Foton dedektörleri ve kişisel dozimetrelerin X-ışınları ve Cs-137 ışınlayıcı ile yapılan kalibrasyonlarına yönelik protokollerin hazırlanması

Abstract

Bu çalışmanın amacı 30?100 keV enerji aralığındaki X-ışınları ve 662 keV enerjili fotonlar salan Cs?137 radyoaktif kaynağı kullanılarak; radyoterapi, diagnostik radyoloji gibi alanlarda ya da çevresel ölçüm yapılan alanlarda kullanılan foton dedektörlerinin ve radyasyonun kullanıldığı her alanda bireylerin taşıdığı kişisel dozimetrelerin kalibrasyonlarının ikinci dereceden doğrulukla gerçekleştirilmesini sağlayacak sistemlerin kurulması ve bu amaca yönelik protokollerin hazırlanmasıdır.Bu çalışmada farklı uluslar arası protokoller referans alınarak, foton dedektörlerinin ve kişisel dozimetrelerin ikinci dereceden doğrulukla kalibrasyonları için referans nitelikte bir protokol hazırlanmıştır. Hazırlanan bu protokol doğrultusunda kullanılan her iki sistem için de belirli testler gerçekleştirilmiştir.Yapılan çalışmada birinci aşamada X-ışın ışınlama sisteminde ISO ve IEC tarafından belirlenmiş olan X-ışın demet kaliteleri elde edilmiştir. Bu işlemde belirtilen X-ışın demet kalitelerinin spektrumlarının elde edilmesi için düşük enerjilerde çok yüksek ayırma gücüne sahip olan germanyum yarı iletken dedektör kullanılmış ve tüp çıkışına eklenen filtreler sayesinde protokollerde belirtilmiş olan X-ışın spektrumları elde edilmiştir.Yapılan çalışmanın ikinci aşamasında ise farklı tipteki toplam 15 foton dedektörü ve 14 kişisel dozimetrenin kalibrasyonları ve enerji bağımlılıkları, X-ışın ve Cs?137 ışınlama sistemleri kullanılarak, uluslararası protokollerin belirlediği standartlara uygun olarak ikinci dereceden doğrulukla belirlenmiştir.

The aim of this study is to establish systems that would provide the realization, with an accuracy of second degree, of photon detectors witch are used in radiotherapy, diagnostic radiology or the photon detectors witch are used at area measurements and personal dosimeters calibrations through the utilization of Cs-137 radioactive source which emits photons with an energy of 662 keV and X-rays with an energy interval of 30-100 keV and to prepare the protocols intended for this objective.In this study, referring to various international protocols, a protocol of reference is prepared for the calibration, with an accuracy of second degree, of photon detectors and personal dosimeters. In line with the prepared protocol, specific tests have been conducted for both of the systems which are used.During the first stage of the study, in terms of X-ray irradiation systems, X-ray beam qualities which are determined by ISO and IEC have been obtained. In this process, in order to obtain the spectrums of X-ray beam qualities which are defined, semiconductor germanium detector, having a very significant resolution capacity in very low energy levels, is used and owing to the filters that are added to the output of the tube, X-ray spectrums, which are defined in the protocols, have been obtained.In the second stage of this study, calibrations and energy dependencies of totally 15 photon detectors and of 14 personal dosimeters of different types are determined, with an accuracy of second degree, through the utilization of X-ray and Cs-137 irradiation systems and according to the standards defined by international protocols.