Öğrenme–öğretme süreçlerine bilgi ve iletişim teknolojilerinin entegrasyonunu sağlamaya yönelik yapının modellenmesi

Abstract

Bu çalışmada, öğretmenlerin BİT entegrasyonunu gerçekleştirmelerine yönelik bir yapının modellenmesi amaçlanmıştır. Bunun için tez üç aşamada karma araştırma yöntemi ile yürütülmüştür. Birinci aşamada, okul ve öğretmen düzeyinde faktörlerin öğretmenlerin BİT kullanımlarının üzerindeki etkilerinin incelendiği bir yapısal eşitlik modeli (YEM) ileri sürülmüş ve test edilmiştir. İkinci aşamada öğretmenlerin entegrasyon sürecine ilişkin eğitim gereksinimi, becerileri, destek ve süreçteki engeller konusunda var olan durumları betimlenmiştir. Buradan hareket ederek, araştırmanın üçüncü aşamasında BİT entegrasyonunu gerçekleştirmeye yönelik bir mesleki gelişim programı tasarlanmıştır. Tasarlanan mesleki gelişim programı uygulanmış ve sonrasında öğretmenlerin programa ilişkin görüşleri belirlenmiştir.Veriler araştırmacı tarafından geliştirilen bir ölçek, yarı yapılandırılmış görüşmeler ve odak grup görüşmeleri ile toplanmıştır. Ölçme aracının geliştirilmesi sürecinde veriler 203 öğretmenden toplanmıştır. Geçerlik çalışmaları için doğrulayıcı faktör analizi, güvenirlik çalışmaları için Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı hesaplanmıştır. Bunların sonucunda geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak `BİT Entegrasyonunu Etkileyen Faktörler Ölçeği` geliştirilmiştir. Okul ve öğretmen düzeyinde faktörlerin öğretmenlerin BİT kullanımlarının üzerindeki etkilerinin incelendiği yapısal eşitlik modelinin test edilmesi için veriler, Ankara Çankaya ilçesinde ilk ve orta öğretim kurumlarında görev yapmakta olan 403 öğretmenden toplanmıştır. Modelde BİT entegrasyonu yordamak üzere, `inanç`, `BİT becerisi`, `öğretime yardımcı BİT kullanımı`, `destek` değişkenleri yer almıştır. Öne sürülen model ile BİT entegrasyonundaki varyansın %71'i açıklanarak, entegrasyonun güçlü bir şekilde yordandığı ortaya konmuştur. Bu modele uygun olarak öğretmenlerin, BİT'in entegrasyonu sürecinde BİT becerisi, mesleki gelişim süreci için eğitim gereksinimi, okulla ilgili destek ve süreçteki engellere ilişkin görüşlerinden hareketle var olan durumları betimlenmiştir. Buna göre öğretmenlerin temel BİT becerilerine ilişkin ortalamalarının, ileri BİT becerinden daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin desteğe ilişkin ortalamaları incelendiğinde, teknik desteğin en yüksek ortalamaya sahip olduğu; bunu sırasıyla yönetsel destek, eğitim desteği ve erişimin izlediği belirlenmiştir. Öğretmenlerin var olan durumu betimlendikten sonra BİT entegrasyonunu gerçekleştirmeye yönelik bir mesleki gelişim süreci tasarlanmıştır. Mesleki gelişim bileşenleri, içerik, stratejiler, yer ve medya olarak belirlenmiştir. Bu bileşenler çerçevesinde mesleki gelişim modelinin geliştirilmesinde, bu çalışmada test edilen yapısal eşitlik modelindeki faktörler temel alınmıştır. Eğitim içeriği belirlenirken, öğretmenlerin var olan durumlarının betimlenmesi sürecinde ortaya çıkan bulgulardan yararlanılmıştır. Bu noktalardan hareketle, öğretmenlerin temel BİT becerileri yerine, eğitimde BİT'i nasıl kullanacakları konusunda bir içerik tasarlanmış ve bu içeriğe uygun olarak öğretmenlere haftalık görevler verilmiştir. Uygulama süreci ortaokulda görev yapmakta olan 15 öğretmen ile çevrimiçi ve yüz yüze ortamlarda karma olarak altı haftalık bir sürede gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin bu programa katıldıktan sonra, eğitimde BİT'in rolüyle ilgili inancı, beceri ve kullanım niyetlerine ilişkin görüşlerini belirlemek için yarı yapılandırılmış görüşmeler ve odak grup görüşmeleri aracılığıyla veriler toplanmıştır. Veriler betimsel ve içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Verilerin analizi sonucunda öğretmenler, becerileri, inançları ve niyetlerinde BİT entegrasyonunu sağlama konusunda olumlu yönde değişim olduğunu ifade etmişlerdir. Mesleki gelişim programının öğretmenlere katkılarının, farkındalık, kendini geliştirme ihtiyacı ve daha fazla öğrenciye ulaşma olmak üzere üç temada toplandığı belirlenmiştir.Sonuç olarak BİT entegrasyonundaki varyansın %71'ini açıklayan bir model ortaya konulmuş ve öğretmenlerin olumlu yönde görüş bildirdiği BİT entegrasyonunu gerçekleştirmeye yönelik bir mesleki gelişim programı tasarlanmıştır.Anahtar Kelimeler : BIT entegrasyonu, mesleki gelişim programı, yapısal eşitlik Modeli

