Evliliğe hazırlık programının çift ilişkileri ve ilişki istikrarı üzerindeki etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, `Evliliğe Hazırlık Programı`nın üniversite öğrencilerinin çift ilişkileri ve ilişki istikrarı üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Araştırmada ön test son test izleme testi kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda, öncelikle bireylerin romantik ilişkilerinde problem yaşadıkları alanlar; evlendikten sonra problem yaşayacaklarını düşündükleri alanlar ve evlenmeden önce eğitim almak istedikleri konular değerlendirilmiştir. Bu amaçla 366 üniversite öğrencisine uygulanan yarı yapılandırılmış görüşme formundan elde edilen yanıtlar içerik analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir. Ortaya çıkan temalar dikkate alınarak, `İletişim, Romantizm-cinsellik, Çatışma çözme, Sosyal Destek, Farklılıkları kabul` boyutlarını içeren bir `Çift İlişkileri Ölçeği- ÇİÖ` geliştirilmiştir. ÇİÖ'nün geliştirilmesinde geçerlik ve güvenirlik çalışmaları olarak, açımlayıcı faktör analizi, benzer ölçekler geçerliği, iç tutarlılık ve testi yarılama yöntemleri kullanılmıştır. ÇİÖ'nün geçerli ve güvenilir olarak kullanılabilecek bir ölçme aracı olduğu sonucuna varılmıştır. ÇİÖ'nün `İletişim`, `Çatışma çözme`, `Farklılıkları Kabul` ve İlişki İstikrarı Ölçeği'nin (İİÖ) `İlişki doyumu` ve `Bağlılık` alt ölçeklerinden ortalama ile ortalamanın 1 standart sapma üstündeki aralıkta puan alan 40 partner belirlenmiş ve bunlar deney ve kontrol gruplarına rastlantısal olarak yerleştirilmiştir. Böylece her bir grup 20 öğrenciden oluşturulmuştur. Deney grubuna, John Gottman'ın `Güçlü İlişki Evi` modeline dayalı olarak geliştirilen 10 oturumluk Evliliğe Hazırlık Programı uygulanmış; kontrol grubuna herhangi bir uygulama yapılmamıştır.Çalışmada deney ve kontrol grubuna, ön test, son test ve izleme testi olarak ÇİÖ ile İİÖ uygulanmıştır. İzleme ölçümleri, son test uygulamasından altı ay sonra yapılmıştır. Çalışmada, deneysel işlemin başlangıcında, deney ve kontrol gruplarının Çift İlişkileri (İletişim, Çatışma çözme, Farklılıkları Kabul) ve İlişki İstikrarı (İlişki Doyumu, Bağlılık) değişkenlerine ilişkin ön test puanlarının dağılımları arasında anlamlı bir fark bulunmadığı Mann Whitney U ile test edilmiştir. Deney ve kontrol grubunun ön test puanları ile deneysel işlemin sonucunda son test puanlarının karşılaştırılmasında, ayrıca deney grubunun son test puanları ile izleme testi puanlarının karşılaştırılmasında ilişkili ölçümler için Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, deney grubunun İletişim, Çatışma çözme, Farklılıkları Kabul, İlişki doyumu, Bağlılık değişkenleri son test puan ortalamalarının, kontrol grubunun son test puan ortalamalarından manidar olarak farklı olduğu görülmüştür. Ayrıca, deney grubunda yer alan bireylerin İletişim, Çatışma çözme, Farklılıkları Kabul, İlişki doyumu değişkenleri son test puan ortalamalarının, ön test puan ortalamalarından manidar olarak farklı olduğu, Bağlılık değişkeni son test puan ortalamalarının ise ön test puan ortalamalarından manidar olarak farklı olmadığı görülmüştür. Kontrol grubunda yer alan katılımcılarınsa ölçülen boyutlarda, ön test son test puan ortalamaları arasında manidar bir fark olmadığı gözlenmiştir. Dolayısıyla, bu beş değişkenin her birinde Evliliğe Hazırlık Programı uygulaması sonrasında, deney grubu puan ortalamalarının kontrol grubuna kıyasla manidar olarak arttığı görülmüştür. Ayrıca deney grubundaki bireylerin Çatışma çözme, Farklılıkları Kabul, İlişki Doyumu, Bağlılık son-test ve izleme testi ölçümleri arasında manidar bir fark olmadığı; iletişim izleme testi puanlarının ise son test puanlarından manidar olarak yüksek olduğu bulunmuştur. Dolayısıyla deney grubuna uygulanan Evliliğe Hazırlık Programı'nın etkisinin kalıcı olduğu görülmüştür. Ayrıca, programın tamamlanmasının ardından katılımcıların cevapladıkları yarı yapılandırılmış görüşme formları incelenmiş ve görüşleri içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Elde edilen nitel bulgular, deney grubuna uygulanan Evliliğe Hazırlık Programı'nın katılımcıların ilişkilerine yönelik olumlu etkileri olduğunu göstermektedir. Bulgular literatür ışığında tartışılmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur.Anahtar sözcükler: Evliliğe Hazırlık Programı, evlilik öncesi eğitim, evlilik öncesi psikolojik danışma, Gottman'ın Güçlü İlişki Evi Modeli, Çift İlişkileri Ölçeği

