Reggio Emilia temelli dokümantasyon eğitiminin okul öncesi öğretmenlerinin demokratik tutum ve çocuk-merkezli uygulamaları üzerindeki etkisi

Abstract

Okul öncesi eğitimde demokrasi makro düzeyden mikro düzeye kadar pek çok seviyede ele alınmaktadır. Reggio Emilia yaklaşımının özgün uygulaması olan dokümantasyon, öğretmenlerin öğrenen pozisyonunda kalarak öğrenci toplumu oluşturulmasını öngören çok önemli bir demokratik bakış açısını hem mikro hem de makro düzeyde yansıtmaktadır. Bu bakış açısı Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesince belirlenen çocuğun fikirlerini özgürce ifade etmesi hakkıyla desteklenmektedir (UNICEF Türkiye, 2004) ve bu hak çocukların kendilerini etkileyecek her türlü kararda etkili olmaları koşulunu beraberinde getirir. Çocukların içeriğin belirlenmesinden değerlendirmeye kadar her süreçte karar verme mekanizmalarında bulunmaları gerektiğini vurgulayan dokümantasyon bu nedenle demokratik bir uygulama olarak kabul edilmektedir. Buradan yola çıkarak, bu araştırmada, dokümantasyon eğitimi alan ve almayan okul öncesi öğretmenlerinin öğretmenlik tutumlarında farklılaşma olup olmadığını saptamak ve dokümantasyon eğitiminin öğretmenlerin sınıf içi uygulamalarla ilgili görüşlerini nasıl etkilediğini belirlemek amaçlanmıştır.Araştırmada nitel ve nicel yöntemler bir arada kullanılarak karma yöntem uygulanmıştır. . Öncelikle eğitimin öğretmenlik tutumu üzerindeki etkisini araştıracak nicel veri toplanıp ardından, eğitim alan öğretmenlerle eğitim öncesi ve sonrasında gerçekleştirilen görüşmeler çözümlenerek sınıf içi uygulamalarla ilgili görüşlerindeki değişiklik nitel olarak analiz edilmiştir. Öğretmen tutumlarının ölçülmesinde Bilgin (1996) tarafından geliştirilen Öğretmenlik Tutum Ölçeği kullanılmış olup, çocuk merkezli uygulamalarla ilgili öğretmen görüşlerinin belirlenmesinde araştırmacı tarafından geliştirilen görüşme formu uygulanmıştır.Araştırma sonuçlarına göre, eğitime katılmayan öğretmen grubunda herhangi bir değişiklik gözlenmezken, eğitim uygulanan öğretmenlerin demokratik tutumları anlamlı düzeyde artıp otokratik tutumları anlamlı düzeyde azalmıştır. Fakat boş vermiş tutum altboyutunda ne ön test son test sonuçlarında ne de deney grubu ile kontrol grubunun karşılaştırılması sonucunda anlamlı fark elde edilmiştir. Öğretmenlerin çocuk merkezli uygulamalarla ilgili görüşlerinin analizi sonucunda ise eğitime katılan öğretmenlerin daha demokratik, katılımcı, süreç-odaklı ve çocuk merkezli uygulamalara yakınlaştıkları görülmüştür. Araştırma sonucunda, dokümantasyonun demokratik okul öncesi eğitim programları oluşturma ve çocukları izleme ve değerlendirmede kullanılabilecek bir uygulama olduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar Sözcükler: Okul öncesi eğitim, Reggio Emilia yaklaşımı, dokümantasyon, demokratik öğretmen tutumu, çocuk merkezli eğitim

Democracy is examined in preschool education at several aspects from macro level to micro level. Unique practice of Reggio Emilia approach called documentation suggesting teachers to stay at learner position and to create learner community reflects a very important democratic perspective at both micro and macro level. This perspective is supported in United Nations Convention on the Rights of Child as children's right to express their views freely (UNICEF Türkiye, 2004) and this right brings out the condition that children should have effect on decisions influencing themselves. Documentation focusing on children's right to have a voice on decision-making processes including the decisions on learning content and assessment and evaluation is therefore a democratic practice. In this study, it is aimed firstly to identify differences in attitudes of preschool teachers who received documentation training and who did not receive, and secondly to determine how documentation training affects preschool teachers' views about classroom practices. Mixed-method design was applied in this study by using both quantitative and qualitative methods. Firstly, quantitative data was gathered in order to discuss the effect of training on teachers' attitudes, then differences in teachers' views about classroom practices was examined qualitatively by analyzing the qualitative data collected via pre-interviews and post-interviews made with teachers who received documentation training. Teaching Profession Attitude Scale (TPAS) developed by Bilgin (1996) was used to evaluate attitudes of teachers, and an interview form developed by researcher was applied in order to determine teachers' views about child-centered classroom practices.According to research findings, although no difference was found in control group who did not receive documentation training, democratic attitudes of teachers receiving training increased significantly and autocratic attitudes of them decreased significantly. However, in laissez-faire attitude sub-dimension no significant difference neither in pretest and post-test scores nor in comparison of scores between control and experiment group was found. Analysis of teachers' views regarding child-centered classroom practices showed that teachers who participated in documentation training warmed to more democratic, participatory, process-oriented and child-centered classroom practices. As a result of the study, documentation is concluded as a practice that can be used in creating democratic preschool education curriculum, monitoring and evaluating children.Key Words: Preschool education, Reggio Emilia approach, democratic teacher attitude, child-centered education