Okul öncesi öğretmenlerde bağlanma ve sınıf yönetimi profillerinin anne bağlanması ve çocuk yetiştirme tutumlarıyla ilişkilerinin incelenmesi

Abstract

Bağlanma kuramı bireyleri kişilerarası ilişkiler içerisinde incelemektedir. Son zamanlarda bağlanma kuramı pek çok araştırmaya konu olmasına karşın özellikle eğitim alanında yapılan çalışmaların az sayıda olduğu dikkat çekmektedir. Bu araştırmada, okul öncesi eğitim ortamında öğretmen ve annenin birtakım özelliklerinin incelenmesinde yetişkin bağlanma boyutlarından (kaygı ve kaçınma) yararlanılmıştır. Araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerininbağlanma boyutları ile sınıf yönetimi profilleri veannelerin ailelerle kurulan iletişim ve işbirliğine ilişkin öğretmen algıları arasındaki ilişki ve bu öğretmenlerin sınıflarına devam eden 4-5 yaş arasındaki çocukların annelerin bağlanma boyutları ile çocuk yetiştirme tutumları ve ailelerle kurulan iletişim ve işbirliğine ilişkin öğretmen algıları arasındaki ilişkinin incelenmesidir.Araştırmanın örneklemini 2012-2013 eğitim öğretim yılında Kırıkkale ilinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bağımsız anaokulları ve ilköğretim bünyesinde bulunan anasınıflarında görev yapan okul öncesi öğretmenleri (n=230) ile sınıflarına devam eden 4-5 yaş arasındaki çocukların annelerinden (n=230) oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak; öğretmenler için toplam 3 araç (Kişisel Bilgi Formu, Yakın İlişkiler Envanteri II, Sınıf Yönetimi Profilleri Ölçeği) kullanılmıştır. Anneler için ise toplam 4 adet araç kullanılmıştır. Bunlar bazı demografik bilgileri için Kişisel Bilgi Formu, Yakın İlişkiler Envanteri II, Çocuk Yetiştirme Anketi, Aile Öğretmen İletişim ve İşbirliği Ölçeği (AÖİİÖ) Ölçeği kullanılmıştır.Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlere ait bağlanma kaygısının sınıf yönetiminde tükenmiş; bağlanma kaçınmasının ise ilgili sınıf yönetimiprofiliile anlamlı ve pozitif bir ilişkisi olduğu bulunmuştur. Öğretmenlerin bağlanma kaygısı ileannelerin ailelerle kurulan iletişim ve işbirliğine ilişkin öğretmen algılarından beklentiler, işbirliği ve katılım boyutlarıarasında anlamlı ve negatifilişkileri olduğu görülürken;öğretmenlerin bağlanma kaçınmasına yönelik herhangi bir ilişki bulunmamıştır. İlgili sınıf yönetimi profili ile annelerin iletişim ve beklenti boyutlarınailişkin öğretmen algıları arasında anlamlı ve pozitifilişki içinde oldukları görülmüştür. Demokratik sınıf yönetim profili ile annelerin iletişim boyutuna ilişkin öğretmen algılarıarasında anlamlı ve pozitifbir ilişki olduğu görülmüştür. Katı sınıf yönetimiprofili ileannelerin beklentiler, işbirliği ve katılım boyutlarına ilişkin öğretmen algıları arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Hoşgörülü sınıf yönetimiprofili ile annelerin iletişim, beklentiler, işbirliği ve katılım boyutlarına ilişkin öğretmen algıları arasında anlamlı ve negatif ilişki olduğu görülmüştür.Annelerin bağlanma kaçınması ileçocuklarına karşı cezalandırma davranışı göstermeleri arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki bulunmuştur. Annelerin bağlanma kaygısı ile çocuklarından itaat beklentisi içinde olmaları arasındaanlamlı ve pozitif birilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Annelerin bağlanma kaygısı ile öğretmenleri iletişim boyutuna ilişkin öğretmen algıları arasındaanlamlı ve negatif bulunurken, işbirliği boyutunailişkin öğretmen algıları arasında iseanlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu görülmüştür. Annelerin bağlanma kaçınmasıile öğretmenlere ilişkin algıları arasında ilişkiye rastlanmamıştır.Araştırma sonuçlarına genel olarak baktığımızda bağlanma boyutlarının hem öğretmen hem de annelere ilişkin değişkenleri yordayıcı rolü ortaya çıkmıştır.Bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmış, okul öncesi eğitimcilerine ve araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Bağlanma boyutları, okul öncesi öğretmen, anne

Theory of attachment is interested in the individuals from the point of interpersonal relationships. Recently, although there are many studies on the theory of attachment, the number of the studies especially on the field of education is very low. In the present study, adult attachment dimensions (anxiety and avoidance) are used to research the characteristics of the mothers and teachers in preschool. The aim of the study is to analyze the relationship between teacher perceptions of family relationships and cooperation and attachments levels and class management profiles of preschool teachers. In addition, it is also aimed to analyze relationship between mother attachment dimensions of the children at the ages of 4-5 in the classes, child care methods and teacher perceptions of family relationships and cooperation.The individuals to be analyzed in the study were chosen from independent preschool and preschools found within the scope of primary education under the Ministry of National Education. The sample group included preschool teachers (n=230) of the mentioned preschools working in the school year of 2012-2013 in Kırıkkale and the mothers (n=230) of the children at the ages of 4-5 in the classrooms. In order to collect data of the teachers, 3 different measures were used (Personal Information Form, Close Relationships Inventory II, Scale of Class Management Profiles). As for the mothers, 4 different measures were used. These were Personal Information Form, Close Relationships Inventory II, Child Raising Questionnaire and The Scale of Communication and Cooperation between Family and Teacher in order to obtain the demographical information. The results showed that attachment anxiety of the teachers was lost in the class management and that attachment avoidance had a significant positive relationship with class management profile. Significant negative relationship was found between teacher perceptions of family relationships and cooperation with attachment anxiety of the teachers. However, there was no relationship concerning teacher attachment avoidance. It was found that there was a significant positive relationship between teacher perceptions of mother communication and expectation and related class management. There was a significant positive relationship between teacher perception of mother communication levels and democratic class management system. Strict class management had a significant positive relationship with teacher perception of mother expectation cooperation and participation. Tolerant class management had a significant negative relationship with teacher perception of mother expectation cooperation and participation.It was found that there was a significant positive relationship between mother attachment avoidance and punishing behaviors. Mother attachment anxiety had a significant positive relationship with expectation of obedience. While there was a significant negative relationship between mother attachment anxiety and teacher perception of communication levels, the relationship was significant and positive with teacher perception of cooperation levels. There was no relationship between mother attachment avoidance and teacher perceptions. When the overall results were considered, it could be concluded that attachment dimensions has a role in the prediction of the variables related with both the teachers and the mothers. The results were discussed within the scope of the related literature and advices were given to preschool teachers and researchers.Keywords: Attachment dimensions, preschool teachers, mothers