Glikojen depo hastalığı tip 1A hastalarında kemik metabolizması ve santral sinir sisteminin incelenmesi

Abstract

ÖZET AYDEMİR Y, Glikojen Depo Hastalığı Tip la Hastalarında Kemik Metabolizması ve Santral Sinir Sisteminin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanlık Tezi. Ankara, 2005. Glikojen Depo Hastalığı Tip la' da açlık hipoglisemisine bağlı oluşan metabolik bozukluklar sonucu bir çok sistem gibi kemik metabolizması ve santral sinir sistemi de etkilenmektedir. Çocukluk çağında bu konuda yapılmış az sayıda çalışma bulunmaktadır. Çalışmamızda GDH tip la tanısı ile izlenen 23 hastanın kemik metabolizması ve SSS yönünden incelenmesi yapıldı. Kontrol grubu olarak aynı yaş ve cinsiyette sağlıklı çocuklar alındı. Hasta grubu da kan glukoz, pH, HCO3, kolesterol, trigliserid, ürik asit ve laktik asit düzeyleri ile hipoglisemi atak sayısı değerleri kullanılarak iyi ve kötü metabolik kontrole sahip olanlar şeklinde ikiye ayırıldı. Kemik metabolizması incelemesi; kemik yaşı değerlendirmesi, kemik yapım-yıkım belirteçleri, DEXA yöntemi kullanılarak KMİ ve KMD ölçümleri ile yapıldı. Kemik yaşı tüm hastalarda -2 SD'dan geri olarak saptandı. Kemik yapım- yıkım belirteçleri sonuçlan hastalarda kemik yapım-yıkım hızında artış olduğunu gösterdi. KMI ve KMD değerleri açısından hasta ve sağlıklı kontrol grupları arasında anlamlı fark bulundu (p<0,001). Her iki grupta değerleri etkileyen faktörler belirlenip bu faktörlere göre düzeltme yapıldıktan sonra da farklılık devam ediyordu (p<0,001). KMİ ve KMD değerleri yönünden iyi ve kötü metabolik kontrole sahip hasta grupları arasında da anlamlı fark bulundu (p<0,05). KMİ ve KMD değerleri iyi metabolik kontrole sahip hasta grubu ile sağlıklı kontrol grubu arasında da karşılaştırıldı. İki grup arasındaki fark anlamlı bulunmadı (p>0,05). KMİ ve KMD ile laktat arasında negatif yönde bir korelasyon saptandı (p<0,05). Hastalarda metabolik kontrolün sağlanamamasının kemik metabolizmasını olumsuz etkilediği görüldü. Santral sinir sistemi incelemesi; VEP, BAEP, MRG, EEG tetkikleri ve psikometrik değerlendirme testi ile yapıldı. VEP değerlendirmesinde beş hastada her iki, bir hastada sağ ve bir hastada sol gözde Pl latansında patolojik gecikme saptandı. Hasta ve kontrol grupları arasında anlamlı fark saptandı (p<0,05). İyi ve kötü metabolik kontrole sahip hasta grupları arasındaki fark anlamlı bulunmadı (p>0,05). BAEP değerlendirmesinde santral iletim yollarını değerlendirmede kullanılan I-V interpik latansı iki hastada 111gecikmiş olarak bulundu. Hasta ve kontrol grupları arasında anlamlı fark bulundu (p<0,05). İyi ve kötü metabolik kontrole sahip hasta grupları arasındaki fark anlamlı bulunmadı (p>0,05). EEG incelemesinde bir hastada epileptiform odak bulundu. MRG incelemesinde beş hastada patolojik bulgular saptandı. Psikometrik değerlendirme sonucunda üç hastada hafif, iki hastada sınırda mental retardasyon saptanırken, beş hasta donuk-normal kategorisindeydi. SSS'ne ait incelemelerde; kötü metabolik kontrolü olan 12 hastanın 10'unda (%83,3) anormal sonuçlar bulundu. Sonuç olarak GDH tip la hastalarında, özellikle de kötü metabolik kontrole sahip hasta grubunda; spontan kırık riskinin arttığı ve SSS'de klinik bulgu vermeyen (subklinik) bozukluklar olduğu görüldü. Anahtar kelimeler: GDH tip la, kemik metabolizması, kemik mineral dansitesi, kemik mineral içeriği, santral sinir sistemi iv

ABSTRACT AYDEMİR Y, Evaluation of Central Nervous System and Bone Metabolism in Patients with Glycogen Storage Disease Type la. Hacettepe University Faculty of Medicine, Thesis in Pediatrics. Ankara, 2005. In Glycogen Storage Disease (GSD) Type la, metabolic abnormalities secondary to fasting hypoglycemia affects bone metabolism and central nervous system (CNS) as well as many other organ systems. Only a few related studies are present in pediatric age group. In this study, bone metabolism and CNS are evaluated in 23 patients with GSD type la. Age and sex matched healthy children consisted the control group. Blood glucose, pH, HCO3, cholesterol, triglyseride, uric acid, lactic acid level and number of hypoglycemia episodes parameters are used to divide patients in to two groups as those with poor and good metabolic control. Bone metabolism was evaluated by bone age determination, markers of bone turnover, and bone mineral content (BMC) and areal bone mineral density (BMD) values using `dual-energy x- ray absorptiometry` (DEXA). Bone age was delayed more than -2SD in all patients. Markers of bone turnover revealed increased bone turnover in these patients. Statistically significant difference was found between the BMC and BMD values of the patient and the control group (p<0,001). After the factors affecting these values were determined and further statistical analysis were done for adjustment, difference was still significant (p<0,001). There was also difference between BMC and BMD values of poor and good metabolic control patient groups (p<0,05). BMC and BMD values of healthy control group and good metabolic control patient group were also compared. Difference was not statistically significant (p>0,05). A negative correlation was found between BMC and BMD values and lactate levels (p<0,05). We observed that poor metabolic control has adverse effects on bone metabolism. Evaluation of the CNS was done by visual evoked potential (VEP), brainstem auditory evoked potential (BAEP), magnetic resonance imaging (MRI), electroencephalography (EEG) techniques and psychomotor tests. Pathologically delayed PI latancies were detected bilaterally in five patients, and unilaterally in two patients. Statistically significant difference was observed between the healthy control group and the patient group (p<0,05). Difference between poor and good metaboliccontrol patient groups were not significant (p>0,05). In BAEP evaluation the I-V interpeak latancies used in examination of the central pathways were found to be delayed in two patients. Significant difference was observed between the patient and control groups (p<0,05). Difference between poor and good metabolic control patient groups were not significant (p>0,05). In EEG evaluation, epileptiform focus was observed in one patient. White matter abnormalities were detected in five patients by MRI evaluation. By psychomotor evaluation, three patients were found to be mildly mentally retarded, two patients were at borderline IQ, and five patients were dull- normal. In CNS evaluation; abnormal findings were found in ten of twelve patients with poor metabolic control. In conclusion; GSD type la patients, especially those with poor metabolic control have incresed risk for spontan fracture and subclinical abnormalities of CNS. Key words: GSD type la, bone metabolism, bone mineral density, bone mineral content, central nervous system VI