Modellemeye dayalı fen eğitiminin etkililiği; Bu eğitimin öğrencilerin bilimin doğası görüşleri ile eleştirel düşünme becerilerine etkisi

Abstract

Bu araştırmada, ilköğretim fen eğitiminde zihinsel, paylaşılan ve uzlaşılan modeller oluşturma, modelleri test etme ve revize etme becerilerini temele alan Modellemeye Dayalı Fen Eğitimi Programının (MDFEP), ilköğretim öğrencilerinin bilimin doğasına ilişkin görüşleri ve eleştirel düşünme becerilerine etkisi ile öğretmen ve öğrencilerin sürecin etkililiğine ilişkin görüşleri incelenmiştir. Araştırmada karma yöntemin Eşzamanlı Üçgenleme Deseni, yarı deneysel yöntemin ön test son test kontrol gruplu deseni ile Gözlemsel Durum Çalışmasının eş zamanlı olarak yürütülmesi ile uygulanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, üç farklı okuldan seçilen 60 deney ve 54 kontrol olmak üzere toplam 114 ilköğretim 7. Sınıf öğrencisi ve iki fen ve teknoloji öğretmeninden oluşturmuştur. Araştırma kapsamında nitel ve nicel veri toplama araçları birlikte kullanılmıştır. Nicel veri toplama araçları Cornell Koşullu Sorgulama Testi, Form X (CCT-X) ve Bilimin Doğası Görüşleri Testi'nden (BİLTEST) oluşurken, nitel veri toplama araçları, yarı yapılandırılmış görüşmeler, gözlem ve doküman incelemesi tekniklerinden oluşmuştur. Araştırma sonucunda deney grubu CCT-X ve BİLTEST erişi puanları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Deney ve kontrol gruplarının CCT-X ve BİLTEST ön test puanlarının kovaryant değişken olarak atanarak, son test puanlarının karşılaştırıldığı ANCOVA sonuçlarına göre ise BİLTEST ortalama puanları deney grubu lehine anlamlı bir fark gösterirken, CCT-X ortalama puanları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Araştırmanın nitel boyutunda ise MDFEP'nın öğrencilerin anlamlı ve kalıcı öğrenmelerini desteklediği, öğrencilerin sürece etkin katılımını sağladığı ve öğrencilerin bilimin doğasına ilişkin görüşlerini geliştirdiği tespit edilmiştir. Ayrıca araştırma sonucunda araştırma bulgularından hareketle etkili bir model – tabanlı fen eğitimi programının özelliklerinin neler olması gerektiğine ilişkin öneriler sunulmuştur.Anahtar sözcükler: Fen eğitimi, bilimsel model, modellemeye dayalı fen eğitimi, modelleme süreci

The effect of model-based science education program based on skills of constructing, testing and revising of mental, expressed and consensus models in middle school science education, students' views about nature of science and critical thinking abilities were tested, students' and teachers' views in terms of effectiveness of this process were analyzed in this research. Concurrent Triangulation Design as a mixed research methodology was used via using quasi-experimental study with control group and observational case study concurrently for this purpose. Three science education teachers and totally 114 students from 60 experiment and 54 control groups from three different schools were attained this research study. Qualitative and quantitative data collection tools were used together. While Cornell Conditional Reasoning Test, Level X (CCT-X) and Views of Nature of Science Test (BİLTEST) were used as quantitative tools and observations, semi-structural interviews, document review were used as qualitative tools. As a results, statistical difference was found between experimental group students' pre and posttests scores of CCT-X and BILTEST in terms of results. Additionally, while experimental and control group students' post test mean scores of BILTEST were differed statistically, it was found that there is no statistical difference between CCT-X post test mean scores of experimental and control groups. Model- Based Science Education Program enables to meaningful permanent learning, student engagement and enhance students' views of nature of science in terms of qualitative data analysis results. Recommendations were presented regarding how should be an effective model - based science education program based on results.Advisor: Prof. Dr. Fitnat KAPTAN, Hacettepe University, Department of ScienceEducation