Amerikan belgelerinde II. Dünya Savaşı sonrası Türkiye (1945-1950)

Abstract

Bu çalışmada, II. Dünya Savaşı sonrasında (1945-1950) ortaya çıkan yenidünya düzeni içerisinde oluşturulan Türk iç ve dış siyasetinin ABD AnkaraBüyükelçiliği raporlarına yansımaları incelenmiştir.Bu bağlamda, dönemin birincil kaynaklarından olan ABD AnkaraBüyükelçiliğinin ABD Dışişleri Bakanlığı ve diğer ABD dış temsilcilikleri ileyapmış olduğu yazışmalar (günlük önemli olay bildirimleri, haftalık, aylık ve yıllıkraporlar, özel memorandumlar vb.), 1945 yılı Ocak ayından itibaren 1949 yılı Aralıkayı sonuna kadar günü gününe incelenerek, ABD yetkililerince olayların algılanmaşekli ortaya konulmuştur. Söz konusu yazışmaların, Türk iç ve dış siyasetindeyaşanan gelişmelerin dışarıya yansımalarını ortaya koyması açısından önemli olduğudüşünülmektedir.Çalışmanın birinci bölümünde, II. Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkan Sovyettehdidi ve Türkiye ile ABD'nin bu tehdidi algılama şekilleri, Truman Doktrini,Marshall Yardımları, Avrupa Konseyine üyelik ve Atlantik Paktına giriş teşebbüslerigibi Türk dış politikasında yaşanan gelişmelerle ilgili yazışmalar ele alınmıştır. İkincibölümünde ise iç politikadaki çok partili hayata geçiş sürecinin Amerikandiplomasisindeki yansımaları incelenmiştir.Çalışmada Türkiye'nin iç ve dış politikasının nasıl yansıtıldığının ortayakonulmasının yanında, ABD dış temsilciliğinin çalışma prensibine, araştırma,değerlendirme ve raporlama yöntemlerine yönelik izlenimler de elde edilmiştir.

In this study, the reflectins of Turkish domestic and foreign policies on therecords of U.S. Embassy to Ankara in the new world order appeared in the aftermathof World War II (1945-1950) is studied.In this respect, records reported between American Embassy to Ankara, U.S.Department of State and other U.S. Embassies, Consulates, and Diplomatic Missionsin the period of January 1945-December 1949 were scrutinized as the primarysources, and perceptions of the American authorities were tried to be put forward.These records include primarily political affairs, area reports, papers about interimGreece-Turkey Assistance Committee, monthly reports and special memoranda.Abovementioned reports are well worth scrutinizing to as they expose thedevelopments in Turkish domestic and foreign policies.In the first chapter of the study, the Soviet threat appeared after the WorldWar II and Turkey and U.S. perception of this threat was examined. Especialy,reports regarding developments in Turkish foreign policy such as Truman Doctrin,Marshall Plan, membership to the European Council and attempts to join NATOwere taken into consideration.In the second chapter, Turkish domestic political affairs on the way of multiparty system and American diplomacy?s expressions about these political affairswere studied.Additionally, aside from reflecting American Embassy?s point of view onTurkish domestic and foreign policy, this study also help to deduce the way tooperation and reporting methods of American foreign agencies.