Tip 1 diyabetes mellituslu hastalarımızın uzun süreli takip sonuçlarının değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Tip 1 DM daha çok çocuk ve adölesanda ortaya çıkan ve hastalığa genetik yatkınlık, otoimmün belirleyicilerin varlığı, hızlı beta hücre harabiyeti ve ağır insülin eksikliği ile karakterize kronik seyirli metabolik bir hastalıktır. Tip 1 DM'nin tedavisinde insülin kullanılması ile bu hastalarda yaşam süresi uzamıştır. Bunun sonucunda akut, subakut ve kronik bir çok komplikasyon görülmeye başlamıştır. Olguların uzun süreli takip sonuçlarının değerlendirilmesi akut, subakut ve kronik komplikasyonları ve risk faktörlerini ortaya koyarak yeni takip ve tedavi yaklaşımlarına ışık tutabilir. Bu yaklaşımdan yola çıkarak ünitemizde son 13 yıldır takip edilen tip 1 DM'li olgulara ait bulguları retrospektif olarak değerlendirerek glisemik kontrol durumlarım, tedavi şemalarım, farklı tedavi şemalarının sonuçlarım, büyümelerini, puberte durumlarım, gelişen akut komplikasyonlan, MVK gelişmesini ve MVK gelişmesinde rol oynayan faktörleri ortaya koymayı amaçladık. Ayrıca tip 1 DM'li olguların uzun dönem komplikasyonlarının erken klinik göstergesi olan KEH gelişimini ve KEH gelişiminde rol oynayan risk faktörlerini değerlendirmeyi planladık. Çalışmamızda 1991 ve 2003 yıllan arasında takip edilmiş 77 olgu değerlendirilmiştir. Erkek olgu sayısı kızlara göre fazla oranda bulunmuş ve en fazla 6-12 yaş arası tam aldıkları görülmüştür. Remisyon oram %39 ve ortalama remisyona girme süresi 9.2 (1-24) hafta bulunmuştur. Tip 1 DM ile birlikte Hashimato troiditi görülme oram %7.9 bulunmuştur. Ortalama günlük insülin dozunun hastalığın 1. yılında azaldığı, 2. yılında arttığı sonra değişmediği görülmüş ve puberte döneminde insülin ihtiyacında artış olduğu görülmüştür. Tam HbAlc değerinin 12.4 ± 0.2(5.6-19.9) olduğu, hastalığın 1. yılında HbAlc değerinin azaldığı, 2. yılında arttığı sonra değişmediği görülmüştür. Akut komplikasyonlar açısından değerlendirildiğinde hafif hipoglisemi ve ağır hipoglisemi atak sayısının hastalık süresi ile kuadratikroiarak azaldığı, diyabet ketoasidozu atağının ise lineer olarak azaldığı gösterilmiştir. Hafif hipoglisemi atak sayısının olguların çoklu tedavi aldığı dönemde daha fazla olduğu, ağır hipoglisemi ve diyabet ketoasidozu atak sayısının çoklu tedavi ve ikili tedavi dönemlerinde farklı olmadığı görülmüştür. Obesitenin çoklu tedavi alan olgularda ve kız olgularda daha fazla görüldüğü ve RVKÎ'nin hastalığın 1. yılında arttığı sonra değişmediği görülmüştür. Olguların boy Z skoru değerlendirildiğinde hastalığın 1. yılında azaldığı sonraki yıllarda değişmediği ve final boya ulaşan olguların final boy ve hedef boylan arasında fark olmadığı görülmüştür. Olguların boy Z skoru değişiklikleri ile HbAl c arasında ters ilişki bulunmuştur. Kısıtlı eklem hareketi olguların %49.4'ünde görülmüştür. Tam yaşı ve hastalık süresinin fazla olması ve HbAlc düzeyinin yüksek olmasının KEH görülmesini arttırdığı gösterilmiştir. Çalışmaya katılan 77 olgudan 19'unda (%24.6) MVK geliştiği ve 3 olguda (%3.9) diyabetik vnnöropati, 14 olguda diyabetik nefropati (%18.1), 1 olguda diyabetik nöropati ile birlikte diyabetik nefropati (%2.6) ve 1 olguda diyabetik retinopati ile birlikte diyabetik nöropati ve diyabetik nefropati (%2.6) saptanmıştır. Mikrovasküler komplikasyon gelişen olgularda cinsiyetin, tanı yaşının, insülin dozunun ve hastalığın prepubertal ve postpubertal dönemde başlamasının MVK gelişimini etkilemediği bulunmuştur. Çalışmamızın sonuçlarına göre MVK gelişimini etkileyen en önemli faktörün HbAlc düzeyi olduğu gösterilmiştir. Mikrovasküler komplikasyon gelişimim etkileyen ikinci faktör ise hastalık süresinin uzun olmasıdır. Kıstlı eklem hareketi gelişmesi ile MVK görülmesi arasındaki ilişki değerlendirildiğinde evre 3 KEH'de yaklaşık 2 kat, evre 4 KEH'de yaklaşık 3 kat fazla MVK görülmüştür. Sonuç olarak tip 1 DM'li olgularımızın uzun süreli takip sonuçlarım değerlendirdiğimizde olgularım büyümesini etkileyen, yaşam kalitesini arttıran ve MVK gelişmesini önleyen en önemli faktörün iyi metabolik kontrolün sağlanması olduğu görülmüştür. vnı

