Osmanlı`dan Cumhuriyet`e modernleşme süreci

Abstract

ÖZET Değişme ve gelişme fikrine dayalı olan modernleşme olgusu, Osmanlı Devleti'nde Lale Devri ile birlikte başlamıştır, O zamandan günümüze kadar devam eden bu süreç, Türk toplumunun siyasî, sosyal ve kültürel alanlarda çok büyük değişikliklere uğramasına neden olmuştur. Anılan bu süreç çalışmamızda üç bölüm halinde incelenmiş olup, çalışmamızın giriş bölümünde, Osmanlı Devleti'ni, modernleşme sürecine girmeye zorlayan iç ve dış etkenler üzerinde genel hatlarıyla durulmuştur. Çalışmamızın birinci bölümünde modernleşme kuramı ve Türkiye'deki modernleşme sürecine yöneltilen eleştiriler ele alınmıştır. İkinci bölümde ise, Türkiye'deki modernleşmenin başlangıcı olarak kabul ettiğimiz, Osmanlı Devleti zamanındaki modernleşme çabaları kendi içerisinde bölümlere ayrılarak incelenmeye çalışılmıştır. Genellikle askerî alanda yeniliklerin yapıldığı Tanzimat'a kadar olan süreç içerisinde yer alan, III. Selim ve II. Mahmut dönemleri, kendilerinden önceki yenileşme hareketlerine kıyasla daha kapsamlı olmaları, daha sonraki süreçte yapılacakların yöntemini belirlemeleri ve hatta II. Mahmut döneminin Tanzimat dönemini kendi içinde hazırlamış olması itibariyle daha geniş bir çerçevede incelenmiştir. Modernleşmede yeni bir sürecin başlangıcı olan Tanzimat dönemi, Türk tarihinin ilk anayasal sürecini başlattığı genellikle kabul edilen I. Meşrutiyet dönemi ve gerçek anlamda Meşruti yönetime geçilmiş olan II. Meşrutiyet dönemleri ve bu aradaki diğer gelişmeler de ayrı başlıklar altında incelenmiştir. Ayrıca bu bölümde Osmanlıcılık, islamcılık, Türkçülük ve Batıcılık gibi düşünce akımları da işlenmiş olup; yaşadığı modernleşme sürecindeki deneyimleriyle ilerisi için iyi bir örnek teşkil eden Osmanlı Devleti'nin, bu yönüyle Türkiye Cumhuriyeti'ne bıraktığı miras üzerinde de durulmaya çalışılmıştır.Çalışmamızın son bölümünde ise, Osmanlı dönemi yeniliklerinin, inkılâba dönüştüğü, imparatorluktan millî devlete geçilen bir sürecin başlangıcı olan Atatürk dönemi modernleşmesi, kendisinden önce gerçekleştirilen modernleşme girişimlerinden farklı yönleriyle birlikte ele alınarak incelenmeye çalışılmıştır.

ABSTRACT The modernization phenomenon based on idea of change and development has started by the Tulip Area in the Ottoman Empire. The process which has been going on since that period to our times has caused significant changes in the Turkish society in the political, social and cultural fields. The said process has been investigated in three chapter in our study. The internal and external factors behind the modernization process in the Ottoman Empire are discussed generally in the introduction, In the first chapter, the modernization concept and criticism made against the modernization process in Turkey are examined. In the second chapter, the modernization efforts at the times of the Ottoman Empire which is acknowledged as the start of the modernization in Turkey is studied in subtitles. The periods of Selim III and Mahmut which covers the military renovations is investigated in detail because these periods are more comprehensive than the preceeding renovation movements, and determine the method of the work to be carried out in the succedding process and moreover as the period Mahmut II has paved the way to the Reformation. The Tanzimat as a start of new process in modernization, the first Constitutional Monarchy Period which is generally accepted to initiate the first Constitutional process in the Turkish history and the second Constitutional monarchy Period in which transition to a constitutional rule is realized as well as other developments of the period are investigated by separate headings. Besides in this chapter ideas such as Ottomanizm, Panislamizm and Occidentalizm are elaborated. The Ottoman Empire which has experienced modernization process and set a good example for the future, is taken up for its heritage to the Republic of Turkey.In the last chapter the modernization of Atatürk era when the renovations in the Ottoman Empire have been transformed into revolution and which has been accepted as the beginning of a process that leading to transformation from an Empire to a nation state is discussed together with different aspects of modernization attempts made before.