Cumhuriyet`ten günümüze Türkiye`de matematik

Abstract

ÖZET İnsan ihtiyaçları ile doğal olarak ortaya çıkan, ihtiyaçların çoğalmasına paralel olarak gelişen matematik ilminin tarihi, en ilkel toplumlardan başlayıp günümüze kadar gelmiştir. Herkes tarafından kullanılan matematiğin formüler hale gelmesi şüphesiz ki üstün bir zekâ ürünüdür. Günümüz matematiğinde de değişmeden kullanılan birçok kurallar ilk kez Sümer tarafından ortaya çıkarılmış, Mısır'da özellikle geometri yönünde gelişmiştir. Antik Yunan' da ise, matematik ilmi, çağının en popüler ilmi haline gelmiş, önermeleri mantıksal metotlarla ispatlanan bir sistem niteliğini alarak daha sonraki yüzyılların hayranlık kaynağı olmuştur. Antik uygarlığın sona ermesinden, İtalyan Rönesansı'nın başlamasına kadar geçen bin yıllık dönemde matematik ilminin meş'alesi İslâm dünyasına geçmiştir. Ortaçağda, matematiğe, cebir ve trigonometri konularında Arap ve Türk matematikçilerin katkıları büyük olmuştur. Antik Yunan' da doruğa çıkan matematik ilminin meş'alesini hiç söndürmeden devam ettirerek, yanma Arap Rakamları denen ve bugünkü uygar dünyanın kullandığı 0, 1,2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 şeklindeki sayıları da katarak Avrupa'ya aktaran İslâm dünyasıdır. XIII. YY. dan itibaren Avrupa'ya geçen matematik ilmi, Rönesans ile birlikte yavaş yavaş ilerlemiş, nihayet XVII. YY. dan itibaren Descartes (1596-1650), Pascal (1623-1663) ve Newton (1642-1727) ile modern çağma ulaşmıştır Osmanlı İmparatorluğu döneminde Batı'dakilerle mukayese edilebilecek çapta matematikçi yetişmemiştir. Ancak İmparatorluğun son zamanlarında, çalışmaları Avrupa'da yayınlanan, dünya çapında sayılabilecek üç Türk matematikçisi mevcuttur. Bunlar: Vidinli Tevfik Paşa, Mehmet Nadir ve Salih Zeki'dir. Cumhuriyet Döneminde matematik ilmi, esas olarak Atatürk'ün başlattığı 1933 Modern Üniversite Reformu ile dünya statüsüne kavuşmuş, daha sonraki yıllarda dünya matematik literatürüne geçecek araştırmalar yapan matematikçiler yetişmeye başlamıştır.

ABSTRACT Mathematics science had shown itself as a result of human needs, and it had progressed starting with the primitive communities as the needs have evolved. The formulation of the mathematics is surely a sign of superior intelligence of the humanity.The rules that are still used in today's mathematics is first discovered by the Sumerians. The Egyptian Civilization had contributed especially to the geometry area, and with the Ancient Greek Civilization the mathematics had become the most popular science of that age as the logical methods were began to be used to prove the mathematical proposals. During the millenium between the end of antique civilizations and the start of Renaissance in Italian, the leaders in mathematics were from the Islamic world. Throughout the medieval age, Arabic and Turkish mathematicians made great contributions in the fields of algebra and trigonometry. It is the İslamic world that carried on from where mathematics was brought to by the Antique Greek Civilization, by means of introducing the `Arabic Numerals`, in the form as we use numerals today: 0, 1,2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. As passed to Europe world by XIIIth century, mathematics science advanced slowly, and reached to its modern age by XVIIth century, with Descartes( 1596- 1650), Pascal(1523-1663) and Newton(1642-1727). In Ottoman Empire period, no mathematians comparable to western counterparts were brought up However, near the end of the empire there lived three worldwide-known mathematicians whose works were published in Europe. These were Vidinli Tevfik Pasha, Mehmet Nadir and Salih Zeki. Mathematics in Turkish Republic reached its modern level by Atatürk' s University Reform in 1933, and following those years, mathematicions were brought uh, who have taken place in the history of the modern mathematics with their researches.