Gastrointestinal stromal tümörlerde morfolojik özellikler, c-kit (CD117) , CD34, SMA, s-100 protein , p53 ve proliferating cell nuclear antigen immünreaksiyonları ve prognostik önemi

Abstract

Ill ÖZET Bilge Can, Gastrointestinal stromal tümörlerde morfolojik özellikler, c-kit (CD117), CD34, SMA, S-100 protein, p53 ve proliferating cell nuclear antigen immünreaksiyonları ve prognostik önemi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Patoloji Tezi. Ankara, 2003 Gastrointestinal stromal tümörler, son yıllarda, gastrointestinal sistem kökenli mezenkimal tümörler içinde immünhistokimyasal olarak c-kit pozitifliği gösteren özel bir grup olarak tanımlanmaktadırlar. Bu tümörler için boyut büyüklüğü ve mitoz sayısının yüksek olmasının agresif klinik seyirin habercisi olduğu belirtilse de prognoz için henüz kesinlik kazanmış histolojik kriterlerden bahsetmek mümkün değildir. Bu çalışmada immünhistokimyasal yöntemle çeşitli belirleyicilerin ekspresyonu değerlendirilerek (1) stromal tümörlerin hücresel diferansiyasyonunun saptanması, (2) makroskopik, histomorfolojik özellikleri ile hücresel diferansiyasyon ve p53, proliferating cell nuclear antigen (PCNA) ekspresyonlari ve klinik seyir arasındaki ilişki araştırılması amaçlanmıştır. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı'nda 1981-2002 yıllan arasında tam almış 65 gastrointestinal stromal tümör olgusu çalışmamıza dahil edilmiştir. Tüm olguların klinik özellikleri hasta dosyalarının gözden geçirilmesiyle temin edilmiştir. 65 olgunun 42'sinde klinik izlem bilgilerine ulaşılabilmiş olup bu olguların takip süresi 1 ay ile 240 ay arasında (ortalama: 20 ay) değişmektedir. Olgular, yaşlan 1,5 ayla 80 yaş arasında (ortalama: 53 yaş) değişen 34 kadm ve 31 erkekten oluşmaktadır. Stromal tümör lokalizasyonlan ise şöyledir: mide (n=19), duodenum (n=10), jejunum-ileum (n=19), kolon (n=5), anorektal bölge (n=5) ve mezenter-omentum (n=7). Olgulara ait preparatlar tekrar incelenmiş ve histomorfolojik olarak gelişim patterni, hücre morfolojisi, hücresel yoğunluk, pleomorfizm, nekroz varlığı, mukozal invazyon ve mitoz sayılan değerlendirilmiştir, immünhistokimyasal yöntemle CD 117, CD34, SMA, S-100 protein, PCNA ve p53 ekspresyonlan araştınlmıştır. Bu neoplazilerden 55'i iğsi hücrelerden, yedisi hem iğsi hem epiteloid morfolojideki hücrelerden ve sadece üç stromal tümör tamamen epiteloid hücrelerden oluşmaktadır. İmmünhistokimyasal çalışma sonucunda CD117 pozitifliği 51 (% 80), CD34 pozitifliği 44 (% 67,6), SMA pozitifliği 39 (% 60) ve S-100 protein pozitifliği sadece 5 (% 7,7) tümörde saptanmıştır. İstatistiksel çalışma yapılabilen klinik olarak benign seyretmiş 1 1 stromal tümör ile rekürrens ya da metastaz yapmış 25 stromal tümör arasında mitoz sayılan açısından anlamlı (p=0,001) bir farkın olduğu bulunmuştur. Aynca bu iki grup arasında p53 ve PCNA ekspresyonlan, nekroz varlığı ve hücresel yoğunluk açısından da anlamlı farklar saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Gastrointestinal stromal tümör, c-kit, p53, proliferating cell nuclear antigen, prognoz Bu çalışma Hacettepe Üniversitesi Araştırma Fonu tarafından 02.D09. 10 1.001 nolu proje kapsamında desteklenmiştir.

IV ABSTRACT Bilge Can, Gastrointestinal stromal tumors: Morphologic features, c-kit (CD117), CD34, SMA, S-100 protein, p53 and proliferating cell nuclear antigen immunoreactivity and prognostic significance, Hacettepe University Faculty of Medicine, Thesis in Medical Pathology. Ankara, 2003 Gastrointestinal stromal tumors are currently defined, as specific c-kit positive primary mesenchymal tumors of the gastrointestinal tract. Although increasing tumor size and mitotic activity favours aggressive behaviour, no specific histological criteria that enable the prediction of biological behaviour have yet been identified. The purpose of this study is, (1) to determine whether cell differentiation of gastrointestinal stromal tumors could be detected through their expression of various antigens, (2) to correlate their macroscopic and histologic features with cell differentiation, p53 expression, proliferating cell nuclear antigen (PCNA) score and clinical outcome. 65 gastrointestinal stromal tumors, diagnosed between 1981-2002 at Hacettepe University Faculty of Medicine Department of Pathology, were included in this study. All cases were reviewed in terms of clinical presentation and courses. Clinical outcome was obtained for 42 of the 65 patients. The follow-up time ranged from 1 to 240 months (median: 20 months). The tumors occurred in 34 female and 31 male patients, ranging in age from 1,5 months to 80 years (median: 53 years). Tumors were located in the stomach (n=19), duodenum (n=10), jejunum and ileum (n=19), the colon (n=5), the anorectal region (n=5) and in the mesentery or omentum (n=7). The growth pattern, cell morphology, cellularity, pleomorphism, necrosis, mucosal invasion, and mitotic index were evaluated. Tissue sections were immunostained with CD 11 7, CD34, a-smooth muscle actin, and S-100 protein. PCNA score and p53 expressions were investigated to determine whether these could be used as prognostic indicator. 55 tumors had spindle, seven showed spindle and epithelioid, three had pure epithelioid morphology. Immunohistochemically, CD117 positivity was found 51 tumors (80%). CD34 positivity was determinated in 44 tumors (67.6%). a-SMA reactivity was seen in 39 tumors (60%). Only 5 tumors showed S-100 protein reactivity (7.7%). Statistically, mitotic rate was found significantly different between probably benign 11 cases and recurrent 11 and metastatic 14 cases (p=0,001). Furthermore, there were significant differences between the probably benign neoplasms and recurrent or metastatic cases in following parameters; p53 expression, PCNA score, presence of necrosis and cellularity. Key words: gastrointestinal stromal tumor, immunohistochemistry, c-kit, p53, proliferating cell nuclear antigen, prognosis Supported by Hacettepe University Research Foundation 02.D09.101.001.