Dijital anjiyografi sisteminde farklı anjiyografik incelemeler için hasta ve çalışan dozlarının belirlenmesi

Abstract

Bu tezin amacı farklı anjiyografi incelemeleri sırasında hastaların ve çalışanların aldıkları radyasyon dozlarının belirlenmesidir. Doz ölçümleri Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İbn-i Sina Hastanesinde gerçekleştirilmiştir. Anjiyografi incelemelerinde Siemens Artis-Zee model C-kollu floroskopi sistemi kullanılmıştır. Hasta dozları, kerma alan çarpımı (KAP) ve referans hava kerma (Kref) cinsinden floroskopi sistemine takılı KAP metreden elde edilmiştir. Hasta doz ölçümlerine başlamadan önce floroskopi sisteminin performans test ölçümleri yapılmıştır. Çalışan doz ölçümleri, çalışanların tiroit seviyesinde tiroit koruyucu üzerine ve bel seviyesinde kurşun önlük altına yerleştirilen termolüminesans dozimetreler (TLD-100) aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Hasta doz ölçümleri renal, hepatik, toraks, alt ekstremite, üst ekstremite ve karotid olmak üzere 6 farklı anjiyografi incelemesi için toplam 431 hastada gerçekleştirilmiştir. Hasta etkin dozlarının hesaplanmasında Monte Carlo tabanlı PCXMC 2.0 programı kullanılmıştır. Ölçümler sonucunda elde edilen ortalama KAP değerleri renal, hepatik, toraks, alt ekstremite, üst ekstremite ve karotid incelemeleri için sırasıyla 106 Gycm2, 65 Gycm2, 34 Gycm2, 32 Gycm2, 9 Gycm2 ve 19 Gycm2 olarak bulunmuştur. Ortalama etkin doz değerleri ise yine aynı sırayla 18,3 mSv, 9,6 mSv, 6,1 mSv, 1,3 mSv, 0,8 mSv ve 1,8 mSv olarak hesaplanmıştır.Ölçülen KAP ve hesaplanan etkin doz değerleri, yapılan incelemenin çeşidine, incelemenin karmaşıklığına ve inceleme yapılan hastanın fiziksel özelliklerine bağlı olarak değişmektedir. Hasta kalınlıklarının artması ve karmaşık işlemler daha yüksek hasta dozlarına sebep olmaktadır. Bu sebeple bu incelemelerde hasta dozlarının kayıt ve takip edilmesi oldukça önemlidir. İncelemelerin gerçekleştirdiği sistemlerde bulunan otomatik doz hızı kontrol devreleri, ışınlama parametrelerini değiştirme ve inceleme öncesi seçilen programa göre ilave bakır filtreleri ekleme kabiliyetine sahip oldukları için hastalar farklı demet kalitesinde x-ışınlarına maruz kalabilmektedirler. Bu nedenle bu incelemeler için KAP değerlendirmelerinin yanında etkin doz değerlendirilmelerinin yapılması da faydalı olacaktır.

The aim of this thesis is to determine the radiation doses of patients and staff during different angiography examinations. Dose measurements were performed in Ibn-i Sina Hospital of Ankara University Medical School. Siemens Artis-Zee model C-arm fluoroscopy system was used in angiography examinations. Patient doses were obtained in terms of kerma area product (KAP) and reference air kerma (Kref) from KAP meter attached to the fluoroscopy system. Performance test measurements of the fluoroscopy system were done before collecting patient dose measurement data. Staff dose measurements were carried out with thermoluminescence dosimeters (TLD-100) placed on the thyroid protector at the thyroid level and below the lead apron at the waist level.Patient dose measurements were performed for 6 different angiography examinations including renal, hepatic, thorax, lower extremity, upper extremity and carotid on a total of 431 patients. Monte Carlo based PCXMC 2.0 program was used to calculate patient effective doses. Mean KAP values obtained from the measurements were found to be 106 Gycm2, 65 Gycm2, 34 Gycm2, 32 Gycm2, 9 Gycm2 and 19 Gycm2 for renal, hepatic, thorax, lower extremity, upper extremity and carotid examinations respectively. The mean effective dose values were estimated to be 18.3 mSv, 9.6 mSv, 6.1 mSv, 1.3 mSv, 0.8 mSv and 1.8 mSv in the same respective order.Measured KAP and calculated effective dose values vary depending on the type and complexity of the examination and physical characteristics of the patient. Complex examinations and thicker patients will yield higher patient doses. Hence it is very important to record and follow patient doses. Since the automatic dose rate control circuits in this systems are capable of changing the exposure parameters and using additional copper filters according to the program chosen before the examination, patients may be exposed to different x-ray beam qualities. Therefore, it would be beneficial to carry out effective dose assessments as well as KAP assessments for these type of examinations.