Evrensel tasarım ilkeleri doğrultusunda engelsiz üniversite kampüslerinin tasarlanması ve biçimlenmesi üzerine bir araştırma

Abstract

Yükseköğretim kurumları toplumların bilinçlenmesi, eğitilmesi ve bireylerin topluma entegre edilmesi açısından hem ulusal hem de uluslararası platformlardaki en önemli müesseselerden biridir. Son yıllarda ülkemizde bu kurumlara verilen değer, yasalarda yapılan yeni düzenlemelerle artmış, üniversitelerin sayısında belirgin bir çoğalma olmuştur. Yaşanan bu ciddi üniversite enflasyonuna rağmen bu yapılanma döneminde tasarlanan üniversite kampüslerinde kullanıcılar tarafından bir takım sorunlarla karşılaşılmaktadır.Bu bağlamda 'Evrensel Tasarım İlkeleri Doğrultusunda Engelsiz Üniversite Kampüslerinin Tasarlanması ve Biçimlenmesi Üzerine Bir Araştırma' isimli bu tez çalışmasının konusu engelli olmayan bireylerin varlığı yok sayılmadan engelli kullanıcılar ve onların ihtiyaçları özelinde üniversite kampüslerinin tasarlanması ile ilgili durumlarının, gerekliliklerin ve bu tasarlama sürecinde yapılabileceklerin belirlenip irdelenmesidir. Bununla birlikte günümüze kadar gelişen ve halen gelişmekte olan süreçler tüm boyutlarıyla ele alınacak ve bu konudaki çağdaş yönelim belirlenerek engelsiz kampüsler tasarlayabilmenin önündeki engellerin aşılması için tasarımcılara ve dahi engellilerle ilgili hiçbir çalışmanın içinde olmayan diğer bireylere de yol gösterilmeye çalışılacaktır.Altı bölümden oluşan tezin birinci bölümünde; problemin alanı ve bu çalışmanın yapılma amacı anlatılacaktır. İkinci bölümde; engelli / özürlü tanımının ulusal ve uluslararası platformlardaki karşılıkları aktarılacak, ülkemizdeki imar mevzuatından, mevzuatla alakalı eksikliklerden ve TSE, ADA vb. kuruluşların belirlediği erişilebilir yapı standartlarından bahsedilecektir. Bunun yanı sıra; bir tasarım yaklaşımı olarak evrensel tasarım kavramı, evrensel tasarımın tarihçesi ve prensipleri anlatılacaktır. Bu bölümde ayrıca mimari mekan ve kullanıcı ilişkisiyle, genel ve engelli kullanıcılar için mekan tasarımı da okuyucuya sunulacaktır. Üçüncü bölümde üniversite kavramı tüm yönleriyle incelenecektir. Dördüncü bölümde engelli / özürlü bireyin eğitiminden, engelli eğitiminin tarihçesinden, engelli bireyin eğitim hizmetleri konusundaki yürürlükte olan mevzuat ve politikalardan ve yükseköğretimden bahsedilecektir. Beşinci bölümde tez kapsamında KTO Karatay Üniversitesi`nde engelli bireyler için düzenlenen mekansal uygulamalar fotoğraflar yoluyla aktarılacak, altıncı bölümde bir kamusal alan olan üniversiteler için yazar tarafından tasarlanan iç mekan kapı örneği okuyucuya sunulacaktır. Sonuç ve değerlendirme başlığıyla birlikte de tez çalışması bitirilecektir.Anahtar Sözcükler: Mimarlık, İçmimarlık / İç Mekan Tasarımı, Evrensel Tasarım, Erişilebilirlik / Ulaşılabilirlik, Engellilik, Hareket Engeli, İşitme ve Konuşma Engeli, Görme Engeli, Fiziksel Engelli Birey, Görme Engelli Birey, İşitme ve Konuşma Engelli Birey, Üniversite Tasarımı, Engelli Bireyin Eğitimi.

Higher education institutions are one of the most important organizations on both national and international platforms in terms of the integrations of individuals to the society, raise consciousness and educating of the communities. In recent years, importance on these institutions have increased by the new regulations on laws and the number of universities have raised significantly. In spite of this critical university inflation, a number of problems have being faced by users in the university campuses planned under this structuring period. In this regard, the subject of this thesis named `A Research on Designing and the Formation of Accessible University Campuses in accordance with Universal Design Principles` is, without ignoring the presence of non-disabled individuals, conditions, necessities and determination and examination of what can be done in this planning period of the university campuses specific to the needs of disabled users. In addition to this, the processes which have been developed until today and the processes which have still been developing will be addressed thoroughly and with the determination of modern tendency on this subject, it will be tried to guide the designers and even other individuals who haven't been in any project about disabled people, to overcome the obstacles in front of the planning of accessible campuses. In the first chapter of the thesis which consist of seven chapters; field of the problem and the purpose of this study will be explained. In the second chapter; equivalents of the definition of disability on international platforms will be conveyed, public housing laws in our country, shortcomings of the law and accessible construction standards defined by TSE, ADA etc. will be talked about. Besides, the universal design concept as a design approach, history of the universal design and its principles will be mentioned. In this chapter, architectural space and user relation and space design for disabled and non-disabled users will be presented to the reader as well. In the third chapter, the term University will be studied in all its part. In the forth chapter, the education of disabled / handicapped individual, the history of disabled people's education, the current laws and the politics about disabled individual's education services and higher education will be talked about. In the fifth chapter, spatial applications designed for disabled individuals at the KTO Karatay University will be narrated by photos, in the sixth chapter, an interior door sample designed by the writer for the universities as one of the public spaces will be presented to the reader. And in the last chapter, along with conclusion and evaluation topic, the thesis will be ended.Keywords: Architecture, Interior Architecture / Interior Design, Universal Design, Accessibility, Disability, Mobility Impairment, Hearing and Speaking Impairment, Visual Impairment, Physically Challenged Person, Visually Challenged Person, Hearing Impaired Person, Speech Handicapped Person, University Design, Education of Disabled People.