`Öteki` kavramı üzerine görsel çözümlemeler

Abstract

Öteki bir kavram olarak diğerini işaret etmektedir. Görsel çözümlemede bu kavram toplumsal yapıya ve döneme göre farklılık gösterir. Öteki, herkestir. `Ben` bir diğerine göre `öteki` konumda olacağından, sayısız kez öteki ve ben ilişkisinden söz edilebilir. `Ben` aynı zamanda duyumsayabilen, hissedebilen ve tüm varlıklar hakkında karar verebilir. Dolayısıyla ben(lik) öznedir ve kişinin kendisini tanımlar. Rönesans'tan günümüze kadar birçok sanatçı öteki, ben, kimlik, ötekileşme ve cinsiyet kavramlarına eserlerinde yer vermiştir. Rönesans ve Barok döneminde kutsal kişilerin tasvirlerinde öteki'nin eserlerdeki konumu dinsel bir içerik taşımaktadır. Modernist süreçte öteki'nin değişimini en çok etkileyen olaylar; Fransız Devrimi, 1. ve 2. Dünya savaşlarıdır. Romantizm'de kahramanlar, yüceleştirme, ihtişam ve din gibi konuların yerine ezilenler, halktan yana olanlar, özgürlük ve mücadele gibi konular ele alınmıştır. Dolayısıyla öteki kavramı toplumsal çıkışlıdır. Realizm'de toprak işçileri, emekçiler, köylü manzaraları ve toplumun ezilenleri öne çıkmaktadır. Hem Romantikler hem de Realistlerin ortak yanları; yüceleştirmeden ziyade toplumdan beslenmeleridir. Modernist sürecin öteki olgusu; direniş, mücadele, ölüm, acı, trajedi ve savaşlar üzerine gelişim gösterir. Bu dönemin sanatsal yönelimine bakılırsa siyasi, dışavurumcu, muhalif ve eleştirel bir yaklaşımdan söz edilebilir. Öyle görünüyor ki savaşların, trajedilerin, problemlerin ve toplumsal olayların yaşandığı yerde `öteki` her an ortaya çıkabilir. Ülkemizde 1960'lı ve 1980'li yıllardan sonra darbelerin, katliamların ve toplumsal olayların yaşanması sanatçıların öteki, bellek, güç, kimlik, ötekileştirme üzerine eserler ortaya çıkarmalarına sebep olmuştur. Tezin içeriğinde öteki üzerine kişisel uygulamalardır ve konuyla ilgili sanat tarihsel bir süreç izlenmiştir. Kişisel uygulamalarda kimlik, beden, öteki ve ben ilişkisi resimlerin konusudur. Resimlerdeki karakterler bilinçli olarak deforme edilmiştir. Karakterlerin kimliği rol değişimine uğrayarak tüm toplumu ilgilendirir. Buradaki eleştiri, toplumun dışında kalanlara ve ötekileştirilen insanlara yöneliktir. Tezde sanat tarihsel sürece yer verilmesi; sanatçıların öteki olgusuna neden vurgu yaptıklarına, bedenin çağdaş sanatta nasıl ötekileştirildiğine ve hangi kavramlarla nasıl bir ilişkisi olduğuna açıklık getirir.Anahtar KelimelerÖteki, Kimlik, Beden, Ötekileştirme, Bellek, Cinsiyet.

As a notion, the other signifies another. In a visual analysis, this notion changes according to the societal structure and the period. The other is everyone. As `I` will be `the other` to another, the relationship between I and the other can be referred to countless times. `I` can also sense, feel and decide on all beings. Therefore, the self is subjective and identifies the person themselves. From the Renaissance to the modern-day many artists have incorporated the other, the self, identity, marginalisation and gender in their works. The depiction of divine individuals in the works of the other carry religious meaning in the renaissance and baroque era. The events that have the most influence on the change of the other in the modernist process is the French Revolution, World War I and II. Instead of heroes, sublimation, splendour and religion; the oppressed, those siding with the people, freedom and struggles were addressed in romanticism. In realism, navvies, labourers, village sceneries and society's oppressed are noticeable. What Romanticists and Realists have in common is that rather than glorification, they feed off society. Another phenomenon in the modernist process is that it reflects on developments regarding opposition, struggles, death, pain, tragedy and war. When the artistic tendency of the era is examined, a political, expressionist, antagonistic and critical approach can be referred to. It seems that where wars, tragedies, problems and societal incidents occur, the `other` can emerge at any moment. The occurrences of coups, massacres and societal events after the 1960 and 1980's in Turkey led to artists producing works on the other, memory, power, identity, and marginalisation. The contents of the thesis have followed a process regarding history of art and personal applications of the other. The theme of the pictures in personal applications are identity, form, and the relationship between the other and the self. The characters in the pictures have been deformed on purpose. As the identity of the role the characters play undergoes change, this concerns the entire society. The criticism here is aimed at the ones excluded from the society and the people who are marginalised. The inclusion of the history of art aspect in the thesis clarifies why artists emphasise the concept of the other, how the form is marginalised in contemporary art, and what kind of relationship it has with which concepts. Key WordsOther, Identity, Form, Marginalisation, Memory, Gender.