Toplumsal cinsiyet rolleri açısından `aile` ve günümüz sanatındaki yansımaları

Abstract

Toplumsal cinsiyet (gender) kavramı cinsiyetin bir toplumsal ilişkiler ağı içerisinde kurulduğunu ifade etmektedir. Cinsiyet kavramı ele aldığı nesneyi tarihin her türlü kültürel bağlamının dışında değişmez bir öze sahip olarak değerlendirirken, toplumsal cinsiyet kavramı tarihsel ve sosyokültürel bağlamların farklılaştırıcı etkisinin altını çizmektedir (Becerikli, 2004, s. 1). Toplumsal cinsiyetin inşasının temelinde yer alan ataerkillik sistemi ise, eril bir söylem üzerinden kurulduğu için yalnızca kadının toplum içindeki rolünün değil, aynı zamanda emeğinin, cinselliğinin, bedeninin ve doğurganlığının da denetlendiği bir toplumsal sisteme gönderme yapmaktadır (Atan, 2015, s. 8-9).1970'li yıllardan itibaren, kadın hareketlerinin de etkisiyle, ataerkil sistemin erkek merkezli bakış açısına karşı çıkarak, kadınlığı inşa edilen bir süreç olarak ele alan ve kadınsı duyarlılığı ön plana çıkarmaya çalışan kadın sanatçıların ataerkil döngünün içinde sıkışıp kalan kadınların sorunlarını görerek daha yoğun dillendirmeleri feminist sanatın yükselişi ile doğru orantılıdır.Sanat alanında toplumsal cinsiyet tanımının karşılığı 1970-80 arası sürece denk gelmektedir. Sanat pratiği doğrultusunda toplumsal cinsiyet kavramına yönelik sorgulamalar, daha çok kadın sanatçılar tarafından gerçekleştirilir ve kadın sanatçıların üretimine odaklanılır. Nitekim toplumsal cinsiyeti biyolojik cinsiyetten farklı bir olgu olarak kavramaya, dişil ya da eril olarak cinsiyetlendirilmiş bir toplumsal alan içine doğmanın ve böyle bir alanda var olmanın anlamını sorgulamaya ve yansıtmaya çalışan sanatçılar öncelikle kadın sanatçılardır. Bu sanatçılar cinsiyetle ilgili kavrayışların üzerine genel kabullerle değil de soru işaretleri ile gitmekte ve eril söylemin kurguladığı toplumsal cinsiyetin rollerine karşı geliştirdikleri söylemleri sanat pratiğine taşırken kendi özgün kimliklerini oluşturmaya çalışmaktadırlar. Cinsiyet eşitsizliklerinin olduğu alanlardan özel alan ve bunun tezahürü olarak aile ve evlilik kavramları kadınların ezildiği ve ölümle yüz yüze geldiği alanlar olmaktadır. Bu bağlamda Toplumsal cinsiyet Rolleri üzerinden Aile ve Günümüz Sanatına Yansımaları başlıklı Yüksek Lisans Sanat Çalışması Raporunda, sanatçıların çalışmalarında toplumsal cinsiyet rollerini hangi nedenlerle ele aldığı, aile kavramı/kurumu ile olan ilişkilerinin eserlerine nasıl yansıdığı irdelenmiş ve kişisel uygulamalar ile aile kavramına öznel bir bakış açısı getirilmeye çalışılmıştır. Anahtar Sözcükler:Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet, Aile, Sanat, Cinsiyet Rolleri

The concept of gender states that sex is in a socail relation network. While the concept of sex comments the object as it has a constant self except the cultural context of history, the concept of gender underlines the differentating effect of the historical and sociocultural context. The patriarchal system which is the basis of the construction of gender, and built over a masculine discourse, refers to a social system which is inspected of not only woman's role in a society but also her labour, sexuality, body and fertility.Woman artists who try to bring feminine sensitiveness into the forefront and approach the femininity as an erectable process being against of malestream view of patriarchal system with the effects of women's movements since 1970s. And the rise of Feminist Art is directly proportionate to the intense expressions of those woman artists who determine the problem of women stuck in the patriarchal system. The description of gender in art coincide with a term between 1970 and 1980. The queries to concept of gender in the practice of art are carried out by woman artists and focused on the production of woman artists. Hence, the artists who try to reflect and interrogate the meaning of existing in a society which is divided as masculine and feminine, and apprehend the gender is different from the biological sex, are primarily woman artists. These artists are trying to build their own identities while carrying on their expressions, which are against of the masculine setup gender, to the practice of art, but not with the general acceptance of comprehension about sex. Private area which gender inequality exists and as an instance of this family and marriage concepts are the areas where women are suffered under men and encounter with death. Within this context, it is examined that which reasons have made out the gender roles on the artists' artworks and the relation between family concept and family and reflections to their art Works and is tried to give subjective point of view to family concept, in the master's art work report with a title Family on the basis of gender roles and its reflections to today's artKeywords:Sex, Gender, Family, Art, Gender Roles