Non-alkolik steatohepatit hastalarında HFE gen mutasyon sıklığı, demir yüklemesi ve fibrozis ilişkisi

Abstract

Non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı (NAYKH); steatoz, steatohepatit, fibrozis, siroz ve karaciğer yetmezliğine kadar ilerleyebildi kronik bir karaciğer hastalığıdır. Non-alkolik steatohepatit (NASH) bu spektrumun bir parçasıdır. NASH hastalarında HFE mutasyon sıklığının arttığı, demir yüklenmesinin olduğu ve bunun hepatik fibrozise yol açtığı yönünde bulgular olmakla birlikte bilgiler netlik kazanmamıştır. Ayrıca Türk toplumunda yapılan çalışmalarda C282Y mutasyonu saptanamamıştır. Bu çalışmada Hacettepe Üniversitesi, Gastroenteroloji polikliniğinde Kasım 2002-Kasım 2003 tarihleri arasında NASH tanısı alan 32 hastada HFE mutasyonunun varlığı ile klinik, histopatolojik özellikler ve demir parametreleri arasındaki ilişki incelendi. Hastaların ortalama yaşı 45 ve %56'sı erkek idi. Hastaların çoğu (78%) asemptomatik olup en sık semptomlar halsizlik (%9,5) ve sağ üst kadran ağrısı (%9,5) idi. Ortalama vücut-kitle indeksi (VKİ) 28,1+3.3 kg/m2 idi. Hastaların %37'sinde obezite ve %66'sında santral obezite saptandı. Hastaların ALT düzeyi arttıkça VKİ, bel ve kalça çevresi, ve histopatolojik derecenin birer parçası olan portal inflamasyon ile steatoz ve derecede artış saptandı. Ancak ALT yüksekliği ile histopatolojik evre arasında ilişki saptanamadı. Hastalarda metabolik sendromun parçası olan HT (%25), obezite (%37), hiperkolesterolemi (%56), hipertrigliseridemi (%28) ve insülin direnci (%39) oldukça sıktı. İki (%6) hastada TS %45'in üzerinde iken ferritin değeri tüm hastalarda normal sınırlarda idi. Ortalama `hepatik iron consentration (HIC)` 1483 (j,g/g (109-7005 arası) ve `hepatik iron index (HII)` 0.5 (0.05-3.79 arası) idi. Ancak hastaların %41'inde HIC 1600 (ig/g'ın üzerinde ve %14'ünde HII 1,1-1,9 arasında olup hafif demir yüklenmesi saptandı. Hİİ>1,9 olan 2 hastanın (%6) serum demir ve doku demir boyanması normal idi. Histopatolojik olarak hastalarda %6 Tip 2, %62 Tip 3, %32 Tip 4 NAYKH'ı saptandı. İstatistiksel anlamlılık oluşturmamakla birlikte, hafif demir yüklenmesi olan hastaların histopatolojik evre ve sınıfı daha yüksekti. H63D mutasyonu 12 (%40) hastada heterezigot, 1 (%3) hastada ise homozigot saptandı. NASH hastalarında H63D alel frekansı %23,4 olup sağlıklı populasyona (%21,05) benzerdi (p:0.291). H63D mutasyonu olan hastalarda TS, ferritin, HIC ve HII değerleri normal sınırlardaydı. Sonuç olarak bu çalışmada NASH hastalarında H63D mutasyon sıklığı sağlıklı populasyona benzer bulundu ve H63D mutasyonun varlığı ile serum demir parametreleri, karaciğer demiri birikimi ve histopatolojik bulgular arasında ilişki saptanamadı. Anahtar Kelimeler: H63D mutasyonu, HFE, non-alkolik steatohepatit, demir yüklenmesi.

Non-alcoholic fatty liver disease is a chronic liver disease characterized by steatozis and steatohepatitis and has the potential to progress to fibrosis, cirrhosis and end-stage liver disease. There are controversial data about the frequency of HFE mutations and increased hepatic iron overload leading to hepatic fibrosis in non-alcoholic steatohepatitis (NASH) population. Since C282Y mutation is not present in Turkish population and patients, we studied only H63D mutation in NASH patient. The aim of this study was to investigate the role of the H63D mutation on the developement of hepatic iron overload and hepatic injury in the patients with NASH. Between November 2002- November 2003, 32 patient had the diagnosis of NASH in Hacettepe University Faculty of Medicine, Department of Gastroenterolgy. The patients were 45±12 years-old. Eighteen (%56) of the patients were male. Most patients (78%) were asymptomatic. The mean body- mass index (BMI) was 28.1 kg/m2±3,3. Obesite (BMI>30kg/m2) and trunkal obesite (waist- hip ratio>0.9) was present in 37% and 66% of patients The components of metabolic syndromes; hypertension, obesite, hypercholesterolemi, hypertrigliseridemi, insulin resistance were found at 25, 37, 56, 28 and 39 percentages, respectively. Unlike the histopathological stage, higher ALT levels was co-related with higher BMI, waist, hip circumferences, portal inflamation, steatosis and grade. Since out of 30 patients, 1 (3%) was homozygote, 12 (40%) were heterozygote for H63D mutation, the allel frequency of H63D mutation among NASH patients was 23.4% which was similar to general Turkish population (21.1%). Serum ferritin and TS values were within normal limits in all patients, excepts for 2 (%6) patients whose TS values were greater than 45%. The liver biopsies revealed type 2, 3, and 4 non-alcoholic liver disease at 6%, 62%, and 32%, respectively. Although hepatic iron concentration was greater than 1600j.g in 12 (41%) of patients, hepatic iron index was between 1.1 and 1.9 in 4 (14%) of patients, there were no statistical differences in histopathologic findings between patients with or without hepatic iron overload. As a result, although there were mild hepatic iron overload in some patients with NASH, the presence of H63D mutation seems to have no effect on eigther iron paremeters or histopatology. Keywords: HFE; H63D mutation; non-alcoholic steatohepatitis; iron overload.