Viyana-Berlin üzerinden 1848 devrimleri`nin Osmanlı Devleti`ne etkileri

Abstract

1848 devrimleri sadece ortaya çıktığı ülkeleri değil, Osmanlı Devleti'ni de siyasi, askeri ve iktisadi açıdan etkilemiştir. Devrimin Osmanlı Devleti'nin İç Anadolu topraklarına ulaşmadığı veya toplumunda buna yönelik zihni bir arka plana sahip olmadığı varsayımları eksik yorumlara sebep olmaktadır. 1848'in tam manasıyla zuhur ettiği topraklarda aydınlanmaya ve sekülerleşmeye dönük zihinsel bir dönüşüm yüz yıl öncesinden başlamış ve Osmanlı toplumu bu dönüşüme katılmamış olsa da, on dokuzuncu yüzyılın bu çok mühim devrimleri, Osmanlı'nın bizzat aktif rol almak zorunda kaldığı, yer yer müdahale ettiği, diplomatik açıdan zor durumda kaldığı ve ticari açıdan da etkilendiği bir hadisedir. Bu çalışma içerisinde, öncelikle 1848 devrimlerine giden süreç ele alınmış, buna yönelik bir inceleme sunulmuştur. Osmanlı Devleti'ni en çok ve doğrudan etkileyen meselelerden biri, devrimlerin kendi hükümranlığı ve Rus korumalığı altındaki Memleketeyn'e ulaşması olmuştur. Osmanlı burada önce diplomatik, sonra askeri yol ile bizzat aktif müdahalede bulunmak durumda kalmıştır. Bu müdahale süreci çalışma içerisinde ayrıntılarıyla incelenmiştir. 1848 Devrimleri Osmanlı Devleti'ni sadece askeri ve diplomatik açılardan değil, aynı şekilde iktisadi olarak da etkilemiştir. Çalışma içerisinde buna yönelik bir örnek, Osmanlı Devleti'nin İstanbul'dan sonra Avrupa ticaretine açılan bir kapısı olarak giderek önem kazanacak Selanik Limanı üzerinden sunulmuştur. Bu liman üzerinde gemi hareketlilikleri, toplam ithalat ve ihracat oranları ve bu oranlardaki artış veya düşüşler, 1848 yılında aksayan ticari ilişkilerin bir göstergesini ortaya koymuştur. Dönem itibariyle Eflak ve Buğdan dışında, bilhassa Sırbistan ve Bosna üzerinden yansıyan etkiler de söz konusudur. Burada Avusturya askeri hudutlar ve açık kültür havzası olarak tanımladığımız civar şehirlerde yaşayan halk arasında devrim dolayısıyla meydana gelen gelişme ve gerilimler çalışmanın son kısmında yine örnekleriyle değerlendirilmiştir. Anahtar Sözcükler: 1848 Devrimleri, Osmanlı, Avusturya, Prusya, Rusya, Eflak-Buğdan, Sırbistan, Bosna, Selanik Limanı.

The 1848 Revolutions in Europe affected politically, militarily and economically not only the states in which they occured, but also the Ottoman Empire. Assumptions that the Revolutions did not reach Central Anatolia lands or the Ottoman society did not possess the intellectual backround for a revolution, have been leading to incomplete interpretations. Even if an intellectual adjustment for enlightenment and secularization in lands where the Revolutions emerged, started almost one hundred year earlier and the Ottoman society didn't participate in this transformation process, these important revolutions of 19th Century were momentous events in which the Ottoman Empire performed actively and was occasionally involved. Furthermore, these Revolutions had an damaging effect on Ottoman diplomatic and economic situation. In this research the intellectual transformation process leading to the Revolutions was handled firstly and a comprehensive analysis was brought forward this process. One of the most important events that affected directly Ottoman Empire, were the Revolutions in the Danubian Principalities and the reach of these Revolutions to a region under the suzerainity of the Ottoman Empire and protectorat of the Russian Empire. The Ottoman Empire had to take here an active role, first diplomatically and afterwards military. The intervention process here was specified in this study. As mentioned above, the 1848 Revolutions influenced the Empire not only in political and military, but also in economic ways. In the present study an example to this case was conveyed through the Port of Thesalloniki that was, after the Port of Istanbul, gradually becoming a vital gate opening in European trade. The ship movements on this Port and the increase and decrease of import and export over this Port were also analyzed and are showing the disturbances in the trade relations. For the Ottoman Empire the Danubien Principalities were not the only areas in crises. Serbia and Bosnia, but especially the Military borders between the Ottomans and the Austrian Empire were also problematically.Development and frustration as a result of Revolution became widespread among the people living in the near cities of the military borders, an open culture area. This development and frustration were dealt with in the last section of this study. Keywords: 1848 Revolutions, Ottoman Empire, Austria, Prussia, Russia, Moldavia-Wallachia, Bosnia, Serbia, Port of Thessaloniki.