The purpose of this study is to evaluate the effects of the `marriage preparation program` on dyadic relationship and relationship stability of university students. An experimental design, based on pre-test, post-test and follow up test with control group was used in the study. In line with the purpose of the study, the area in which university students encounter problems during their romantic relationships, the area in which they expect to encounter problems during marriage and the issues on which they request training before marriage were evaluated. For this purpose, a semi-structured interview form was applied on 366 university students and the answers were assessed by help of the content analysis method. Based on the themes reflected by the forms, a `Dyadic Relationship Scale` comprising subscales of `Communication`, `Romanticism-Sexuality`, `Conflict Solving`, `Social Support` and `Acceptance of Difference` was developed. Exploratory factor analysis, convergent validity, internal consistency and criterion-related validity methods were used for the validity and reliability studies of the scale. It concluded that The Dyadic Relationship Scale was a valid and reliable measurement instrument. 40 partners were determined based on the scores within the range between the mean score and 1 standard deviation higher than the mean score from the `Communication`, `Conflict Solving` and `Acceptance of Difference` subscales of the Dyadic Relationship Scale and `Relationship Satisfaction` and `Commitment` subscales of the Relationship Stability Scale. They were randomly assigned to the experimental and control groups, with each group having 20 students. The experimental group was given 10 session of Marriage Preparation Program, which was developed by researcher, based on John Gottman's Sound Relationship House model, while no treatment was administered to the control group.The Dyadic Relationship Scale and the Relationship Stability Scale were applied on the experimental and control groups as the pre-test, post-test and follow up test. Follow up studies were carried out 6 months after the implementation of the post test. As a result of the Mann Whitney U test applied at the beginning of the experimental study, it was seen that there were no significant differences between the pre-test scores of experimental and control groups in terms of Dyadic Relationship subscales (Communication, Conflict Solving, Acceptance of Differences) and Relationship Stability (Relationship Satisfaction and Commitment) subscales. Wilcoxon Signed Rank Test was used to compare the pre-test and post-test scores of the experimental and control groups. Wilcoxon Signed Ranks Test was used to compare the post-test and follow up test scores of the experimental group. As a result of the analyses, significant differences were found between experimental and control group participants' post-test scores on Communication, Conflict Solving, Acceptance of Differences, Relationship Satisfaction and Commitment scales and these differences were in support of experimental group. Significant differences were found between post-test and pre-test mean scores of experimental group participants' on Communication, Conflict Solving, Acceptance of Differences and Relationship Satisfaction subscales and these differences were in support of post test scores. Besides, no significant differences was found between the pre-test and post-test mean scores of experimental group participants' on Commitment subscale. On the other hand, when the data from the control group were analyzed, no significant difference was found between the pre-test and post-test mean scores for the measured subscales. Thus, in each of the five subscales, the Marriage Preparation Program was determined to increase the mean scores of the experimental group compared to the control group. No significant difference was determined between the post test and follow-up scores of the participants included in the experimental group in the Conflict Solving, Acceptance of Difference, Relationship Satisfaction and Commitment subscales. However, follow-up scores of the participants included in the experiment group were seen to be significantly higher than their post test scores in the Communication subscale. Thus, the Marriage Preparation Program applied on the experimental group was understood to have permanent effects. After the completion of the Marriage Preparation Program, semi-structured interview forms filled out by the participants were examined and their comments were evaluated by the help of content analysis method. Qualitative findings obtained in the study indicated that the Marriage Preparation Program applied on the experimental group had positive effects on the relationships of participants. The findings were discussed in the light of the relevant literature and suggestions were made.Keywords: Marriage Preperation Program, premarital education, premarital counseling, Gottman's Model of The Sound Relationship House, Dyadic Relationship Scale