Disiplinli zihin özellikleri açısından fen ve teknoloji eğitimi ve öğrenci düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, fen ve teknoloji dersi öğretim programında disiplinli zihin özelliklerinin ne düzeyde yer aldığının, öğretme-öğrenme ortamlarında bu özelliklerin kazandırılmasına yönelik etkinliklere ne düzeyde yer verildiğinin ve öğrencilerin bu zihin özelliklerini ne düzeyde gösterdiklerinin, ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örnekleme tekniklerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi yoluyla belirlenmiştir. Araştırma, Ankara ili merkez ilçelerindeki 2009 yılı Ortaöğretim Kurumları Seçme ve Yerleştirme Sınavı (OKS) başarı puanlarına göre alt, orta ve üst düzey olmak üzere ayrılmış üç okuldaki 486 yedinci sınıf öğrencisi ve bu okullarda görev yapan üç fen ve teknoloji öğretmeni ile 2012-2013 öğretim yılı güz döneminde yürütülmüştür. Araştırmada, daha derinlemesine bilgi elde etmek amacıyla; araştırmaya katılan öğrencilerden fen ve teknoloji dersi akademik başarı puanlarına göre, düşük, orta ve yüksek başarı düzeyine ayrılmış 87'si ile ayrıca çalışılmıştır. Araştırmada fen ve teknoloji öğretim programı disiplinli zihin özellikleri açısından doküman analizi yoluyla incelenmiştir. Ayrıca disiplinli zihin özelliklerinin ne düzeyde kazandırıldığını belirlemek için öğretme-öğrenme ortamı değerlendirme ölçeği (α=0,93) ve gözlem formu; disiplinli zihin özelliklerini öğrencilerin gösterme düzeylerini belirlemek için ise disiplinli zihin ölçeği (α=0,89), performans görevi puanlama anahtarı (G=0,85), öğrenci gözlem formu ve öğrenci görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada; (1)Fen ve teknoloji dersi öğretim programında disiplinli zihin özelliklerinden `düşünme biçimi olarak disiplin` boyutu içerisinde yer alan bilim insanı gibi düşünmenin sağlanmasına diğer özelliklerden daha fazla yer verilirken, `yaşam biçimi olarak disiplin` boyutu içerisinde yer alan disiplinli yaşamaya güdülemeye diğer özelliklerden çok daha az yer verildiği, (2) alt, orta ve üst düzey okulların öğretme-öğrenme ortamları arasında, disiplinli zihin özelliklerini kazandırma açısından anlamlı bir fark olmadığı, (3) alt, orta ve üst düzey okullardan seçilen üç sınıftaki öğretme-öğrenme ortamları arasında disiplinli zihin özelliklerini kazandırma açısından anlamlı bir fark olduğu, (4) alt, orta ve üst düzey okullardaki öğrenciler arasında, disiplinli zihin özelliklerini gösterme açısından anlamlı bir fark olmadığı, (5) fen ve teknoloji dersinde düşük, orta ve yüksek başarı düzeyine sahip öğrenciler arasında, disiplinli zihin özelliklerini gösterme bakımından anlamlı bir fark olduğu (6) yedinci sınıf öğrencilerinin Fen ve teknoloji dersinde disiplinli zihin özelliklerine sahip olma düzeyleri ile cinsiyet (kızlar lehine), fen dersine ilgi duyma düzeyleri (ilgi duyanların lehine), fen bilimleri alanı ile ilgili dergi okuma (dergi okuanlar lehine), televizyon programı izleme (televizyon programı izleyenlerin lehine), internet sitesi kullanma düzeyleri (internet sitesi kullananların lehine) ve anne öğrenim durumları (üniversite mezunu olan annelerin lehine) arasında anlamlı bir fark olduğu, baba öğrenim durumu ve fen bilimleri alanı ile ilgili meslek seçimleri arasında anlamlı bir fark olmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır.Araştırma sonuçlarının; fen ve teknoloji dersi öğretim programının disiplinli zihin özelliklerini kazandıracak şekilde yeniden düzenlenmesi, fen ve teknoloji dersinde disiplinli zihin özelliğini kazandırma bakımından öğretim malzemesi, öğretme durumu, öğrenci-öğretme durumu etkileşiminden kaynaklanan farklılıkların en aza indirilmesi ve öğrencilerin disiplinli zihin özellikleri gösterme düzeyindeki farklılıkların azaltılması konusunda gerekli düzenlemelerin yapılması açısından önemli olduğu düşünülmektedirAnahtar sözcükler: BeĢ zihin alanı, disiplinli zihin, disiplin, fen bilimleri, fen ve teknoloji dersi, fen ve teknoloji dersi öğretim programı

This study aims to investigate to what extent does the curricular features of science and technology lesson focus on the key characteristics of disciplined mind, to what extent the learning activities to cultivate disciplined minds are included in teaching and learning process, and to what extent do the students show the traits and characteristics of disciplined mind.The study employed purposeful sampling, using maximum variation sampling strategy to select the study sample. It was carried out in 3 schools located in the central districts of the city of Ankara, which were divided into three groups according to their test scores (low, middle, and high) at 2009 High School Entrance Examination (OKS); with 468, 7th grade students and 3 science and technology teachers working at these schools during the fall term of 2012-2013 academic year. Also in order to collect data deeply, the 87 students who joined the study were divided into three groups according to their success scores at science and technology lesson, low-level, mid-level, and high level.Science and technology curriculum was examined in terms of the features of the disciplined mind by document analysis method. Moreover, in order to define to what extent the traits and characteristics of disciplined minds are cultivated in teaching and learning process, teaching and learning environment assessment scale (α=0,93) and observation form were used. Also to investigate the level of students' ability to use the characteristics of disciplined mind, disciplined mind scale (α=0,89), scenarios (G=0,85), and student observation and interview forms were utilized.The results of the study revealed that (1) the ability to think like a scientist, as being one of the characteristics of disciplined mind under the dimension of 'discipline as a way of thinking', was emphasized more while motivating to live in discipline, as being one of the characteristics of disciplined mind under the dimension of 'discipline as a way of living', was emphasized less compared to other characteristics in science and technology curriculum, (2) when the teaching and learning environments among low, mid and high-level schools were compared, there wasn't a significant difference in terms of cultivating the traits of disciplined mind, (3) when the teaching and learning environments among the three classrooms selected from low, mid and high-level schools were compared in terms of cultivating the traits of disciplined mind, a significant difference was found (4) when the students in low, mid and high-level schools were compared in terms of their ability to use the characteristics of disciplined mind, there wasn't a significant difference, (5) when students with low, mid and high-level of success in science and technology lesson were compared in terms of showing the ability to use the characteristics of disciplined mind, there was a significant difference among the three success score groups (6) while there was a significant difference among seventh grade students between the level of disciplined mind and the gender of students (in favor of female students), and the level of interest in science and technology lesson (in favor of the students showing high interest), and the habit of reading magazines about Science (in favor of the students with the habit), and the habit of watching TV shows about science (in favor of the students with the habit), and the usage of science related websites (in favor of the students using those websites), and mothers' educational level (in favor of university graduates); there wasn' t a significant difference between fathers' educational level and the tendency to choose a science related job. The results of the study are considered to be important in terms of revising science and technology curriculum so as to cultivate the traits and characteristics of the disciplined mind, making necessary arrangements to reduce the disparities caused by the discrepancies among the teaching materials, teaching and learning situations, and the interaction of teaching and learning situations and the students and also diminishing the differences among students' level of disciplined mind with the help of the adjustments aforementioned.Keywords: Five minds, disciplined mind, discipline, science, science and technology lesson, science and technology curriculum