ABSTRACT Type 1 diabetes mellitus (Type 1 DM) is a chronic metabolic disease which mostly develops at childhood and adolescence. It is characterized with genetic susceptibility, precence of otoimmun determiners, rapid beta cell destruction and severe insulin deficiency. In rescent, the usage of insuline in the treatment has resulted in long survival periods and have increased acute, subacute and chronic complications. We belived that the evaluation of the long term follow-up the cases may enlighten the acute, subacute and chronic complications and risk factors, and may led to new follow-up and treatment methods. In this study, we aimed to document retrospectively the patients who had been followed up for twelve years in our clinic with the diagnosis of type 1 DM. Their glycemic controls, treatment schemes, their growths, puberties, acute complications, microvasculer complication (MVC) developments and factors having role in MVC devolepment were evaluated. We also planned to evaluate the limited joint mobility (LJM), the early clinical indication of long term complications of type 1 DM and the risk factors that have role in the development of LJM. In the study 77 cases who had been followed between 1991-2003 were evaluated. Distribution of age at the diagnosis was at the peak between 6 and 12 years and the number of males were higher than the females. Rate of remission was 39% and duration of remission was 9.2(1-24) weeks. Hashimato troiditis was observed in 7.9% of the cases. It was observed that mean daily insulin requirment decreases in the 1st year of the disease and increases in the 2nd year of the disease, but does not change between the 2nd and 5th years of the disease. But it was observed that there is a rise in insulin requariment in puberty. The diagnostic HbAlc value was 12.4 ± 0.2(5.6-19.9). We found out that it decresed in the 1st year and increased in 2nd year but did not change in the between 2nd and 5th years of the disease. When evaluated for acute complications, the number of modarate and severe hypoglycemic episodes decreased quadraticly with the duration of diabetes but diabetic ketoacidosis episodes decreased lineerly. Mild hypoglycemic episodes were seen more in the patients treated with multiple dose insulin than the patients treated with 2 daily doses of insulin. Sever hypoglycemic episodes and diabetic ketoacidosis episodes were found similar for the patients treated with multiple dose insulin and the patients treated with 2 daily doses of insulin. Obesity was observed more in the patients treated with multiple dose insulin and in females patients. Relatif body mass indexes increased in 1st year of the disease and than it did not change for berween the 1st and 5nd year of the disease. When the height Z scores of the cases were evaluated it was found out that it decreased at the 1st year of the disease but did not change later and there was no difference between the final height and target height of the patients who reached to the final *&?height. There was a reverse relation between height Z scores and HbAlc levels of the patients. Limited joint mobility was seen in the 49.4% of the cases. We found out that the older age of diagnosis, long illness periods and the increase in HbAlc levels increased the LJM incidence. Of the 77 patients who took part in this study 19 (24.6%) developed MVC and in 3 patients diabetic neuropathy (3.9%), in 14 diabetic nephropathy (18.1%), in 2 patients diabetic neuropathy together with diabetic nephropathy (2.6%) and in 1 patient diabetic retinopathy together with diabetic neuropathy and diabetic nephropathy (2.6%) were detected. In cases which developed MVC, it was found sex, age of diagnosis, dosage of insulin and the onset of the disease in prepuberty or postpuberty do not affect the MVC development. In the study it was found out that the most important factor which affects MVC development is the increase in HbAlc level. The second factor which affects MVC is the elongated diabetes duration. When the reletion between LJM and MVC was evaluated we found out that the incidence of MVC was 2 fold higher in LJM stage 3 and 3 fold higher in LJM stage 4. When the long term follow-up results of the cases with type 1 DM was evaluated it was concluded that the most important factor that affect the patients growth, improves their life quality and prevents the MVC development is the achievement of metabolic control well. X