Beta talasemili hastalarda ve sağlıklı kontrol grubunda herediter hemokromatozis (C282Y) gen mutasyonu sıklığı

Abstract

ÖZET Beta talasemili hastalarda demir birikiminin nedenleri bilinmekteyken, bazı hastalarda bu birikimin daha fazla olması, beta talasemi ve herediter hemokromatozise neden olan gen mutasyonlarının ilişkilendirilmesine neden olmuştur. Herediter hemokromatozis, demirin parankimal organlarda anormal şekilde birikmesi, organ hasar ve yetmezlikleri ile karakterize otozomal resesif geçişli bir hastalıktır. Herediter hemokromatozis geninin izole edilmesinden sonra tanımlanan iki mutasyonun hastalığın büyük bir kısmından sorumlu olduğu gösterilmiştir. Bu mutasyonlardan homozigot C282Y mutasyonu, herediter hemokromatozisli hastaların büyük bir kısmının etyolojisinde yer almaktadır. Beta talasemi insidansının yüksek olduğu ülkemizde sekonder hemokromatozisin en sık nedeni beta talasemi olarak bilinirken, herediter hemokromatozis ile ilişkili gen mutasyonlarının ülkemizdeki sıklığı ve beta talasemi ile ilişkisi bilinmemektedir. Bu çalışma, herediter hemokromatozisin büyük bir kısmından sorumlu tutulan C282Y mutasyonunun beta talasemili hastalarda gelişen sekonder hemokromatozisdeki artırıcı rolünü belirlemek ve bu mutasyonun sağlıklı kontrol grubunda prevalansını ve allel sıklığını göstermek amacıyla planlanmıştır. Yüz beta talasemili hasta ve kontrol grubu olarak 100 sağlıklı birey C282Y mutasyonu için DNA analizi ile araştırılmış ve çalışma sonucunda hasta ve kontrol grubunda bu mutasyon bulunamamıştır. Sonuç olarak sekonder hemokromatozisi olan beta talasemili hastalarda, C282Y mutasyonu dışında, demir metabolizmasında rol alan diğer düzenleyici protein mutasyonlarının artmış demir birikiminden sorumlu olabileceği ve hastaların bu yönden araştırılması gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca, akraba evliliği insidansının yüksek ve farklı etnik kökenlerin bir arada bulunduğu ülkemizde HFE gen mutasyonunun Türk populasyonundaki kesin prevelansını belirlemek için daha geniş katılımlı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. ii

ABSTRACT While the causes of iron accumulation in beta thalassemia patients is obvious, the fact that this accumulation occur in higher amounts in some patients suggested a possible relation between the gene mutations that cause beta thalassemia and hereditary hemochromatosis. Hereditary hemochromatosis is an otosomal recessive disease characterized by abnormal accumulation of iron in paranchymai organs and organ failures. It has been shown that two mutations, which have been identified after isolation of HFE gene, are responsible for the majority of the cases. Among these mutations homozygous C282Y mutation is present in etiology of a major proportion of hereditary hemochromatosis patients. In our country in which beta thalassemia has a high incidence, while most frequent cause of secondary thalassemia is known to be beta thalassemia, the frequency of gene mutations related to hereditary hemochromatosis and their association with beta thalassemia is unknown. This study is planned in order to determine the role of C282Y mutation, which is supposed to be responsible for majority of hereditary hemochromatosis, in development of secondary hemochromatosis in beta thalassemia patients; and to determine prevalance and allel frequency of this mutation in healthy control group. A hundred beta-thalassemia patients and 100 healthy individuals are searched for C282Y mutation by DNA analysis and no mutation has been found in any group. As a result it is considered that except for C282Y mutation, mutations of other regulatory proteins that take part in iron metabolism may be responsible for increased iron accumulation in beta thalassemia patients that have secondary hemochromatosis and further studies should be done in these aspects. Beside this, wider researches are needed in order to determine exact prevelance of HFE gene mutation in Turkish population mbecause of high incidence of relative marriages and the presence of wide variety of etnic origins in Turkey. IV