Kıbrıs Türk toplumunun siyasal, sosyal ve ekonomik gelişimi (1974-1983)

Abstract

ÖZET Kıbrıs Türk Toplumu, Kıbrıs'ın Türkler tarafından alındığı 1571 yılından beri adada varlığını sürdürmektedir. Adanın ingiliz yönetimine geçmesi (1878) ve bu tarihten sonra Kıbrıs Rumlarının Enosis faaliyetlerine başlaması, Kıbrıs Türklerini huzursuz etmiştir. Türklerin bir kısmı adadan ayrılmış, kalanlar ise köylerde tarımla, küçük el sanatları ile uğraşarak ve memurluk yaparak yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Kıbrıs Türklerinin Rumların Enosis faaliyetlerine karşı, Birinci Dünya Savaşı'na kadar ciddi bir örgütlenmesi olmamıştır. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Rumlar Enosis faaliyetlerini artırınca Türkler de örgütlenmeye başlamışlardır. 1955 yılında Enosis'I gerçekleştirmek için EOKA'nın İngilizlere ve Türklere karşı terör eylemlerine başlaması karşısında Türkler, başta TMT olmak üzere silahlı ve siyasi örgütler kurarak kendilerini savunmuşlardır. Bu dönemde Türklerin bir kısmı, Rumlar yüzünden yaşadıkları yerleri terketmek zorunda kalmış, ekonomik durumları giderek bozulmuştur. Türklerle Rumların ortak çalıştığı kurumlar yavaş yavaş Rumların eline geçmeye başlayınca, Türkler de, kendi kurumlarını oluşturmuşlardır. 1960'ta kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti'nde, Türklerin ekonomik durumu Rumlardan daha kötü olmasına rağmen kendi Cemaat Meclislerine ve diğer anayasal haklarına kavuşmaları onları rahatlatmıştır. Cumhuriyet'in Türklere tanıdığı hakları fazla bulan Rumlar, 1963 sonunda Türklere saldırmaya başlamış, saldırılar karşısında Türkler kendilerini korumak için `anklav` denilen küçük bölgelerde toplanıp birarada yaşamak zorunda kalmışlardır. Türk Toplumunun Rumlardan tamamen koparak küçük bölgelerde ve çok zor koşullarda bu şekilde yaşamaları 1974'e kadar sürmüştür. Bu süre içinde toplum düzenini ve güvenliğini sağlamak için önce `Genel Komite` daha sonra `Geçici Türk Yönetimi` oluşturulmuş ve Türkleri yönetmiştir. 1974 Türk Barış Harekatı'ndan sonra, Türklerin can ve mal güvenliği sağlanmış, sahip oldukları Kuzey Kıbrıs topraklarında 1975'te Kıbrıs Türk Federe Devleti kurulmuştur.Devlet, önce halkın ev, toprak, işyeri ve sağlık ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmış, birkaç yıl içinde Türkiye'nin de yardımlarıyla, Türk Toplumunun sorunlarını büyük ölçüde çözmüştür. Siyasi, ekonomik ve sosyal yapılanma hızla tamamlanmış, Türkler normal yaşamlarına dönmüşlerdir. Diğer yandan Rum tarafı ile ortak bir devlet kurma konusunda anlaşmazlık yıllarca devam etmiş ve uzlaşma sağlanamamıştır. Olaylar Türkler aleyhine gelişince, Türk tarafı, egemen bir devlet olduğunu ilan etmek zorunda kalmış, 1983'te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni kurmuştur. Türklerin egemenliklerini ilan etmeleri, çeşitli ülkeler ve uluslararası kuruluşlar tarafından tepkiyle karşılanmış, Türkiye dışında KKTC'yi tanıyan ülke olmamıştır. Rum tarafı ile ortak devlet kurma girişimleri ve görüşmeleri günümüze kadar sürdürülmüştür.

Ill ABSTRACT Cyprus Turkish community has been living on the island since it was conquered by the Ottomans in 1571. The Turkish Cypriots felt uneasy after the beginning of the British administration on the island in 1878, which increased the Enosis activities of the Greek Cypriots. Some of the Turkish people left the island, and the rest survived on agriculture, minor handicrafts and worked as government officers. Turkish Cypriots didn't have any serious organization against the Enosis until World War I. After World War II, as the Greeks increased their activities, Turks set up an organization, as well. In order to enforce the Enosis, EOKA started terrorist activities against the British and Turkish in 1955. Turkish people, primarily Turkish Resistance Organization, set up militant and political acts to protect themselves. In this period, some of the Turkish people had to leave their lands and their economic situation got worse in time because of the Greeks. Since the common institutions where Turkish and Greek Cypriots worked together were captured by the Greeks, Turks established their own institutions. In 1960, of Cyprus Republic was established. Even though the economy of the Turks was in a worse condition than the Greeks', having their own council and constitutional rights relieved the Turkish community. The Greeks, who couldn't put up with the rights owned by the Turks, with the establishment of the Republic, started to attack the Turkish community in 1963. In order to protect themselves, Turks had to gather in small areas called `inclave`, and tried to survive there. Isolated from the Greeks, the Turkish Community had to live under these hardships in small areas until 1974. In this period, first the General Committee and then the Temporary Turkish Government were set up and administrated the Turks. After the Turkish Military Peace Operation in 1974, the security of Turkish people and their property were obtained. In 1975, the Turkish Federated State of Cyprus was established in Northern Cyprus.IV Initially, importance was given to accommodation, land and health needs by the state. In a few years, thank to the aid of Turkey, many problems of the Turkish Community were solved. Political, economic and social institutions were rapidly established and Turks returned to their normal lives. On the other hand, the negotiations to build up a common republic of the Turks and Greeks have been going on for years but still they haven't reached any consensus. As the developments took up a contrary position, the Turkish side had to declare their sovereignty in 1983 and it established the Turkish Republic of Northern Cyprus. At the praclamation of their sovereignty, some countries and international institutions reacted against this, except for Turkey no other country officially recognised the Turkish Republic of Northern Cyprus. The talks between the Turkish and Greek Cypriots to build up a joint state are continuing up to this day.