İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyumu: Bir model testi

Abstract

Okul öncesi eğitim Türkiye'de isteğe bağlıdır ve okul öncesi eğitim alan öğrenci sayısı sınırlı düzeydedir. Çocuklar ''okul'' ile çoğunlukla zorunlu eğitim kapsamında ilkokul döneminde karşılaşırlar. Okulla ilk kez karşılaşan çocuk her yeni durumda olduğu gibi bu durumda da uyum sürecinden geçmektedir. Bu uyum sürecinde çocuklar arasında farklılıklar olmaktadır. Okula uyumun sağlanması eğitim-öğretim faaliyetlerinin sağlıklı yürütülebilmesine katkı getirmektedir. Bu nedenle okula uyum sürecinin anlaşılması, bu süreçte hangi değişkenlerin etkisinin olduğunun incelenmesi, okula uyumu kolaylaştırıcı ve zorlaştırıcı faktörlerin belirlenmesi ve buna yönelik önleyici çalışmaların yapılması önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı ekolojik yaklaşımı temel alarak ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyumunu etkileyen faktörleri belirlemektir.Araştırmanın çalışma grubu 81 öğretmen ve 517 ebeveynden oluşmuştur. Veriler 2015 – 2016 Eğitim – Öğretim yılı güz döneminde Ankara iline bağlı merkez ilçelerde yer alan devlet okullarından toplanmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak; Kişisel Bilgi Formu; Öğretmen – Öğrenci İlişki Ölçeği (Pianta, 2001), Çocuk Davranış Ölçeği (Ladd ve Profilet, 1996), Okula Uyum Öğretmen Değerlendirme Ölçeği (Ladd, Kochenfender ve Coleman, 1996), Çocuk ve Gençler İçin Davranış Değerlendirme Ölçeği (Achenbach ve Rescorla, 2001), Çocuk ve Gençler İçin Öğretmen Bilgi Formu (Achenbach, 1991) ve Aile Katılım Ölçeği (Fantuzzo, Tighe ve Childs, 2000) kullanılmıştır. Okula uyuma etki eden değişkenler arasındaki ilişkilerin belirlenmesi amacıyla önerilen yapısal eşitlik modeli (YEM) test edilmiştir.Okula uyumun test edildiği modelde; ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin dışa yönelim özellikleri, öğretmen ilişkileri ve akran ilişkileri çocukların okula uyum düzeylerini istatistiksel olarak anlamlı düzeyde etkilerken, aile katılımının okula uyumunu anlamlı düzeyde etkilemediği ortaya konmuştur. Buna ek olarak, dışa yönelimin öğretmen ve akran ilişkileri aracılığıyla okula uyumu etkilemekte olduğu tespit edilmiştir. Bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.Anahtar sözcükler: Okula uyum, psikolojik danışma ve rehberlik, dışa yönelim,öğretmen-öğrenci ilişkileri, akran ilişkileri, aile katılımı

In Turkey, children often meet with `school` in elementary school within the scope of compulsory education. Pre-school education is not compulsary and the service is limited. The child who first meets the school will pass through the adjustment process as it is in every new situation. There are some differences among children in overcoming this adjustment process. Adjusting to school contributes to a healthy start to all educational activities. For this reason, it is important to determine all facilitating and debilitating factors to school adjustment process and in order to develop preventive studies for overcoming school adjustment. The purpose of this study is to determine the factors that impact the school adjustment of the first grade primary school students based on ecological approach.Study group consisted of 81 teachers and 517 parents respectively. The data were gathered from public schools in Ankara, central districts, through 2015 – 2016 academic year. The data collected by using Demographic Information Form, Student – Teacher Relationship Scale (Pianta, 2001), Child Behavior Scale (Ladd and Profilet, 1996), Teacher Rated School Adjustment Scale (Ladd, Kochenfender and Coleman, 1996), Child Behavior Check List (Achenbach and Rescorla, 2001), Teacher Rated Form (Achenbach, 1991) and, Family Involvement (Fantuzzo, Tighe and Childs, 2000). Data analysis was done by Structural Equalition Model (SEM) to determine factors that affect school adjustment. Thus, according to School Adjustment Model, external behaviors, teacher-student relationship and peer relations have significant direct impact on first grade students' school adjustment whereas family involvement did not influence first grade students' school adjustment directly and statistically significantly. In addition, external behaviors effect school adjustment with the mediating role of teacher – student relationship and peer relations. These results were discussed in the light of relevant literature and recommendations were proposed.