Sevim Burak Edebiyatı`nda `kültürel özne` ve `öteki` kavramının tezahürlerinin incelenmesi ve bir örnek eserde reji uygulaması

Abstract

Bu sanat çalışması raporunda, yazdığı toplumsal arka planlı bireysel öyküleriyle ve yenilikçi sanat anlayışıyla 1950-1970 yılları arasında Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nın dikkat çeken isimlerinden biri olan Sevim Burak'ın renkli dünyasına ayna tutulmuş, `İşte Baş İşte Gövde İşte Kanatlar` adlı oyunu seçilerek reji uygulaması yapılmıştır. Bu inceleme boyunca kendimize çizdiğimiz yol ise `kültürel özne` ve `öteki` kavramlarının Burak'ın örtük anlatımında kendini gösteren tezahürlerini takip etmek olmuştur. Burak'ın metinlerinde yer alan dışlanmış, ötekileşmiş karakterlerin duyulmayan sesleri, dilin kırılmasıyla, parçalanmasıyla eserlerinde görünürleşip hissedilmektedir. Gerçeğin düşten ayırt edilemediği, zaman ve uzamın belirsizleştiği, geçmiş ve geleceğin iç içe geçtiği eserler ortaya koyan Burak, yaşadığı düzeni böyle eleştirmiş ve ortaya çıkardığı yapıtlarla `öteki`nin temsili olmuştur. Burak'ın sanatının tüm bu öze ve biçime ilişkin özellikleri göz önünde bulundurulduğunda şunu söyleyebiliriz ki yazarın serbest bir bilinç akışıyla meydana getirdiği dili anlamak, oyunlarında kullandığı kültürel metaforları çözümlemekten ve kendi yaşamının yansımaları olan eserlerinin tümünü birlikte değerlendirmekten geçer. Biz de çalışmamız boyunca yazarın sıra dışı dili aracılığıyla `öteki`nin görmezden gelinen sesini açığa çıkarmayı ve bu görünürlüğü reji uygulamamıza yansıtmayı hedefledik. Sanat çalışması raporumuzun odak noktasını oluşturan `İşte Baş İşte Gövde İşte Kanatlar` oyununun hem teorik, hem de uygulamalı çalışmasını yaparak, yazarın kendini kolay kolay ele vermeyen dünyasını çözümlemeye çalıştık. Bu yolda hareket noktası olarak benimsediğimiz psikanalitik yaklaşım ise bize her kaybolduğumuzda yolumuzu buldurmuş, hem öz hem de biçim anlamında yaratıcılığımızı desteklemiştir.

In this art study report, the colourful world of Sevim Burak, one of the notable figures of the Republican Period of Turkish Literature between 1950-1970 with her individual stories with social background and innovative art perspective, has been mirrored, and the play `İşte Baş İşte Gövde İşte Kanatlar` was chosen for the stage application. The way we draw on ourselves through this study has been to follow the apparent manifestations of the concept `other` and the culturalization of subject in Burak's implicit narration. The unheard voices of the excluded, alienated characters in Burak`s texts are become visible and felt in her works by breaking and fracturing of the language. Burak, who has produced such works in which fact cannot be distinguished from dream, time and space are obscured, and future and past are intertwined, criticizes the order in which she lives and represents the `other` through her works. Considering the characteristics of Burak's art in all this essence and form, we can say that understanding the language created by the author with a free flow of consciousness is only possible through analysing the cultural metaphors she uses in her plays and evaluating all of her works together which are reflections of her own life. Throughout the course of our study, we aimed to bring the ignored voice of the `other` out into the open through the author's extraordinary language and to reflect this visibility into our performance. We have tried to analyse the author` s world which does not reveal itself easily, working on the play `İşte Baş İşte Gövde İşte Kanatlar`, which is the focus of our art study report, both theoretically and practically. The psychoanalytic approach that we have adopted as a starting point in this way has helped us to find our way through every time we are lost and supported our creativity in terms of both essence and form.