Öğretmen adaylarına çevre bilinci kazandırmada çevre dostu birey etkinlik paketi`nin etkililiği

Abstract

Bu çalışmada, öğretmen adaylarına çevre bilinci kazandırmayı, gelecekteki öğrencileri için çevre dostu örnek bir öğretmen olmalarını sağlamayı amaçlayarak geliştirilmiş Çevre Dostu Birey Etkinlik Paketi (ÇEDBEP)'nin etkililiği ve ÇEDBEP'e ilişkin katılımcı görüşleri araştırılmıştır. Araştırma 2014-2015 eğitim-öğretim yılı güz döneminde bir devlet üniversitesinde Çevre Eğitimi Dersi'ni alan, 75 deney grubu, 73 kontrol grubu olmak üzere toplam 148 Sınıf Öğretmenliği 4. Sınıf öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma karma yöntem araştırma desenindedir. Nicel araştırma desenlerinden ön-test-son-test kontrol gruplu yarı deneysel desen, nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji (olgu bilim) araştırma deseni eş zamanlı olarak yürütülmüştür. Nitel verilerin elde edilmesinde deney grubunda yer alan 10 öğrencinin görüşlerine başvurulmuştur. Çalışmada Çevre Bilinci Ölçeği (ÇBÖ)'yle elde edilen nicel veriler SPSS 20.0 ile, yarı yapılandırılmış görüşme formu ve görüşmeler ile elde edilen veriler ise Nvivo 9 nitel analiz programı ile tümevarımcı bir yaklaşımla çözümlenmiştir. Deney ve kontrol grupları ön-test-son-test puanları bağımsız gruplar t-testi ile, deney grubunda yapılan uygulamanın etkiliğinin ön-test ve son-test puanlarından hareketle yordanmasında bağımlı gruplar t test, deney ve kontrol grupları son-test puanları arasındaki ilişkinin belirlenmesinde ise ANCOVA kullanılmıştır. Kovaryans analizinde ön-test puanları ortak değişken olarak kovaryent atanmıştır. Çalışmanın nitel verileri içerik analiz yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir.Araştırma sonucunda deney grubu ÇBÖ ön-test-son-test puanları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Deney ve kontrol grupları ÇBÖ ön-test puanları kovaryant değişken olarak atanarak, son-test puanları karşılaştırıldığında ise deney grubu lehine anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Görüşüne başvurulan öğretmen adaylarının uygulama öncesi ve sonrasında çevre, çevre sorunu, gelecekteki çevre sorunları, çevre dostu bireye ilişkin bilgileri sorgulanmış ve uygulama sonrası ÇEDBEP'e ilişkin görüşleri alınmıştır. Uygulama öncesi katılımcıların çevreye ilişkin bilgi eksiklikleri, çevre sorunlarında insanın rolünün göz ardı edildiği, gelecekteki olası çevre sorunları ile ilgili gerçekçi tahminlerde bulunamadıkları ve çevre dostu birey olma gerekliliklerini bilmedikleri tespit edilmiştir. ÇEDBEP ile verilen çevre eğitimi sonrası katılımcılar, çevre ile ilgili ekolojik bilgilere hakim, bu bilgilerden hareketle çevre sorunlarını ve nedenlerini tanımlayabilen, gelecekte çevrenin durumunun insan davranışlarına bağlı olarak değişeceğini fark eden, çevreyi sevme ve geleceğinden endişe etme gibi olumlu tutum gösteren, çevre dostu bireyi tanımlayan bulgulardan hareketle; çevre dostu örnek öğretmenler yetiştirmeyi hedefleyen ÇEDBEP'in hedefini gerçekleştirmede etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çevre Bilinci geliştirebilmeye yönelik olarak yapılacak alternatif etkinlik ve uygulamalara ilişkin öneriler sunulmuştur.

This study explores the effectiveness of the Eco-friendly Person Activity Package (EFPAP) that has been developed to provide pre-service teachers with environmental awareness and make them stand as eco-friendly teachers on whom future students will model themselves and investigates participants' opinions about EFPAP. The study was carried out with 148 fourth grade primary school teaching students who were receiving Environmental Education Course in a state university in Turkey in the fall semester of the 2014-2015 academic year. Of these students, 75 were included in the experimental group and 73 were included in the control group. Mixed research design was used in this study. Pretest-posttest control group quasi-experimental design, which is a quantitative research design, and phenomenological design, which is a qualitative research design, were employed together. The opinions of 10 experimental group students were received for collecting qualitative data. The quantitative data obtained through Environmental Awareness Scale (EAS) were analyzed via SPSS 20.0 while the data acquired through semi-structured interview form and interviews were analyzed via Nvivo 9, which is a qualitative analysis package, in an inductive way. The independent samples t-test was used for examining the pretest and the posttest scores of the experiment group and the control group; the dependent samples t-test was used for predicting the effectiveness of the experiment conducted in the experimental group based on the pretest and the posttest scores; and ANCOVA was used for determining the relationship between the posttest scores of the experimental group and the control group. In the analysis of covariance, the pretest scores were assigned as covariant. The qualitative data of the study were analyzed through content analysis.A significant difference was found between the scores achieved by the experimental group students in EAS as a pretest and the scores achieved by them in EAS as a posttest. The EAS pretest scores of the experimental group and the control group were assigned as a covariant variable, and a significant difference in favor of the experimental group was found between the posttest scores. The knowledge of the pre-service teachers (whose opinions were asked) about environment, environmental problem, future environmental problems, and eco-friendly individual was investigated before and after the experiment. In addition, their opinions about EFPAP were received. Before the experiment, the participants had imperfect knowledge of the environment, ignored the role of human beings in environmental problems, failed to make realistic predictions about the possible environmental problems in the future, and were unaware of the requirements of being an eco-friendly individual. After the environmental education given through EFPAP, the participants had considerable ecological and environmental knowledge, were able to define environmental problems and their causes based on such knowledge, were aware that the situation of the environment would change depending on human behaviors in the future, had a positive attitude towards the environment (e.g. loving the environment), had concern for the future, and were able to define eco-friendly individual. Based on these findings, it can be said that EFPAP, which aims to provide the community with eco-friendly teachers, attained its goal. The study also puts forward some recommendations about alternative activities and practices aimed at raising environmental awareness.