İfade aracı olarak portre

Abstract

Bu tezde sanat tarihine mal olmuş, dünyaca ünlü bazı yapıtların analizleri ve bunlarınbilgileri ışığında kendi çalışmalarımla devam eden tez sürecinde ortaya çıkan figüratififade biçimleri ele alınmıştır. Bu ifade biçimleri, toplumsal sınıfın davranışlarına yönveren düşünceler, etik ve estetik değerler bütünlüğü içinde incelenmiştir. Bu çalışmanındiğer bir amacı da yapmış olduğum çalışmanın dayandığı esas meseleye yani; içgüdüselve bilinç/bilinçaltı durumlarının, yüz ifadesiyle sentezine vurgu yapmaktır. Tezkapsamında portreyi konu olarak seçmiş olan sanatçıların eserleri ve bu eserlerdekiimgeler irdelenerek değerlendirilmiştir. Bilimsel araştırma çalışmalarına ek olarak konudoğrultusunda yapılan uygulamalarda, portre niteliği taşıyan, farklı duygu vedüşünceleri yansıtan kompozisyonlara yer verilmiştir.Portre ve figüratif eserlerde görülen ve ya görülmeyen statükonun, hiyerarşinin,karekterin izleyiciye yansıyan etkisi çok önemlidir. Figürlerde betimlenen kusursuz veya deforme anatomi ve resimsel yetkinlik öne çıkmaktadır. Yüz ifadesi, resme konuolan insanın hiyerarşi içerisindeki konumunu, toplumsal rolünü, kimliğini belirleyenöğelerle bir bütünlük içerisinde sunulmaktadır. Bununla birlikte ekspresyonist birressamın ilk amacı betimleme değildir.Bu anlayışla birlikte yapılan uygulamalarda; dışavurumcu bir tavırla, somut gerçekleri,toplumsal olayları ve insana dair olanı ayrıcalıklı bulup bundan hareketle araştırmalarayer verilmiştir. Bu öğelerin yanısıra; insanın dış gerçeklik karşısında duyduğuheyecanların, korkunun, dinginliğin, aşkın, öfkenin ve diğer duyguların plastik öğelerlegörselleşmesi üzerine kurgulanmış çalışmalara yer verilmiştir. Portre, izleyicisine gizlive güçlü bir psikolojik etki bırakır; çünkü portre, salt bilgi ve güzellik değil, mekânsalve ruhsal deneyimdir. Portrenin, kişinin görünüşünü, kişiliğini ve ruh hâlini yansıtmasıniteliği onu her dönemde geçerli kılmaktadır. Bu sebeple sanat alanlarının tamamındabelirli bir kompozisyon dahilinde kişinin yaşadığı `an`ı yakalayıp onu sunma temelinedayanır. Portrenin bir sanat yapıtı olarak kabul görmesi, nesnel yönüyle tuval, kâğıt,boya gibi malzemeler üzerine kişinin görüntüsünün aksettirilmesinin yanı sıra maneviyönüyle bireyin özelliklerini sunmakta olmasıdır. Bireyin duygu durumunu aktarmak vebireyi ölümsüzleştirmek gibi varlığın her alanda hissedilmesi duygusuna aracılıketmektedir.Portrenin özelliklerinden birisi de insan doğasına ayna tutmasıdır; burada sevimli,ürkütücü, güleç, gerilimli olmanın bütün halleri barınır. İnsan doğar, büyür gelişir,kendini bir dille ifade eder ve sonra dil ile diyaloglar kurar; böylece, ben ve sen başlar.Artık dil bir platformdur. Portre de ise ben ve sen, o, biz, siz gibi sıfatlar; ben ve ben'edönebilir.Portreyi diğer eserlerden ayıran, ben'in- bireyin ön plana çıkmasıdır. Bu anlamda portrekişinin özgün yanlarının yansıtılması ve aktarılmasıdır. Portrenin temel alındığıanlatımlarda, bireyin kendi dünyasını, çevresiyle etkileşiminin getirdiği birikimleri`yüzünde` yakalama ve aktarma çabası vardır. Bu `yüzünde yakalama` çabası sırasındadüşünme, görme, duyma gibi algılar, akılla birleşir ve tuvalde hayat bulur. Bu tezdeincelenen sanatçılar ya kendi yüzlerinden ya da başkalarının yüzlerinden yolaçıkmışlardır. Böylece, tuvalde hayat bulan portreler beyin, zihin ve bellek gibi üçpsikolojik sürece tanıklık eder, geçmiş, gelecek ve şimdi adına birer köprü olur ve tariheve zamana da birer belge indirirler.Tarihsel bir akışla birlikte var olan çeşitli sanatsal yaklaşımlar, ait oldukları yüzyılındinamikleriyle değişimlere uğramıştır. Bu rapor kapsamında sanat tarihine ışık tutmuşolan eserlerin araştırılıp incelenmesiyle eş zamanlı yapmış olduğum resimler tezin anaeksenini oluşturmaktadır.

