Samsun merkez A1 tipi 112 acil istasyonlarının hizmet alanı kapsayıcılığının CBS ile değerlendirilmesi

Abstract

Giriş-amaç: Acil müdahale gerektiren hastalık, kaza, afet ve benzeri durumlarda, sağlık hizmeti ihtiyaç duyan kişiye erken dönemde ulaşma ve uygun müdahale hayat kurtarıcı olabilmektedir. Acil bir çağrıya ambulansların kritik sürede ulaşabilmesi için acil yardım istasyonlarının yerleşim yeri büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada Samsun Merkez A1 tipi 112 acil istasyonlarının hizmet alanlarının kapsayıcılığının coğrafi bilgi sistemleri ile değerlendirilmesi amaçlanmıştır.Gereç-Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan ve 01 0cak-31 Aralık 2009 tarihleri arasındaki verilerle yapılması planlanan bu çalışma, Samsun il merkezinde yapılmıştır. Gerekli yasal izinler alındıktan sonra, 112 Acil Sağlık Hizmetleri Şubesi Başhekimliği'nden elde edilen veriler önce SPSS paket programları ile analiz edilmiş, daha sonra adres verileri ile bazı niteliksel veriler coğrafik veri tabanına aktarılmış ve buffer analizi ile belirlenen kritik sürelerde istasyonlara ait hizmet alanları tespit edilmiştir.Bulgular: 2005-2009 yıllarında Samsun ilinde istasyon ve ambulans sayılarının artması ile istasyon ve ambulans başına düşen nüfusun azaldığı bulunmuştur. 2009 yılına ait toplam 38.456 çağrı değerlendirildiğinde; 112 acil çağrı yoğunlukları 0,04 çağrı/hektar, 30,7 çağrı/1000 kişi ve 105,4 çağrı/gün olarak hesaplanmıştır. Tüm istasyonlara gelen acil çağrılar değerlendirildiğinde; en sık nedenin %42,9 ile sağlık tedbirleri, protokol, intihar, yangın gibi nedenler olduğu; en sık çağrı sonucunun ise % 86,8 ile hastaneye nakil ve hastaneler arası nakil olduğu belirlenmiştir. Ambulansların, çağrıların %87,3'üne 10 dk ve altı süresinde ulaştığı tespit edilmiştir. A1 tipi istasyonların yanıtladığı 11.506 çağrıdan detaylı adres bilgilerine ulaşılan 10.546 (%91,7) çağrının ilçelere göre dağılımı incelendiğinde, çağrıların 7.072 (% 67,0)'sinin İlkadım, 1.790 (%17,0)'ının Atakum ve 1.684 (% 16,0)'ünün de Canik ilçe sınırları içerisinde yer aldığı belirlenmiştir. Tüm istasyonlarda çağrı nedenleri içinde medikal nedenler ilk sırada yer almıştır. İstasyonların her biri için belirlenen 10 dk'lık hizmet alanlarının tamamı yerleşim alanının % 76,9`unu, nüfusun %97,9'unu ve tüm acil çağrıların %99,2'sini kapsadığı saptanmıştır.Sonuç- Öneriler: Samsun il merkezinde hizmet veren A1 tipi 112 acil sağlık istasyonları 10 dk'lık kritik müdahale süresinde nüfusun tamamına yakın kısmına ulaşabilmektedir. Elde edilen verilere göre; yakın zamanda istasyonların yerlerinde bir değişiklik önerilmemekle birlikte, yeni yerleşim yerleri ve nüfus artışları göz önüne alınarak uzun vadede benzer çalışmaların tekrarlanmasının uygun olacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Introduction-aim: Prompt receipt of appropriate intervention may be life-saving for individuals requiring health services in the event of disease, accident, disaster and similar situations necessitating emergency treatment. The location of first aid stations is of great importance if ambulances are to react to an emergency call within the critical period. This study was intended to analyze the locations of 112 A1 type emergency stations in the Turkish province of Samsun using geographic data systems.Materials-methods: This descriptive study was conducted in the Samsun provincial center. Data were obtained from the 112 Emergency Health Services Department Chief Physician?s Office, together with the legal authorities required. Data were first analyzed using the Excel and SPSS programs, following which address and various descriptive data were transferred to the geographical database, and stations? catchment areas in the critical periods were determined using buffer analysis.Results: With the rise in the numbers of stations and ambulances in the province of Samsun in 2005-2009, the population served by each individual station and ambulance has fallen. Analysis of the 38,456 calls made in 2009 established the following 112 emergency call densities: 0.04 calls/hectare, 30.7 calls/1000 people and 105.4 calls/day. Analysis of emergency calls to all stations determined that the commonest cause, at a level of 42.9%, was health precautions and reasons such as official escort duties, suicide and fire, and that the commonest action resulting from calls, at 86.8%, was transfer to and between hospitals. It was established that 84.3% of ambulances arrived within 10 minutes or less of calls being received. Examination of the distribution by district of the 10,546 (91.7%) calls for which detailed address data were available from the 11,506 calls to which A1 type stations responded established that 67.0% of calls took place within the district borders of İlkadım, 17.0% within those of Atakum and 16.0% within those of Canik. Medical reasons were the commonest cause of calls to all stations. The 10-minute response catchment areas determined for each station comprised 76.9% of settlement zones, 97.9% of the population and 99.2% of all emergency calls.Conclusion-Recommendations: The A1 type 112 emergency health stations serving the Turkish province of Samsun attend almost the entire population within the critical 10-minute response period. No immediate change in station locations is recommended, though it is suggested that similar studies be repeated in the light of new settlements and population increases.