Ankara ili Çankaya ilçesinde 25 yaş ve üzeri nüfusun sağlık düzeyinde ve sağlık hizmet kullanımında sosyoekonomik farklılıklar

Abstract

Sosyoekonomik gruplar arasında sağlık farklılıklarının azaltılması, Herkes İçin Sağlık Stratejisinin ana amaçlarından biridir.Türkiye'de sağlıkta eşitsizlikler konusunda yapılmış çok az sayıda çalışma bulunmaktadır.Sağlıkta eşitsizliklerin azaltılmasına yönelik başarılı müdahalelerde bulunmak için, sorunun boyutu ortaya konulmalıdır.Bunun yapılabilmesi kişilerin sosyoekonomik pozisyonlarının ve sağlık düzeylerinin doğru bir şekilde ölçümünü gerektirir.Karar vericilerin sağlıkta eşitsizlikler konusuna ilgilerini çekebilmek için basit ve kolay yorumlanabilir eşitsizlik göstergelerine ihtiyaç vardır. Bu tez çalışması ile Ankara İli Çankaya İlçesinde sosyoekonomik gruplar arasındaki sağlık farklılıklarının büyüklüğünün, kolay yorumlanabilir göstergeler kullanılarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın sonuçları, Türkiye'de sağlıkta sosyoekonomik eşitsizliklerin izlenmesi için daha uygun göstergelerin ortaya konmasına yol gösterici olabilir. Bu çalışmada Çankaya'da yaşayan 25 ve üzeri yaştaki kişileri temsil eden 562 kişi ile görüşme yapılmıştır. Katılımcıların sosyoekonomik pozisyonları, eğitim, gelir ve mesleki prestij göstergeleri ile ölçülmüştür. Sağlık düzeyi ölçümü katılımcıların beyanına dayalıdır. DSÖ Avrupa Bölge Ofisinin Kunst ve Mackenbach'a hazırlattığı teknik raporda önerilen göstergeler kullanılarak, sosyoekonomik gruplar arasındaki sağlık farklılıklarının büyüklüğü değerlendirilmiştir. Sonuçlar Çankaya İlçesinde sosyoekonomik gruplar arasında anlamlı sağlık düzeyi farklılıkları olduğunu göstermektedir. Eğitim düzeyi sağlıkla en fazla ilişkili sosyoekonomik düzey göstergesi olarak bulunmuştur. Sosyoekonomik düzeyin gelir veya mesleki saygınlık göstergeleri ile ölçümünde de anlamlı sağlık farklılıkları saptanmıştır. Sosyoekonomik gruplar arasında sağlık hizmeti kullanımına ilişkin anlamlı farklılıkların ortaya konulmasında örneklem büyüklüğünün yetersiz kalmasına rağmen, bazı bulgular Çankaya İlçesinde sağlık hizmet kullanımına ilişkin sosyoekonomik farklılıkların varlığının ipuçlarını vermektedir.

Reducing health differentials between socioeconomic groups is one of the main purposes of the Health for All strategy. Only some few studies had been done about health inequalities in Turkey. For successful interventions to reduce health inequalities, the magnitude of the problem must be identified. This requires accurate measures in both measuring socioeconomic position and health status of individuals. Simple and easily interpreted indicators of health inequalities are needed to make policy makers be interested in this issue. This thesis aims to assess the magnitude of the socioeconomic health disparities in Çankaya district in Ankara by using some easily interpreted indicators. Results of the study may lead to establish more appropriate indicators for monitoring socioeconomic health inequalities in Turkey. 562 subjects who represented 25 and over years old Çankaya inhabitants were interviewed in the survey. Socioeconomic position of individuals was measured in education, income and occupational prestige terms. Health status of the subjects was based on self -reports. The magnitude of socioeconomic health differentials was assessed by using range measures proposed by WHO European Office technical report prepared by Kunst and Mackenbach. The results showed that there were significant health differentials between socioeconomic groups in Çankaya district. Education has been found the most related measure of socioeconomic position with the health status. Socioeconomic health differentials were also significant when socioeconomic position was measured either by income or occupational prestige. Although the sample size of the study was not appropriate to reveal significant socioeconomic health care differentials, some findings have supported also the existence of inequalities in health care in Çankaya district.