Down sendromlu çocuklarda serum leptin düzeyleri ve obezite ile ilişkisi

Abstract

ÖZET Obezite (şişmanlık), genetik, davranışsal ve çevresel olaylara bağlı kompleks bir hastalıktır ve vücut yağ dokusunun vücut ağırlığına oranla aşırı artması olarak tanımlanır. Artan şehirleşme ve beslenme tarzının değişmesiyle ilişkili olarak gelişmekte olan ülkelerde ciddi bir problem olmaya başlamıştır. Ülkemizde büyük kentlerin okul çağındaki çocuk ve adolesanların da obezite oranının % 10-15 olduğu bildirilmektedir. Çocukluk döneminde başlayan ve ileri yaşlarda da devam eden obezite, morbidite ve mortaliteyi önemli ölçüde etkilemektedir. Obez adolesanların % 80'ni erişkin dönemde de obez kalmaktadır. Son yıllarda obezite prevalansının hızla artması, `antiobezite hormon` olarak bilinen leptin proteininin yoğun olarak araştırılmasına yol açmıştır. Obezite geninin protein yapısında ürünü olan leptin, yağ dokusu hücreleri tarafından salgılanır ve vücut ağırlığının düzenlenmesinde önemli rol oynar. Serum leptin düzeyini belirleyen en önemli parametreler Vücut yağ miktarı, Body Mass indeks (BMI) ve cinsiyettir. Leptin sentezi ayrıca çeşitli hormonlar ve farmakolojik ajanlar ile düzenlenir, insulin ve deksametazon, leptin sentezini stimüle ederken p-adrenerjik agonistler ve testesteron ise inhibe eder. Mental retardasyonun en sık kromozoma! nedeni olan Down sendromunda obezite sık karşılaşılan bir problemdir. Bu nedenle bu tez çalışmasında ana amaç; değişik yaş grubunda, kız-erkek DS'lu çocuklar ile sağlıklı çocuklarda leptin düzeylerini inceleyerek leptinin DS'lu çocuklarda obeziteye predispoze olup olmadığını ve serum leptin konsantrasyonları ile BMI ve açlık insülin seviyeleri arasındaki korelasyonu araştırmaktır. Bu araştırmaya; yaş ort. 5,12 ay olan 79 DS'lu çocuk ile yaş ort 5,17 ay olan 79 sağlıklı çocuk dahil edildi. Her iki grupta 37 kız ve 42 erkekten oluşmaktaydı. Vücut Kitle indeksleri- BMI= ağırlık (kg) / boy2 (m2) formülü kullanılarak hesaplandı. Elde edilen serum numunelerinden leptin düzeyleri Enzyme-Linked immunosorbent Assay (ELISA) yöntemiyle, insülin düzeyleri ise kemilüminesans yöntemiyle DPC firmasına ait Immülite 2000 cihazında ölçüldü. VIDS'lu grupta leptin ve insulin düzeyleri sırasıyla 5,71 ± 2,7 ng/ml ve 13,7 ± 14,6 (ulU/ml (ort+SD) olarak saptandı. Kontrol grubunda ise bu parametrelerin düzeyleri sırasıyla 5,6 ± 3,4 ng/ml ve 12,7 ± 12,8 ulU/ml (ort+SD) olarak tespit edildi. DS'lu normal ağırlığa sahip çocuklarda leptin seviyeleri 5,43 ng/ml, obez çocuklarda ise 6,83 ng/ml bulundu. Kontrol grubunda normal ağırlığa sahip çocuklarda leptin seviyeleri 4,69 ± 1.6 ng/ml iken, obezlerde 5,82 ± 2.6 ng/ml bulundu. Sonuç olarak DS'lu ve kontrol grubunda obez olan çocuklarda serum leptin seviyeleri obez olmayan çocuklardan yüksek bulundu. Kontrol grubunda leptin konsantrasyonları kızlarda 5.91 ± 3.04 ve erkek çocuklarda 4.76 ± 2.06 ng/ml bulunurken, DS'lu grupta kızlarda 6.32 ± 3.49 ve erkeklerde 5.19 ± 1.82 ng/ml bulundu. Sonuç olarak her iki grupta da serum leptin düzeyleri kızlarda erkeklerden yüksek bulundu. BMI ile leptin arasındaki korelasyon bakıldığında; DS'lu ve kontrol grubunda istatistiksel olarak anlamlı pozitif korelasyon tespit edildi. Yine leptin ile insülin düzeyleri arasındaki korelasyon bakıldığında; sadece kontrol grubunda istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon tespit edildi. Cinsiyetlere göre yaş ile leptin arasındaki korelasyon bakıldığında; Down sendromlu grupta kızlarda istatistiksel olarak güçlü bir korelasyon bulunurken, erkeklerde korelasyon anlamsız bulundu. Kontrol grubunda ise yaş ile leptin arasında kızlarda istatistiksel olarak güçlü, erkeklerde zayıf korelasyon tespit edildi. Sonuç olarak serum leptin düzeyleri BMI ile koreledir ancak DS'lu çocuklarla sağlıklı çocuklar arasında farklı değildir. Bu çalışma sonuçlarına göre gruplar arasında leptin düzeyleri açısından bir fark bulunmaması; leptinin Down Sendromunda sık görülen obeziteye predispoze olmadığını göstermektedir. Cinsiyetler arasında leptin düzeylerinde fark görülmesi, pubertal hormonlarla açıklanabilir. Leptinin vücut ağırlığı regülasyonundaki nöroendokrin rolü ve kompozisyonu henüz tam olarak anlaşılamamıştır. DS'lu çocuklarda erken yaş döneminden başlanıp gelişme dönemleri de dikkate alınarak yapılacak daha uzun süreli çalışmalar; büyüme ve gelişme sırasında leptinin potansiyel rolünü daha iyi belirlemeye yardımcı olacaktır. Anahtar Sözcükler. Obezite, leptin, Down Sendromu vn