This study aims to model structure of ICT integration into learning and teaching process. Therefore, a three phase mixed method was utilized in this study. In the first phase, a structural equation model which aims to investigate school and teacher related factors on teachers' ICT usage was proposed and tested. In the second phase, teachers' opinions related to the current situations about perceived need for professional development, ICT ability, support and barriers were determined. Based upon these points, in the third phase of the study, a professional development program in order to achieve ICT integration was developed. The opinions of the teachers about the program were determined after its implementation.Data were collected by a survey which was developed by researcher, interviews and focus group interviews. In the process of scale development, data were collected from 203 teachers. Confirmatory factor analysis was applied for validity and Cronbach Alpha was calculated for reliability. As a result of this, valid and reliable `Factors Influencing ICT Integration Scale` was developed. The data necessary to test the structural equation model where the effect of the factors of the schools and teacher levels upon the ICT usage was investigated, were collected from 403 teacher who worked in primary and secondary schools in Çankaya Ankara. In order to predict ICT integration variables namely, `belief`, ICT ability`, `ICT usage of assisting instruction` and `support` were took part. Proposed model explained 71% variance in ICT integration showed integration was strongly predicted. From this model, teachers' opinions related to the current situations about perceived need for professional development, ICT ability, support and barriers were described. As a result of this, mean scores of basic ICT ability were higher than advanced ICT ability. When teachers mean scores related support examined, it was detected that technical support had the highest score, this was followed by administrative support, professional development support and access. After, teachers' current situation had been described, a professional development program was developed in order to achieve ICT integration. The components of professional development were taken as the content, strategies, location and media. The factors tested in the structural equation model were based upon for the development of professional development model.Results related teachers' current situations were utilized in the determination of the course content. Based upon all these points, course content was developed according to how to use ICT in education rather than teachers' basic ICT ability and teachers were given weekly tasks with respect to this content. Application process was carried out over a period of six weeks with 15 teachers who work in secondary school with a combination of face to face and online environments.The data related to the determine teachers' opinions about beliefs related ICT role in education, ICT ability and intention were collected through interviews and focus group interviews. The resulting data were subjected to a through descriptive and content analysis. As a result of data analysis, teachers expressed that there is a positive change in their ability, belief and intention to establish ICT integration. It was found that the professional development program contributed to the teachers in three aspects namely, awareness, need for personal development and access to more student. As a result, a model which was explained 71% variance in ICT integration was proposed and a professional development model related ICT integration in which teachers were found to develop a positive opinion about it.Keywords: ICT integration, professional development program, structural equation model