Aile temelli okuma yazmaya hazırlık programının çocukların okuma yazmaya hazırlık becerilerine etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönemdeki çocukların gelişim özelliklerine, ailelerin ve çocukların ilgi, ihtiyaç ve beklentilerine, okul öncesi eğitim ve ilkokul programlarına uygun, ailelere yönelik bir okuma yazmaya hazırlık programının geliştirilmesi; bu programın ailelerin okuma yazmaya hazırlık konusundaki görüşleri ve uygulamaları ile çocukların okuma yazmaya hazırlık becerilerine etkisinin belirlenmesidir. Bu araştırmada geliştirilen programın etkililiğini ortaya koymak amacıyla ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Deney grubunu oluşturan anne ve babalara 23 oturumdan oluşan ve araştırmacı tarafından geliştirilen eğitim programı uygulanmıştır. Plasebo grubuna 20 hafta süren seminerler düzenlenmiş, kontrol grubuna ise herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Aile boyutunda `Okuma Yazmaya Hazırlık Sürecine İlişkin Aile Görüşleri Ölçeği` ve `Okuma Yazmaya Hazırlık Sürecinde Aile Uygulamaları Ölçeği` kullanılarak programın aileler üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Programın çocukların okuma yazmaya hazırlık becerileri üzerindeki etkisine ilişkin veriler elde etmek için; Fonolojik Farkındalık Ölçeği, Sözcük ve Yazı Farkındalığı Ölçeği, Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil Becerileri Testi ve Frostig Görsel Algı Testi kullanılmıştır. Programın çocukların erken okuryazarlık becerileri ve ailelerin bu süreçteki uygulamaları üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla Kovaryans analizi uygulanmıştır. 4 ay sonra yapılan izleme testlerinin sonuçları t-testi ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edile bulgular, bu programın, ailelerin okuma yazmaya hazırlık sürecine ilişkin görüşleri ve uygulamaları üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca programın çocukların erken okuryazarlık becerilerini olumlu yönde etkilediği belirlenmiştir. Programın çocukların okuma yazmaya hazırlık becerileri üzerindeki etkisinin kalıcılığı incelendiğinde, çocukların ses farkındalığı, görsel algı, ifade edici ve alıcı dil, sözcük ve yazı farkındalığı becerilerini geliştirmede etkili olduğu ve bu etkinin uzun süreli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar sözcükler: Aile Temelli Okuma Yazmaya Hazırlık Programı, Okul öncesi eğitim, Okuma yazmaya hazırlık, Aile.

The purpose of this study is to develop a readiness program which is convenient for development characteristics of children at pre-school stage, interests, needs and expectations of families and children, pre-school education and primary school programs; and to determine the effects of this program on children's early literacy skills through the opinions and practices of families on early literacy. With the aim of demonstrating the efficiency of the program developed in this study, the pretest-posttest control group design was used in the study. A 23-session long education program developed by a researcher was applied to families who compose the experimental group. Seminars which lasted for 20 weeks were held for the placebo group, and the control group meanwhile, was not interfered in any way. In parent dimension, the effect of the program on families was studied by using `Families' Opinions Scale on Early Literacy Process`, `Family Practices during Early Literacy Process`. In order to collect data related to the effect of the program on children's early literacy skills; several scales were used. In order to specify the program's effect on children's early literacy skills and on the practices of families during this process, covariance analysis was performed. 4 months later, a trail test was performed. The results of trail tests were analysed with t-test. The findings gathered from the research proved this program was influential in the opinions of families on early literacy process and its practices. It was indicated that the program positively affected early literacy skills of children.Keywords: The Family-Based Early Literacy Program, Preschool Education, Early Literacy, Family.