Taşköprü jüt ipliği fabrikası işçilerinde bissinozis ve diğer solunum yolu hastalıklarının sıklığı

Abstract

Tekstil endüstrisinde kullanılan pamuk, kendir ve keten gibi organik bitkilerin tozları ile karşılaşma sonucu bissinozis ve diğer solunum yolu hastalıklarının geliştiği eskiden beri bilinmektedir. Kastamonu yöresinden gelen uzun yıllar kendir' den ip, halat ve urgan yapımında çalışmış ve hiç sigara içmemiş olan bir kadın hastaya bissinozis tanısı konması ve yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografi ile akciğerinde amfizem saptanması üzerine, bitkisel kaynaklı tozlara maruz kalan bir grup işçide bissinozis hastalığı, kronik bronşit ve amfizem sıklığını araştırmak ve etiyolojide rol alan olası etkenleri belirlemek amacıyla bir araştırma yapılması planlandı. Bu amaçla Kastamonu'nun Taşköprü ilçesinde önceleri kendir bitkisi işlerken, şimdi jüt bitkisi işleyen bir fabrikada bu çalışma gerçekleştirildi. Araştırma fabrikada halen çalışan ve buradan emekli olmuş 280 kişi üzerinde gerçekleştirildi. Bunların 164' ü (118 erkek, 46 kadın) halen çalışmakta olan işçi, 102' si (71 erkek, 31 kadın) emekli işçi ve 14' ü (9 erkek, 5 kadın) fabrikanın yönetim bölümünde çalışan memurdu. Katılan bireylerin çalışma özgeçmişleri, solunum sistemi semptomları ve sigara içme durumları sorgulandı, fizik muayeneleri yapıldı, solunum fonksiyonları ölçüldü ve akciğer filmleri çekildi. Fabrikanın çeşitli bölümlerinde vardiya süresince toz konsantrasyonları ile İşlenmiş ve işlenmemiş kendir tozlarında endotoksin düzeyleri ölçüldü. Araştırmanın sonucunda emekli olmuş işçilerde daha yüksek oranda solunum kapasitesinde düşme belirlendi (ort.FEV1: % 81.3). Yine emeklilerde radyoloji ve fizik muayene ile daha yüksek oranda amfizem düşündüren bulguya rastlandı (%17.5). Jüt işçilerinde daha önce yapılmış olan çalışmalara uyumlu olarak, halen çalışmakta olan işçilerden kendir ve jüt tozuna maruz kalanlarda bissinozis sıklığı yüksekti (%28.2). Yalnız jüt tozuna maruz kalanlarda ise bissinozis sıklığı daha azdı ( %8.3). Sigara içen işçilerde (%17) ve eskiden sigara içmiş olup bırakan emekli işçilerde (%20) kronik bronşit sıklığı daha yüksekti. Halen çalışmakta olan işçilerden tozun yoğun olduğu bölümlerde çalışanlarda, lokal irritasyon yakınma ve belirtilerinin sıklığı, diğer gruplara göre daha yüksekti (% 11). Fabrikanın bazı bölümlerinde ölçülen toz konsantrasyonlarını izin verilen limitin çok üstündeydi (2.69 mg/m3). Bu bölümlerinde çalışan işçilerde, bissinotik belirtiler ve lokal irritasyon yakınmaları da daha yüksek orandaydı. Yalnız kendir tozuna maruz kalan emekli işçilerde ise hem bissinozis sıklığı (%26.2) hem de kronik bronşit sıklığı (%21.3) daha yüksekti. Kendir tozuna maruz kalmış olan emekli işçilerde, beklenenden daha fazla amfizem düşündüren fizik muayene ve radyografik bulguya rastlandı (%26.2). İşlenmemiş ve işlenmiş kendir bitkisinin çeşitli fraksiyonlarında ve tozunda endotoksin düzeyleri oldukça yüksekti (605 EU/mg). Bu bulgu bissinozis etiyolojisinde endotoksinlerin çok önemli rol oynadığını kanıtlamaktadır. Sigara içen çalışan ve emekli olmuş işçilerde daha yüksek oranda solunum sistemi yakınması ve bissinozis' e rastlanması, tekstil işçilerinde bissinozis gelişmesinde, sigaranın bitkisel tozla sinerjik etki yaptığını bildiren araştırmaları doğrular niteliktedir.

It is known that byssinosis and other respiratory diseases can appear due to fibers of organic plants such as cotton, hemp and flax used in the textile industry. A nonsmoker female patient who came from a city of west black sea region working in making thread, rope and yarn from hemp plant during many years was diagnosed stage 3 byssinosis and determined emphysema at high resolution computerized tomography of her lungs; we have planned to investigate the prevalence of byssinosis, chronic bronchitis and emphysema and determine the possible factors taking role in the etiology in a group of workers who were exposed to dust of textile plants. We made the survey in a factory that processed jute plant and has been processing hemp plant before in Taşköprü, which is a province of Kastamonu. Total 280 people were enrolled in the survey, of whom 164 were current workers (118 male and 46 female), 102 were retired workers (71 male and 31 female) and 14 were officers. A questionnaire form, which included the working history, respiratory symptoms and smoking status, was filled-up for all of the individuals. Physical examination and pulmonary function tests were performed and chest x-rays was taken for all of them. Dust levels were determined in various sections of the factory during the eight-hour work shift, endotoxin levels were measured in the dust, and fibers of unprocessed and processed hemp plant. We determined more respiratory capacity decrease (mean FEV1: 81,3%) and emphysema findings, consistent with physical examination and radiologically in the retired workers (17.5%). The byssinosis rate was higher in the current workers who were only exposed to hemp plus jute dust (28.2 %). Prevalence of chronic bronchitis was higher in smoking current workers (17,0%) and ex-smoker retired workers (20%). Local irritation complaints such as itching in the nose frequency was higher in current workers (18.9%) who were exposed the jute dust more than other groups. Very high dust levels were measured in the some sections of the factory and they were higher than the permitted dust limits (2,69 mg/m3). The byssinotic and local irritation complaints of the current workers who work at these sections of the factory were higher frequency. In this survey, we determined lower byssinosis prevalence but higher throat, nose, eye and skin irritation complaints in the jute workers compared to hemp workers in accordance with previous studies. In the retired workers who were exposed to hemp dust, both the byssinosis (26,2%) and chronic bronchitis rate were higher (21,3%). Although measuring lung volumes couldn't show emphysema existence and thorax high-resolution computerized tomography scans, we determined more frequent physical and radiographic findings that considering emphysema in the retired hemp workers (26.2%). Endotoxin levels were rather high in the processed and unprocessed hemp plant dust and fibers (605 EU/mg). These findings confirmed the previous studies, which mentioned that endotoxin is the likely cause of byssinosis and smoking cigarette has synergistic effects with dust of textile plants.