Şırnak aşiretleri ve terör (1980-1996)

Abstract

ÖZET 1990 Yılına kadar Siirt ilinin bir ilçesi olan Sımak, terörün bu bölgede önemli bir tırmanışa geçmesini müteakip idari taksimattaki yeniden yapılanma sonucu oluşturulmuş bir vilayettir. Yeni oluşturulan bu vilayete; coğrafi yapı ele alınarak Hakkari, Siirt ve Mardin ilçe ve köyleri bağlanmıştır. İl olduğundan itibaren terörle anılan bir coğrafya olmuştur. İdil, Cizre, Silopi, Güçlükonak, Uludere ve Beytüşşebap olmak üzere toplam 6 ilçeye sahiptir. Tarihi İpek Yolu'nun büyük bölümü bu il topraklarından geçmektedir. İdil, Cizre ve Silopi ilçeleri ova görünümünde olmasına karşın Şırnak Merkez dahil Güçlükonak, Uludere ve Beytüşşebap ilçeleri yüksek dağlar arasındaki vadiler ve düzlükler üzerinde kurulmuştur. Aşiret yapısı halen hüküm sürmektedir. Aşiretler bir güç içerisinde geleceklerini garanti altına almak düşüncesinden hareketle aşiret konfederasyonları oluşturmuşlardır. Şırnak bölgesindeki aşiretler Ertuşi, Hacı Bayram ve Botan Aşiret konfederasyonları içerisinde yer almışlardır. Halihazırdaki aşiretlerin nüfusları 250 ile 13.000 arasındadır. Daha çok hayvancılıkla uğraşırlar. Okuma yazma oranı çok düşüktür ve genelde esmer tenlidirler. Genelde Kürtçe konuşurlar, ancak bazı aşiretler kendilerini Türk olarak görmektedirler. Ertuşi Beyine bağlı Jirki, Kaşuran, Gevdan, Mamhuran, Zivikan Aşiretleri büyük bölümü ile Beytüşşebap ve Uludere ilçeleri hudutları içerisinde yaşamaktadırlar. Hacı Bayram Aşireti'ne bağlı Hacı Bayram, Bervari, İspeıti, Ökten, Güyan, Sofyan, Sindi aşiretleri büyük bölümü ile Şırnak merkez bölgesine yaşamaktadırlar.Botan aşireti beyine bağlı Botan, Derşev, Kiçan, Toyan, Musareşan, Dumana, Hirikan, Dudeyran, Bersuva, Dudiran, Butika, Alikan, Hamika, Hacı Alyan, Harana, Jilya, Velati, Şikaka aşiretleri büyük çoğunlukla Silopi, Güçlükonak ve Cizre ilçeleri hudutları içerisinde yaşamaktadırlar. 1990 yılına kadar üç ilin sınırları içerisinde bulunan Şırnak ili terör olaylarının tırmanma göstermesi sonucu idari taksimattaki yeniden yapılanma neticesinde 1990 yılında il olmuştur. Bölgede yapılan Kürtçülük faaliyetleri PKK terör örgütünün, bölgenin en önemli geçim kaynağı olan hayvancılık üzerine darbe indirmesi, işsizliğin gittikçe artması, devleti bir baba olarak gören yöre halkının devletten umduğunu bulamaması, terör örgütünce yapılan baskılar ve nihayet halkının cahil olması nedeni ile aşiretler bazında örgüte destek verilmiştir. Her şeye rağmen destek vermeyen, terör örgütüne karşı direnen aşiretlerde mevcuttur. Devletin, Stratejik seviyede almış olduğu önlemler sayesinde özellikle 1994 yılından sonra, PKK terör örgütünün eylemleri asgari düzeye düşürülmüş, devletin varlığı hissedilir olmuştur. Örgüte katılımlar olmadığı gibi örgütten geri dönüşler başlamıştır. Bölgenin aşiret sistemine dayanan sosyal yapısı, arazinin dağlık yapısı, eğitim seviyesinin çok yetersizliği, bölgenin tarihi, bölgenin Ortadoğu'daki petrol yataklarına komşu olması, Suriye ve Irak'a komşu olması; bu ülkelerdeki olumsuzluğun bölge insanına aksetmesi neticelerinde dış kaynaklı terör kaçınılmaz bir sonuç olmuştur.

SUMMARY Sımak which had been a district of Siirt until 1990 is now a province that was re-founded after the restructuring of the administrative zones following the substantial rise of terrorism in this region. Considering the geographical structure, Hakkari, Siirt and Mardin districts and their villages were attached to this re-founded province. This region was associated with terrorism after it became a province. it has a total of six districts; namely İdil, Cizre, Silopi, Güçlükonak, Uludere, and Beytüşşebap. A major part of the historical silk road passes through the territory of this province. Although İdil, Cizre and Silopi are flat plains, Güçlükonak, Uludere and Beytüşşebap are founded on valleys and flat terrain among high mountains. The tribal structure is still dominant. Tribal confederations were formed by the tribes in order to secure their future by combining their power. The tribes in the Şırnak region are part of Ertuşi, Hacıbayram and Botan tribal confederations. The populations of the current tribes are between 250 and 1300. They are mostly occupied with stock-breeding. The literacy rate is very low and they are generally of dark complexion. They usually speak Kurdish, however some tribes consider themselves as Turks. The Jirki, Kasuran, Gevdan, Mamhuran and Zivikan tribes which are loyal to the Ertuşi bey (chieftrain) mostly live in the territory of Uludere and Beytüşşebap districts. Hacıbayram, Bervari, İsperti, Ökten, Güyan, Sofyan and Sindi tribes which are loyal to the Hacıbayram tribe mostly live in central Şırnak.Botan, Derşev, Kiçan, Toyan, Musareşan, Dumana, Hirikan, Dudeyran, Bersuva, Dudiran, Butika, Alikan, Hamika, Hacı Alyan, Harıma, Jilya, Velati, and Şikaka tribes which are loyal to the Botan tribe bey (chieftrain) mostly live in the territory of Silopi, Güçlükonak and Cizre districts. The Şırnak province which was inside the territory of three provinces until 1990 was founded as a province in 1990 as a result of the restructuring of the administrative zones following the substantial rise of terrorism in this region. The PKK terrorist organization received support from the tribes as a result of the Kurdish activities in the region, the damage caused by the PKK terrorist organization on stock-breeding - the most significant source of income for the region, the continuos rise in unemployment, the fact that the local people who view the state as a father figure could not get what they expected from the state, the oppressions upon the local people by the terrorist organization, and the fact that the local people were mostly illiterate. In spite of these there are tribes who do not support but resist the terrorist organization. Because of the measures taken by the state at the strategic level, especially after 1994 the activities of the PKK terrorist organization were minimized, and the existence of the state could be perceived in the area. Not only was there a decrease in the number of recruits in the terrorist organization, but there was an increase in the number of people who left the organization as well. Terrorism originating from outside has been an unavoidable outcome due to the region depending on a tribal system, it's social structure, the mountainous landscape, the insufficient level of education, the history of the region, the fact that the region is close to Syria and Irak as well as the oil reserves in the middle east, and the fact that any kind of negative aspect is reflected on the local people.