Eğitim amacıyla yurt dışına gönderilen öğrenciler (1940-1970): Prosopografik bir çalışma örneği

Abstract

ÖZET Bu araştırmada, 1940-1969 döneminde 1416 sayılı Kanun çerçevesinde yurt dışına gönderilen öğrencilerin çeşitli yönleri, grup biyografisi yöntemiyle incelenmiştir. Türkiye'de prosopografi metodunun farklı kullanımı ile yapılmış çalışmalar bulunmaktadır. Ancak bu çalışma Türkiye'de bilgisayar ve bir veri tabanı yoluyla yapılan ilk prosopografık çalışma özelliğini taşımaktadır. Bu inceleme Millî Eğitim Bakanlığı arşivlerinde bulunan öğrenci dosyaları, öğrencilerle ilgili olarak yapılan İnternet taramaları ve temel biyografik ansiklopediler ile Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi fonlarındaki arşiv belgelerine dayanmaktadır. Çalışma temel olarak siyaset ve eğitim arasındaki ilişki ve etkileşimleri ile iktidarların eğitim politikaları çerçevesinde, 1940-1949, 1950-1959 ve 1960-1969 tarih dönemlerine dayanarak hazırlanmıştır. Ortak özellikleri 1416 sayılı Kanun yoluyla yurt dışına gönderilen öğrencilerin gerçekleştirmiş olduğu grup hareketinin çeşitli özellikleri üç safhada ele alınmıştır. İlk safhada öğrenciler, yurt dışına gitmeden önceki eğitim, memleket, cinsiyet, medenî durum ve burs aldıkları kurumlara göre incelenmiştir. İkinci safhada öğrencilerin yurt dışı eğitimleri, öğrenim gördükleri bilim dalı ve aldıkları dil kursları, gittikleri ülkeler, üniversiteler ve burs aldıkları kurumlara göre incelenmiştir. Üçüncü safhada öğrencilerin yurt dışı eğitiminden sonraki durumları, öğrenim gördükleri bilim dalı temelinde, eğitim ve meslekteki başarıları ele alınmıştır. Yukarıda üç safhada yapılan incelemeden, yurt dışı eğitiminde ikili ülke ilişkilerinin önemli rol oynadığı, 1416 Sayılı Kanunun yürürlüğe konulmasındaki hedefe, genel olarak Türkiye Cumhuriyeti devleti ve burs veren kurumlar olarak sınırlı ölçüde ulaşıldığı sonucuna varılmıştır.

II ABSTRACT In this research, students sent abroad by the frame of Act Numbered 1416 during the Period 1940-1970 has been analysized with prosographical methods. In Turkey there are prosographical studies but this is the first study has been done by computer. Source material of this study is the student files in the archives of The National Education Ministry, Internet searchs on students and basic biographical enclylopedias and archival documents in the fonds belonging to the period of Otoman and Republic in the General Directorate of State Archives. The study concentrates on the relation and influence between politics and education from the point of government policy in the period of 1940-1949, 1950- 1959, 1960-1970. Students sent abroad for education with the Act Numbered 1416 has been examined in three phase. In first phase, students have been examined according to their previous education, town, sexuality, marital status and the institutions that granted scholarship. In second phase, their education in abroad, the scientific branch they had the education and language courses, the countries they went and universities they were educated and the instituons that granted scholarships were studied. In the third phase, the success of the students in the education they took in abroad, their success in their profession in Turkey, the efficiency of the process of sending student abroad as a government policy have been examined. The study done in the three phases mentioned above points two findings. First, bi-national relations had an important role in the selection of the country where the students would take education. Second the achievement of the goals aimed by the Act Numbered 1416 and planned by governments and the institutions granted scholarships has been limited.