Sanatta mahremiyet

Abstract

Teknolojinin yaşam içerisinde kendisine yer bulması ve kullanım olanaklarının artmasıyla birlikte, özellikle 1960'lı yıllardan sonra, mahremiyet kavramı hukuk ve sosyal bilimler alanlarında ilgi uyandırmaya başlamıştır. Davranış bilimleri ile birlikte insanlar, gerçek sebeplerini bilmediği kimi davranış, düşünce ve duygularını mantık açısından tutarlı ya da ahlak yönünden benimsenebilir ve anlaşılabilir bir nedene bağlama isteği duymuşlardır. Ancak bu isteklerin sonuçlanması, aynı zamanda yeni kurallarla birlikte özgürlüğe yeni kısıtlamalar getirdiği için, gitgide daha çok huzursuzlaşan insan profilleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Toplumun huzursuzluğunu dindirmek amacıyla öncelikle bireysel hak ve özgürlük bağlamında ele alınan mahremiyet kavramı, daha sonraki yıllarda psikolojik, sosyal, mimari hatta ekonomik bir kimlik kazanarak disiplinler arası pek çok çalışmaya konu olmuştur. Böylece, zamanla hem fiziksel hem de psikolojik anlamda mahremiyet hakkı ve olanakları artmıştır. Günümüz pratiklerinde, alışkanlıklarla değişen, kimlik kazanan mekan ve eşyaların önemi, kültürlere göre farklılık gösteren mahremiyet algısına dönüşmektedir. Sanat, insanın algılama biçiminin somut bir örneği olarak kabul edilirse, herhangi bir dönemin ya da toplumun yapısını, düşünce biçimini sanat aracılığı ile okumak mümkün olabilir. Mahremiyetin, dönem, mekan ve cinsel kimlik ile olan ilişkileri göz önünde tutularak, zaman içerisinde geçirdiği değişimin, sanat ve günlük hayat ile olan ilişkisi, bu çalışmada incelenmeye çalışılmıştır. Sosyal ilişkiler çerçevesinde ele alınan konu; yalnızlık, güven, alansallık, yer kimliği, kendileme, mekansal roller ve Proksemi gibi destekleyici kavramlarla ele alınmıştır.Bu bağlamda çalışmanın ilk bölümünde, kişisel yaşam ve kamusal alan ilişkisiyle değişen mahremiyet algısı, değişen algıyla birlikte gündeme gelen yaklaşımlar ve kuramlar ele alınmıştır. Mahremiyete dair yaklaşımlar ışığında ikinci bölümde; insanın, mekanın ve nesnenin mahremiyete etkisi, karşılıklı diyalogları ve bu ilişkiyle birlikte sanat alanında gerçekleştirilen çalışmalar incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise; konu kapsamında ortaya çıkan; ev, örtü, görünürlük, içerisi-dışarısı, özel eşya.. gibi kavramlarla ilişkilendirilerek ortaya çıkan çalışmalar, mahremiyet konusu dahilinde irdelenmiştir.

As technology has expanded its place in life and the opportunities to use the technology has increased, the concept of privacy begun to attract interest in the fields of law and social sciences, especially after the 1960s. Together with behavioral sciences, people have been in tendency to attribute their behaviors, thoughts and feelings, which they do not know the real causes, to a logically consistent or morally acceptable and understandable reason. However, as the conclusion of these intentions also brought new restrictions on freedom with the new rules, more and more uneasy human profiles began to emerge. The concept of privacy which is dealt with in the context of individual rights and freedoms in order to relieve the unease of society has been the subject of many interdisciplinary studies in the following years by acquiring a psychological, social, architectural and even economic identity. Thus, privacy right and opportunities have improved in both physical and psychological sense. In today's practices, the importance of spaces and goods that change and gain an identity with the habits is turning into the perception of privacy which differs by culture. If art is considered as a concrete example of human perception, it may be possible to read the structure and way of thinking of any period or society through art. This study attempts to examine the relationship of ever-changing concept of privacy with art and daily life by considering its associations with the period, space and sexual identity. The subject is discussed based on social relationships and supporting concepts such as loneliness, trust, territoriality, space identity, appropriation, spatial roles, and proxemics. In this context, the first part of the study deals with the perception of privacy which is changing with its personal life and public space relationship and emerging approaches and theories with the changing perception. Based on approaches on privacy, the second part of the study examines the impact of human, space and object on privacy, their mutual dialogues, and the studies conducted in the field of art. The third part of the study discusses the works that emerge under the subject and in association with the concepts such as home, cover, visibility, interior-exterior, special object etc. within the context of privacy.