Türkiye`de ilköğretim (2002-2011): Hedefler, eğilimler ve çözümlemeler

Abstract

Türkiye'de İlköğretim (2002-2011): Hedefler, Eğilimler ve Çözümlemeler isimli bu tezde Türkiye'de İlköğretim alanında yaşanan gelişmeler sayısal olarak incelenerek hedefler, eğilim ve sorunların ortaya konması amaçlanmıştır. Bu çalışmada 2002-2003 eğitim-öğretim yılından 2011-2012 eğitim-öğretim yılına kadar olan on yıllık bir süreç ele alınmıştır. Bu dönem ondört farklı eğitim göstergesi ele alınarak incelenmiş ve ilköğretimle ilgili politika hedeflerinin ve süreçte yaşanan sayısal gelişmelerin ortaya konması amaçlanmıştır. Araştırma tarama modelinde bir çalışmadır. Araştırma yöntemi olarak belge (doküman) incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma Türkiye'de Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı örgün ve açık ilköğretim kurumlarını ve 2002-2011 yılları arasındaki 10 yıllık dönemde ilköğretimde çağ nüfusu, öğrenci, öğretmen, derslik sayılarını, ortaöğretime geçiş, cinsiyet ve okullaşma oranlarını, yatılı, taşımalı ve açık ilköğretim öğrencileri sayılarını, bütçe, burslar, öğrenci başına yapılan harcama konularını kapsamaktadır. On yıllık süreci ele alan bu araştırmada ulaşılan bulgular aşağıda sunulmaktadır:İlköğretim çağ nüfusunun toplamda %0,32 oranında düştüğü görülmektedir.İlköğretim öğrenci sayısı 10.331.645'ten %6,3 oranında artışla 10.979.301'e yükselmiştir.Yeni kayıt yaptıran öğrenci sayısı %1,84 oranında düşmüştür.Brüt okullaşma oranları 2002-2003 yılında %96,49 iken 2011-2012 yılında %108,42'ye ulaşmıştır. 9. Kalkınma Planı'nda 2012-2013 yılı brüt okullaşma oranı için konulan %100'lük hedefin 2011-2012 eğitim yılı itibariyle geçildiği görülmüştür.Net okullaşma oranı 2002-2003 öğretim yılında 90,98 iken 2011-2012 eğitim yılında 98,67'ye ulaşmıştır. 2011-2012 öğretim yılı itibariyle Milli Eğitim Bakanlığı Stratejik Planında net okullaşma oranı için konulan hedefe ulaşılamamıştır.İlköğretimde cinsiyet oranı 2002-2003 öğretim yılında %91,10 iken 2011-2012 öğretim yılında bu oranın %100,41'e ulaştığı görülmüştür. Herkes İçin Eğitim' de (Education for All- EFA) yer alan 5 nolu hedef ve Binyıl Kalkınma Hedefleri'nde (Millennium Development Goals- MDGs) yer alan 3 nolu amaç 2005 yılına kadar ilköğretimde cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırmayı hedeflemektedir ve Türkiye bu hedefi 2010 yılında yakalamıştır.Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı ise 2002-2003 yılında 28 iken 2011-2012 yılında 20'ye düşmüştür.Türkiye'de ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı 2002-2003 yılında 36 iken 2011-2012 yılında 30'a inmiştir. 9. Kalkınma Planında 2012-2013 yılı için konulan ve 2010-2014 yıllarını kapsayan MEB Stratejik Planında yer alan derslik başına 30 öğrenci hedefi 2011-2012 öğretim yılı itibariyle yakalanmıştır. Ancak, illere ve bölgelere göre dengesiz bir dağılım mevcuttur.Yatılı İlköğretim Bölge Okullarına devam eden öğrenci sayısı her geçen yıl azalmaktadır.İlköğretimde öğrenim gören öğrenciler içerisinde açık öğretime devam edenlerin oranı 2002-2003 yılında %2,13 iken iki buçuk katından fazla artarak 2011-2012 yılında %5,54'e ulaşmıştır.2002-2003 öğretim yılında %85,6 olan ortaöğretime geçiş oranı 2011-2012 öğretim yılına gelindiğinde %84,7 olarak tespit edilmiştir.MEB Stratejik Planında %85 olan ilköğretimden ortaöğretime geçiş oranını 2014 yılına kadar %95'in üzerine çıkarma hedefi yer almaktadır. 2011-2012 yılı itibariyle geçiş oranı %84,7'de kalmış olup %95 olan hedeften uzaktır.2002-2003 öğretim yılında 654.093 öğrenci taşımadan faydalanırken 2011-2012 yılına gelindiğinde bu yıla kıyaslandığında %13'lük artış meydana gelmiş ve 741.259 öğrenciye ulaşılmıştır. Bu sayı aynı zamanda örgün ilköğretimde öğrenim gören 10.371.411 öğrencinin %7,1' lik kısmının taşındığı anlamına gelmektedir.İlköğretim Türkiye'de en fazla yatırım ayrılan eğitim kademesidir. İlköğretime ayrılan bütçe 2002 yılında 3.945.135.500 TL iken beş katı civarında bir artışla 2011 yılında 19.768.652.100 TL'ye ulaşmıştır.2002 yılında öğrenci başına yapılan harcama miktarı 2011 yılına gelindiğinde dört katından fazla artmıştır.Burslu öğrenci sayısı 2002 yılında 41.109 iken on yıllık süreçte iki mislinden fazla artış göstererek 2011 yılında 98.402'e ulaşmıştır. MEB Stratejik Planı'nda burs hizmetlerinden yararlanan öğrenci sayısını her yıl %5 oranında artırma hedefi yer almaktadır. Stratejik planın kapsadığı yıllardan 2010 ve 2011 yılında bu hedefin geçilmiş olduğu görülmektedir.

