Kistik fibroziste uzun süreli klaritromisin kullanımının akciğerde enflamasyon ve solunum fonksiyonları üzerine etkileri

Abstract

Ill TEŞEKKÜR Bu çalışmanın gerçekleşmesinde anlayış ve katkılarından dolayı başta tez danışmanım sayın Doç Dr. Deniz DOĞRU' ya olmak üzere sayın Prof. Dr. Nural KİPER ve Prof. Dr. Uğur ÖZÇELÎK'e, ayrıca Kimyager Nermin GÜRCAN başta olmak üzere yardımını esirgemeyen tüm Pediatrik Göğüs Hastalıkları Ünitesi çalışanlarına, Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dalı çalışanlarına, Sanovel İlaç A.Ş'ne ve manevi desteğini esirgemeyen annem, babam, eşim ve oğluma içtenlikle teşekkür ederim.IV ÖZET Dalgıç F., Kistik Fibrozis'te Uzun Süreli Klaritromisin Kullanımının Akciğerde Enflamasyon ve Solunum Fonksiyonları Üzerine Etkileri, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Tezi. Ankara 2004. Bu çalışma kistik fibrozis'te (KF) uzun süreli klaritromisin (KM) kullanımının akciğerde enflamasyon ve solunum fonksiyonları üzerine etkilerini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Ünitesi'nde KF tanısı ile izlenmekte olan, 3-14.8 yaş arası, son iki haftada akut pulmoner alevlenme geçirmemiş, antibiyotik tedavisi verilmemiş, klinik durumu stabil, makrolid alerjisi ve karaciğer yetmezliği olmayan, sistemik steroid kullanmayan 18 hasta çalışmaya alındı. Çalışma prospektif çift kör plasebo kontrollü olarak gerçekleştirildi. Çalışmaya katılan hastalar, rasgele iki gruba ayrıldı. Grup 1 'e üç ay boyunca oral olarak KM 15mg/kg/gün iki dozda verildikten sonra 15 gün ara ve ardından da üç ay aynı dozda plasebo verildi. Grup 2' ye ise üç ay boyunca 15mg/kg/gün plasebo verildi ve ardından 15 gün ara verildikten sonra üç ay oral olarak KM 15mg/kg/gün 2 dozda verildi. Hastaların almakta olduğu destek tedavilerine aynı şekilde devam edildi. Hastalar çalışma başlangıcında, üçüncü ayda (birinci vizit) ve altı buçuğuncu ayda (ikinci vizit) poliklinikte değerlendirildi. Her vizitte sistemik muayeneleri, akciğer grafisi, kantitatif serum reaktif protein (k-CRP) ve koopere olabilen hastalara spirometre ile SFT yapıldı. Başlangıçta ve birinci vizitte her hastadan kanda Chlamidia pneumonia ve Mycoplasma pneumonia antikorları bakıldı. Başlangıçta her hastaya 5 TU ppd solüsyonu ile tüberkülin deri testi yapıldı. Her vizitte hastalara modifiye edilmiş `The National Institutes of Health` ( mNIH ) skoru için hazırlanan anket formu dolduruldu. Her vizitte fleksibl bronkoskopi yapılarak elde edilen bronkoalveolar lavajdan (BAL) hücre sayımı, kültür çalışmaları ve sitolojik analiz çalışmaları yapıldı. Çalışma süresince hastaların kaç kez akut pulmoner alevlenme geçirdiği, aldığı tedavi şekilleri, ilaca ait yan etkiler kaydedildi. Çalışma sonunda istatistiksel olarak anlamlı olmasa da her iki grupta da plaseboya göre KM kullanımı sonunda BAL nötrofil sayısının ve nötrofil elastaz (NE) düzeyinin azaldığı, makrofaj sayısının arttığı, interlökin 8 (IL-8) ve tümör nekroze edici faktör alfa (TNF-a) düzeyinde değişiklik olmadığı, SFT parametrelerinden vital kapasite (VC) ve zorlu vital kapasitenin (FVC) arttığı, k-CRP düzeyinde ve BAL

kültürü üremelerinde azalma olduğu, akut pulmoner alevlenme sayısının azaldığı saptandı. Her iki grupta da mNEH skorunda iyileşme görüldü. Ayrıca Grup l'de KM kullanımı sonrası birinci saniye zorlu ekspiratuvar volüm (FEVı) değerinde yükselme, Grup 2' de ise vücut kitle indeksinde (VKİ) artış saptandı. Sonuç olarak bu çalışmada, KF'te üç ay sureli klaritromisin kullanımının akciğer hasarı gelişiminde önemli rol oynayan enflamasyon markırlannda değişiklik yapmadan (NE hariç) klinik düzelme sağladığı, hayat kalitesini arttırdığı, solunum fonksiyonlarım ve nütrisyonel durumu düzelttiği gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kistik fibrozis, klaritromisin, bronkoalveolar lavaj, sitokin, solunum fonksiyonu.VI ABSTRACT Dalgıç F., The effects of long term clarithromycin treatment on pulmonary inflammation and pulmonary functions, Hacettepe University Faculty of Medicine, Thesis in Pediatrics, Ankara 2004. The aim of this study was to evaluate the effect of long term clarithromycin (CM) use in cystic fibrosis (CF) on pulmonary inflammation and pulmonary functions. Eighteen children, aged between 3-14.8 years, who were under follow-up in Hacettepe University Faculty of Medicine Pediatric Pulmonary Medicine Unit and had no acute pulmonary exacerbation in the last two weeks, who were clinically stable and had no allergy to macrolides, had no liver failure and were not on systemic steroids were included in the study. The study was designed as double-blind placebo controlled. Patients were randomized into two groups: 15 mg/kg/day CM twice a day per oral was given to Group 1 for 3 months, followed by a 15-day washout period. Then they received placebo at the same dose for an additional 3 months. Group 2 was treated with 15 mg/kg/day placebo for 3 months, followed by a 15-day washout period. Then they received 15 mg/kg/day CM twice a day per oral for an additional 3 months. Patients continued to receive supportive therapy as they used to have. Patients were evaluated at the beginning of the study, at the end of the first third month (first visit) and at the end of the second third month (second visit). At each visit, physical examination, chest X-ray, quantitative serum reactive protein and pulmonary function tests with spirometry for the patients with cooperation were done. At the beginning and the first visit, blood was drawn from patients to evaluate C. pneumonia and M. pneumonia antibodies. At the beginning tuberculin skin test were performed with a 5 TU ppd solution. Patients filled out the questionnaire prepared for modified `The National Institutes of Health` (mNIH) score at every visit. Bronchoalveolar lavage (BAL) fluid was obtained from all patients by flexible bronchoscopy at each visit for analysis of cytokines (interleukin-8 (IL-8), tumor necrosis factor alpha (TNF-a), neutrophil elastase (NE), total cell count, cultures and cytological evaluation. Acute pulmonary exacerbations and their treatment and side effects of CM were recorded. In each group, neutrophil count and NE level were decreased and macrophage count was increased in BAL fluid with the use of CM even though they were not statistically significant. There