Atatürk inkılaplarının topluma yansıması (Ankara örneği)

Abstract

ÖZET Bu çalışmada temel amaç, modernleşme adı altında yaşanan değişme olgusunun toplumun bir kesitinde tarihi süreç de göz önünde bulundurularak nasıl algılandığım tespit etmeye çalışmaktır. Atatürk inkılapları ile Türk toplumunda gerçekleştirilmeye çalışılan kültürel değişimi sorgulayabilmek amacıyla bir saha çalışması yapılmış ve elde edilen verilerin yorum ve analizine çalışmamızda yer verilmiştir. Beş bölümden oluşan çalışmanın Giriş bölümünde çalışmanın metodu ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde modernleşme veya çağdaşlaşma kavramına ilişkin tanım ve değerlendirmelere yer verilerek, Türkiye'nin ve saha çalışmasını gerçekleştirdiğimiz yer olarak Ankara' nın geçirdiği modernleşme seyri incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde Atatürk inkılaplarının temel dinamikleri ve inkılapların yerleştirilmesinde kullanılan unsurlar anlatılmaktadır. Milliyetçilik, Halkçılık ve Laiklik başlıkları altında incelenen temel dinamiklerle genç Cumhuriyet' in inkılapları gerçekleştirirken gücünü aldığı temel kaynaklar açıklanmaya çalışılmıştır. Öte yandan inkılapların uygulanması sırasında önemli işlevlere sahip olan Parti, Basın, Halkevleri ve Radyo gibi kurumların inkılapların gerçekleştirildiği dönemdeki işlevleri ele alınmıştır. Ayrıca bu bölümde inkılabın kadrosu başlığı altında genç Cumhuriyet' in yönetiminde ve karar alma sürecinde etkin olan kişilerin ortak özelliklerine ilişkin bir alt başlığa da yer verilmiştir. Üçüncü bölümde sosyal alanda yapılan inkılaplar, Şapka Kanunu, Tekke, Zaviye ve Türbelerin kapatılması, Ölçü sistemindeki değişiklik, Soyadı kanunu ve Hafta tatili kanunu alt başlıkları altında değerlendirilmiştir. Anılan alanlardaki değişimin tarihi seyri öncelikle ele alınmış ve sonrasında da Atatürk dönemi olarak adlandırılan 1923-1938 arası dönemde gerçekleşen bu inkılapların gerekçesi, söylemi, kamuoyunda nasıl ele alındığı ve takip ettiği seyir anlatılarak, Ankara ilindeyaptığımız anket çalışmasının konulara ilişkin sonuçlan hakkında bilgi verilerek anılan değişikliklerin topluma yansıması incelenmeye çalışılmıştır. Dördüncü bölümde Eğitim ve Kültürel alandaki inkılaplar başlığı altında Tevhid-i Tedrisat Kanunu ve Cumhuriyet döneminde eğitim, Harf ve Dil İnkılabı, Türk Tarih Tezi ve Üniversite Reformu konulan ele alınmış ve bir önceki bölümdeki yöntem takip edilmiştir. Beşinci ve son bölümde ise Medeni kanunun kabulü ve hukuk alanındaki gelişmeler başlığı altında, Cumhuriyet dönemi ile toplumun hukuki alanda elde ettikleri ve Türk kadınının toplumsal ve siyasal alanda kazandığı haklar ele alınmıştır.

ABSTRACT The main goal of this paper is to try to detect how the fact of change, which is experienced under the name of modernization, is perceived by a part of society given the historical process. A field research is conducted so as to investigate in the Turkish society the cultural change being targeted by Atatürk' s reforms and the data coming from the research are assessed and analyzed in this paper consisting of five parts. The introduction part includes the method and sources used in this paper. In the first part, the definitions and assessments about the concept of modernization are given and we tried to examine the modernization process of Turkey and Ankara, the city where the field research is conducted. The second part of the paper deals with the dynamics of Atatürk' s reforms and factors used in order to establish these reforms. The basic dynamics examined under the titles of Nationalism, Populism and Secularism aim to explain the basic sources of power of the young Republic. Furthermore this part examines the functions of great importance that the Party, Press, People's Houses and Radio had during the execution and establishment of reforms. It also includes a part subtitled as the cadre of reforms, which is about the common characteristics of those who were influential in the administration and decision taking organs of the young Republic. The third part does give assessments on reforms realized in social life, under the subtitles of Hat Reform, the closure of Tekke, Zaviye and Türbe, the change in measurement systems, Last Name Reform and Week's Vacation Reform. In the first plan, the historical course of change occurred in these mentioned areas is examined. In the second plan are mentioned the reasons and discourse of these reforms, how they are discussed in the public opinion and the following process in the period between 1923-1938 also called as Atatiirk's period. And in the third plan, we have tried to analyze the reflect of these mentioned changes on the society by giving information about the results coming from the inquiry we conducted.The fourth part, under the name of reforms on Educational and Cultural issues examines Educational reforms (Tevhid-i Tedrisat Kanunu) and education in the period of Republic. Alphabet and Language Reforms, Turkish History Thesis and University Reform and uses the same method followed in the previous part. The fifth and last part, under the name of Civil Law approval and developments in juridical area analyzes the legal gains of the society in the period of Republic and the social and political rights that Turkish women got.