for the Turkish political life. Chapter 2, which makes the central part of this dissertation, will dwell on DP's coming to power in 1954 elections and how it gained more power, these will be supported with data in the form of tables. In chapter 3, the formulations of the twenty-first and twenty-second governments and the internal dynamics of DP will be focused on, and the reasons for the dissolution of DP's government will follow. In the next two chapters, the economic and educational results, which are the real indicators of DP's policies. In the sixth and last chapter, the reasons for the changes in foreign policy during DP's government have been examined. In the conclusion, this period has been evaluated as a whole in itself and its importance for the Turkish political life has been emphasised.