Birleştirilmiş ve bağımsız sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum ve tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması

Abstract

Araştırmanın amacı, birleştirilmiş ve bağımsız sınıfta görev yapan sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum ve tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi, karşılaştırılması ve aralarındaki olası ilişkilerin araştırılmasıdır. Araştırmada betimsel, ilişkisel ve nedensel karşılaştırmalı yöntemler nicel yaklaşımlar temelinde kullanılmıştır. Çalışmanın verileri 2013-2014 eğitim-öğretim yılı birinci döneminde Ankara ilinin merkez ve taşra ilçelerinde bağımsız sınıf okutan 465 sınıf öğretmeni ve 75 birleştirilmiş sınıf öğretmeninden elde edilmiştir. Sınıf öğretmenlerinin iş doyum düzeyleri Minnesota İş Doyum Ölçeği-Kısa Formu (MİDÖ-KF), tükenmişlik düzeyleri ise Maslach Tükenmişlik Ölçeği-Eğitimci Formu (MTÖ-EF) kullanılarak belirlenmiştir. Araştırmalardan elde edilen sonuçlar birleştirilmiş ve bağımsız sınıfta çalışan sınıf öğretmenlerinin genel iş doyumlarının orta düzeyde olduğunu göstermektedir. Birleştirilmiş ve bağımsız sınıf öğretmenleri duygusal tükenme boyutunda orta, duyarsızlaşma boyutunda düşük düzeyde tükenmişlik yaşamaktadır. Kişisel başarı boyutunda ise bağımsız sınıfta görev yapan öğretmenler düşük, birleştirilmiş sınıf öğretmenleri orta düzeyde tükenmiştir. Sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum ve tükenmişlik düzeyleri birleştirilmiş ve bağımsız sınıfta çalışma durumuna göre karşılaştırıldığında bağımsız sınıfta çalışan öğretmenler lehine istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. Bağımsız sınıfta çalışan öğretmenler içsel doyum ve genel doyum boyutunda daha fazla iş doyumu yaşamaktadır. Ayrıca kişisel başarı boyutunda birleştirilmiş sınıf öğretmenlerine göre anlamlı biçimde daha az tükenmişlik yaşadıkları tespit edilmiştir. Araştırmanın bulguları dışsal doyum, duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutlarında birleştirilmiş ve bağımsız sınıfta çalışan öğretmenler arasında anlamlı bir farklılık olmadığını göstermektedir.Araştırmanın sonuçları sınıf öğretmenlerinin genel iş doyum düzeyleri ile tükenmişlik ölçeğinin üç boyutu arasında orta düzeyde anlamlı bir korelasyon olduğunu göstermektedir. Sınıf öğretmenlerinin genel doyum düzeyleri, duygusal tükenme ve duyarsızlaşma ile negatif, kişisel başarı boyutu ile pozitif bir ilişki içindedir. Bağımsız sınıfta çalışan öğretmenler içerisinde merkez ilçelerde görev yapan öğretmenlerin, kadın öğretmenlerin ve uzman öğretmenlerin duyarsızlaşma düzeyleri anlamlı biçimde daha düşüktür. Bağımsız sınıf uygulamalarında öğrenci sayısı 31 ve üzerinde olan öğretmenler daha fazla duygusal tükenmişlik yaşamaktadır. Birleştirilmiş sınıflarda çalışan öğretmenler arasında ise kadın öğretmenlerin ve lisans döneminde birleştirilmiş sınıflarda öğretim dersi alan öğretmenlerin duygusal tükenme düzeyleri anlamlı biçimde daha yüksektir. Birleştirilmiş sınıflarda çalışan 5 yıl ve altında deneyime sahip öğretmenler ve sınıf öğretmenliği programından mezun olan öğretmenler daha fazla duygusal tükenme ve duyarsızlaşma yaşamaktadır.Anahtar sözcükler: BirleĢtirilmiĢ sınıflarda öğretim, sınıf öğretmenleri, iĢ doyumu, tükenmiĢlik.

The purpose of this study was to determine, compare and investigate the possible relationships between job satisfaction and burnout levels of primary school teachers working in combination and single-grade classrooms. Descriptive, correlational and causal comparative research procedures were used based on quantitative methodology. The data were collected from 465 primary school teachers who work in single-grade classrooms and 75 primary school teachers who work in combination classrooms in the central towns and rural areas of Ankara in the first semester of 2013-2014 academic year. The job satisfaction levels of the primary school teachers were measured through Minnesota Job Satisfaction Questionnaire-Short Form (MSQ-SF), and burnout levels were measured through Maslach Burnout Inventory-Educators Survey (MBI-ES).The results indicated that job satisfaction level of the primary school teachers working in combination and single-grade classrooms was at medium level. They experienced emotional exhaustion at a medium level and depersonalization at a low level. The teachers of single-grade classrooms had a low level of personal accomplishment, while the teachers of combination classrooms had a medium level of burnout. Statistically significant differences were found as a result of the comparison between the teachers in combination and single-grade classrooms in terms of job satisfaction and burnout levels. The teachers of single-grade classrooms had a higher level of job satisfaction by means of intrinsic and general satisfaction. Besides, it was ascertained that those teachers experienced significantly less burnout in terms of personal accomplishment than the teachers of combination classrooms. The findings showed that there was not any significant difference between the teachers of combination and single-grade classrooms in terms of extrinsic satisfaction, emotional exhaustion and depersonalization.The results indicated that there was a significant, medium level of correlation between the three dimensions of burnout inventory and general job satisfaction levels of primary school teachers. The general satisfaction level of the teachers was negatively correlated with emotional exhaustion and depersonalization, whereas it was positively correlated with personal accomplishment. The depersonalization levels of expert teachers, female teachers, and the teachers working at the central towns were significantly low among the teachers of single-grade classrooms. It was found that the teachers of single-grade classrooms with more than 31 students and above experienced more emotional exhaustion. Among the teachers of combination classrooms, it was found that emotional exhaustion levels of female teachers and the teachers who took `teaching in combination classrooms` course when they were undergraduate students were significantly higher. The teachers who had 5 years and less experience and the teachers who graduated from primary school teacher education programs experienced more emotional exhaustion and depersonalization.Keywords: teaching in combination classrooms, primary school teachers, job satisfaction, burnout