In this thesis, the analysis of some of the world-famous works and their knowledge inthe history of art has been discussed. These forms of expression are examined in theintegrity of the ideas, ethical and aesthetic values that direct the behaviors of the socialclass. Another aim of this study is the main issue on which the project is based; toemphasize the synthesis of instinct and consciousness / subconscious states with facialexpression. Within the scope of the thesis, the works of the artists who have chosen theportrait as the subject and the images in these works are evaluated. In addition toscientific research studies, in the applications carried out in line with the project scope,compositions reflecting different emotions and thoughts, which are portrait, areincluded.It is very important that the status quo, hierarchy and character that are seen or not seenin portrait and figurative works are reflected in the audience. In the portraits and figurescreated in line with the expectation of the audience, the flawless and deformed anatomyand pictorial competence stand out. The facial expression is presented in unity with theelements determining the status quo, the position, the social role and the identity of thesubject in the picture. However, the first purpose of an expressionist painter is notdepiction.The portrait leaves a hidden and powerful psychological effect on the viewer; becauseportrait is not just knowledge and beauty, but spatial and spiritual experience. Thequality of portraits that reflects the person's appearance, personality and state of mindmakes him valid at every period. For this reason, it is based on catching the `moment`in which a person lives within a certain composition in all art areas. The acceptance ofthe portrait as a work of art introduces the individual's characteristics in terms of thespiritual aspect, as well as the image of the person on the materials such as canvas,paper and paint. It conveys the feeling of `feeling of being` in every area such astransferring the emotion of the individual and immortalizing the individual.The portrait has many features, but its most important feature is its mirroring of humannature; there are all cases of being cute, eerie, laughing, tense. Human beings are born,grow, express themselves in a language and then establish dialogues with language; So,`I` and `you` start. It is now a language platform. In the portrait, I and you, it, we,adjectives like you; he can return to `me and me`. This is a small but important detail.The primary factor that differentiates the portrait from the other works is `theemergence of the individual`. In this sense, portrait is the reflection and transmission ofthe original aspects of the person. In the narratives based on the portrait, there is anattempt to capture and transfer the accumulations brought by the interaction of theindividual with his / her own environment on his / her face. During this capture on thefacial expressin, he perceives thinking, seeing, hearing, merging with the mind andfinding life on the canvas. The painters examined in this thesis started their journeyseither from their faces or from the faces of others. Thus, portraits that live on the canvastestify to the three psychological processes of the brain, mind and memory.Comparison of the portraits of the same or different dates; personal and historicalportraits are subjects of analysis. The various artistic approaches that existed togetherwith the historical flow have undergone changes with the dynamics of the centurywhich they belong. The portraits that I've made along with the research and analysis ofthe portraits that constitute the landmarks of history of art, constitute the main theme ofthe thesis. In this sense, I consider my thesis as a starting point that teaches me what todo rather than a result.