This study was carried out to identify the changes in the educational indicators related to primary education in Turkey between 2002 and 2011. Fourteen educational indicators were studied and political objectives and their actualization levels were examined for that decade.This is a descriptive study in survey model. Data were analyzed by document analysis method. The study covers school-age population, enrollment rates, students, teachers, scholarship, graduate students and budget aspects between 2002 and 2011 at primary education level in Turkey.The findings of the study are as follows:Primary education school-age population decreased by 0,32%.Number of students studying in primary schools increased by %6,3 from 10.331.645 to 10.979.301. Number of new entrants to primary school decreased by 1,84%.Gross Enrollment Ratio (GER) increased to 108,42% in 2011-2012 from 96,49% in 2002-2003. The objective -100% GER- set for the educational year 2012-2013 in the 9th Development Plan was already surpassed in the 2011-2012 educational year.Net Enrollment Rate (NER) increased to 98,67% from 90,98%. The objective set for the NER in the MoNE's Strategic Plan was not achieved by 2011-2012.Sex ratio in primary education has reached to 100,41% from 91,10%. Aiming at providing gender equality until 2005, EFA's 5th objective and MDG's 3rd objective were achieved by Turkey in 2010.Number of students per teacher decreased to 20 from 28.Number of students per classroom decreased to 30 from 36. The objective -30 students per class- set for 2012-2013 educational year in the 9th Development Plan and in the MoNE's Strategic Plan already achieved in the 2011-2012 educational year. However, there is an unbalanced distribution concerning the students per classroom in regional and provincial levels.Number of students enrolled to Regional Boarding Primary School decreases year by year.Ratio of open primary school students in all primary school students increased to 5,54% from 2,13%.Ratio of transition from primary education to secondary education was %85,6 in 2002-2003 educational year and in 2011-2012 educational year this ratio was found out to be %84,7. Goal for the ratio of the transition from primary school to secondary school which is 95% for the 2014 hasn't reached yet.In 2002-2003 educational year 654.093 students benefited from bussed transportation while in 2011-2012 educational year the number reached to 741.259 with 13% increase. This also means ratio of bus transported students in all primary students is 7,1%.Primary education is the most budget allocated education level in Turkey. Budget allocated in 2002 was 3.945.135.500 Turkish Lira. During ten years the budget increased five times and it was 19.768.652.100 Turkish Lira in 2011. Educational expenses per student increased for times during ten years from 2002 to 2011.Number of students with scholarship has reached to 98.402 from 41.109 by more than 200% increase. Yearly 5% increase in the number of students benefited from scholarship stated in the MoNE's Strategic Plan has surpassed for the years 2010 and 2011.