ABSTRACT Obesity defined as high index of body fat tissue compared to body mass and affected by genetical, behavioral and environmental factors. In the devoloping countries by civilization and changing dietary habits obesity became a major problem. In our country obesity percanteges at school age children and adolescents are %10-15. Obesity which begins during childhood and persist in adulthood affects morbidity and mortality rates. %80 of obese adolescents became obese adults in the future. Due to increases in the prevalance of obesity new studies are done about leptin protein which is known as `antiobesity hormone`. Leptin which is a gen product of obesity gene, synthesized by adipose tissue cells and important in the regulation of body mass. The parameters that define serum leptin levels; are amount of body fat, BMI and sex. Synthesis of leptin regulated by many hormones and pharmacological agents. For example leptin synthesis is stimulated by insulin and dexametazon whereas inhibited by p-adrenergik agonist and testosteron. Down Syndrome which is the most common choromosomal cause of mental retardation usually associated with obesity problem. In our study different age groups of children from both sex with DS and normal controls are included. Leptin levels are examined in both groups and leptin as a predisposing factor for obesity is evaluated. The corelation between leptin concentrations, BMI and insulin levels investigated. In this study 79 children with DS ages between 5-12 mounts and 79 healty children at the same ages included. Both groups composed of 37 girls and 42 boys. BMI calculated by BMI= weight (kg)/height (m)2 formula. Leptin levels are asseyed from serum samples by ELİSA and insulin levels are measured by chemiluminescence method with immülite 2000 device which belong to DPC firm. Also glukoz and blood lipid levels are measured as additional parameters by enzymatic assay with an autoanalyzer called Modular which belong to Roche firm. vm t.C OSSW^Leptin and insulin levels are detected 5,71 ± 2,7 ng/ml and 13,7 ± 14,6 lilU/ml ( mean+ SD) respectively in children with DS. Levels of these parameters were found 5,6 ± 3,4 ng/ml and 12,7 ± 12,8 ulU/ml (mean+SD) respectively in control group. It is understood that there is no difference between the serum leptin and insulin levels of the children with DS and healthy children as control group. Serum leptin levels of the non-obese and obese children with DS were 5.43 ng/ml ; 6,83 ng/ ml respectively. Leptin levels were 4.69 ng/ml ; 5.82 ng/ml respectively in healthy children. Serum leptin levels are higher in obese children than non obese ones in both groups. Leptin levels in group with DS were 6.32 ng/ml in girls, 5.19 ng/ml in boys. On the other hand in control group leptin levels are found 5.91 ng /ml in girls; 4.76 ng /ml in boys. As a result, serum leptin levels are higher in girls than boys in both groups. When we examine the corelation between BMI and leptin levels in DS group and control group, we found statistically significant pozitive corelation.. Also if we look at the corelation between leptin and insulin levels, we found statistically significant corelation only in control group. if we evaluated the corelation between age and leptin levels according to sex; in DS group we found strong corelation in girls but statistically insignificant corelation in boys. On the other hand in control group the corelation between age and leptin levels is statistically strong in girls different than boys. In conclusion; Serum leptin levels corelated with BMI but does not show any difference between healthy children and children with DS. According to our study results since we didn't found any difference between leptin levels in both groups we can say that leptin is not a predisposing factor for obesity wich is seen commonly together with DS. It is known that changes in leptin levels according to sex explained by pubertal hormones. Composition of leptin and its role in neuroendocrine regulation of body weight is not totally understood yet. Follow up studies which begin at early ages and goes on at adolescent period are necessary to understand the potential role of leptin on growht regulation. Key words: Obesity, Leptin, Down Syndrome LX